محمد مرسی تلاش کرد این پیام را به دنیای خارج مخابره کند که مصر تحت ریاست وی با وجود پایبندی به معاهده صلح با اسراییل، نقش مستقل و فعالی در خاورمیانه و شمال افریقا ایفا خواهد کرد.

عصرایران ؛ علی قادری - محمد مرسی در اولین خطاب تلویزیونی خویش به عنوان رئیس جمهور مصر بر چهار محور کلی تاکید کرد:

1- وی با تمجید از شهدای انقلاب 25 ژانویه وخانواده های این شهدا سعی کرد این اطمینان را به احزاب، شخصیت ها و جمهور انقلابی دهد که محمد مرسی متعلق به جبهه انقلاب است و تمام تلاش خود را در راستای تحقق اهداف این انقلاب بکار خواهد بست.

2- رئیس جمهور منتخب مصر با تاکید بر مصالحه ملی میان همه گروه های مردم مصر و موسسات قانونی از جمله ارتش، پلیس و دستگاه قضایی، تنها راه حل غلبه بر چالش های پیش روی مصر را تمسک به "وحدت ملی" عنوان کرد.

3- مرسی با اشاره به تعهدات خویش در زمینه شراکت ملی در اداره امور کشور پس از انقلاب به طور ضمنی بر عدم تک روی و انحصار طلبی اخوان المسلمین در اداره امور کشور تاکید کرد. مرسی تا آنجا پیش رفت که اظهار داشت در صورت عدم التزام وی به تعهدات، لزومی به اطاعت از وی به عنوان رئیس جمهور مصر وجود نخواهد داشت.

4- رئیس جمهور مصر با تاکید بر التزام به توافقات و تعهدات بین المللی از یک سوی و برقراری توازن در روابط با قدرت های منطقه ای و بین المللی از سوی دیگر اظهار داشت که مصر تحت ریاست محمد مرسی به جایگاه تاریخی خویش بازخواهد گشت.

چارچوب کلی که محمد مرسی در این خطاب ارائه نمود را می توان با توجه به شرایط داخلی و خارجی مصر این چنین بسط داد:

الف) سرنوشت انقلاب مصر به حل معادله اخوان-ارتش وابسته است

با وجود اینکه تا پیش از سقوط مبارک در مخیله خوش بین ترین تحلیل گران سیاسی هم نمی گنجید که روزی یک اخوانی اداره امور را در مصر به عهده خواهد گرفت اما باید توجه داشت که زمام این امور بسیار لرزان است. واقعیت این است که جدال تاریخی میان اخوان المسلمین و ارتش همچنان ادامه دارد و تا زمانیکه محمد مرسی و متحدین انقلابی اش نتوانند از این سد عبور کنند، شورای نظامی همچنان نبض تحولات را در مصر کنترل خواهد کرد و ژنرال های این شورا به عنوان حاکمان حقیقی مهم ترین کشور عربی ایفای نقش خواهند کرد.

ب) مصالحه ملی دشوارترین چالش پیش روی انقلاب مصر است

رئیس جمهور منتخب مصر اعلام کرده است که پروتکل الحاقی ارتش را که اختیارت وسیعی را در اختیار شورای نظامی قرار می دهد را به رسمیت نمی شناسد و فقط در برابر پارلمانی سوگند یاد خواهد کرد که از سوی این شورا منحل اعلام شده است. این اولین چالش داخلی محمد مرسی است و حتی اگر فرض کنیم که رئیس جمهور مصر بتواند با یک مصالحه سیاسی با ارتش، صلاحیت های قابل قبولی را به عنوان رئیس جمهور مصر از آن خود کند، وی تا مدت ها درگیر چالش های دیگری است که حل آنها بسیار دشوار است. مصر پس انقلاب در یک بحران بزرگ اقتصادی گرفتار شده است و آمار و ارقام نشان می دهد که دولت این کشور با یک کسری بودجه عظیم روبرو است.

انقلاب مصر با وجود اینکه توانست دیکتاتور بزرگ را ساقط کند اما هرج و مرج های ناشی از این انقلاب منجر به بروز اختلافات گسترده ای در این کشور شد. بی اعتمادی گسترده میان احزاب و جریان های سیاسی، نگرانی های گسترده مسیحیان قبطی از روی کار آمدن اسلامگرایان و حضور قدرتمند جریانات وابسته به نظام سابق بویژه در انتخابات ریاست جمهوری این کشور بخش دیگری از چالش هایی است که مصالحه ملی رئیس جمهور را با دشواری جدی مواجه خواهد ساخت.

ج)کیک انقلاب تقسیم خواهد شد

تاریخ اخوان المسلمین در مصر نشان می دهد که این جریان اسلامگرا در برخورد با تحولات سیاسی بسیار عملگرایانه رفتار کرده است. بنابراین رسیدن به توافق با گروه های سیاسی لیبرال برای اداره کشور که چند روز پیش طی توافقی میان محمد مرسی و برخی از این گروه ها با محوریت محمد البرادعی اعلام شد، دور از انتظار نبود.

اخوانی ها به خوبی می دانند که چالش های پیش روی مصر بسیار بزرگتر از وزن آنها است و آنها برای عبور از این مرحله حساس چاره ای جز مشارکت دادن دیگران و تقسیم کیک انقلاب با آنها، که حتی ممکن است اختلافات جدی با آنها داشته باشند، ندارند.

البته برخی از احزاب و شخصیت های انقلابی مانند حزب الکرامه (ناصری ها) و بطور مشخص حمدین صباحی اعلام کرده اند که در حکومت با محوریت اخوان المسلمین مشارکت نمی کنند و به عنوان محور سوم در تحولات آینده مصر فعال خواهند بود.

د)تنش زدایی در سیاست خارجی

محمد مرسی تلاش کرد این پیام را به دنیای خارج مخابره کند که مصر تحت ریاست وی با وجود پایبندی به معاهده صلح با اسراییل، نقش مستقل و فعالی در خاورمیانه و شمال افریقا ایفا خواهد کرد. رئیس جمهور مصر بخوبی می داند که برای موفقیت در عرصه داخلی چاره ای جز دور کردن مصر از تنش های خارجی ندارد. این یعنی مصر در آینده نزدیک به هیچ یک از محورهای منطقه ای نخواهد پیوست و تلاش خواهد کرد تا حد ممکن خود را در جدال میان ایران و عربستان قرار نگیرد.

البته طبیعی است که محمد مرسی با توجه به طبیعت اخوانی اش، موضع گیری تندی نسبت به سوریه اتخاذ کند اما احتمالاً هیچگاه بطور رسمی در کنار عربستان و قطر یا ترکیه که از شبه نظامیان مسلح حمایت می کنند نیز نخواهد ایستاد.

با این حال موضع مصر تحت ریاست جمهوری یک اخوانی نسبت به پرونده فلسطینی و بطور مشخص حماس که فرزند اخوان المسلمین به شمار می آید یک آزمون جدی برای محمد مرسی و همفکرانش خواهد بود. با وجود اینکه پس از پیروزی مرسی، کفه حماس در برابر فتح و تشکیلات خودگردان فلسطینی سنگین تر خواهد شد اما مصر مرسی هیچگاه در برابر عربستان نخواهد ایستاد.

درباره روابط میان مصر و اسراییل نیز انتظار می رود صلح سردی که پس از سقوط مبارک میان طرفین ایجاد شد ادامه یابد. اینکه اخوان المسلمین با التزام به معاهده کمپ دیوید و طبیعتا پذیرش مشروعیت اسراییل تا چه اندازه در حمایت از حماس پیش خواهد رفت -که مشروعیت اسراییل را قبول ندارد - و یا اینکه مصر تحت ریاست جمهوری یک اخوانی محاصره غزه را ادامه خواهد داد پرسش های جدی است که در آزمون تعهد اخوان المسلمین به پرونده فلسطینی مطرح است.

اما ایران و مصر!
واقعیت این است که بازگشت مصر به نقشه سیاسی منطقه به عنوان یک قدرت منطقه ای ولو مستقل به نفع ایران است. در همین حال ، انتظار ایجاد یک رابطه گرم میان تهران و قاهره در آینده نزدیک کاملا اشتباه است. علاوه بر فشارهای منطقه ای و بین المللی که برای ممانعت از تقویت روابط مصر با ایران وجود دارد در داخل مصر نیز گروه های سلفی به عنوان یک عامل بازدارنده مطرح هستند. از سوی دیگر پرونده هایی میان طرفین وجود دارد که حل آنها نیازمند زمان است و طبیعی است که بر خلاف مشی برخی سیاستمداران عجول ایرانی ، در این عرصه عجله جایز نیست!

تماشاخانه