هماهنگی بین تغذیه و ورزش در دیابتی‌ها

همان‌طور که می‌دانید، افراد دیابتی نوع دوم که در اثر تغذیه ناسالم و عدم فعالیت بدنی دچار دیابت گشته‌اند، پس از مصرف داروهای خوراکی و عدم کنترل قند خون بایستی از انسولین استفاده نمایند.

خیلی از بیماران دیابتی از انسولین ترس دارند و تلاش می‌کنند که نیاز به استفاده از آن نداشته باشند. واقعیت آن است که انسولین داروی مفیدی است که در صورت نیاز و تشخیص پزشک نبایستی از مصرف آن چشم پوشی نمود، اما تنظیم آن دارای اهمیت اساسی است. اگر انسولین را برای درمان دیابت خود شروع نمودید این به معنای ادامه تغذیه ناسالم و عدم فعالیت بدنی نیست. متخصصین تغذیه و غدد به بیماران دیابتی که حتی به انسولین نیاز پیدا نموده‌اند توصیه می‌کنند که ورزش را در برنامه زندگی خود قرار دهند البته میزان و شدت ورزش و فعالیت بدنی حتماً بایستی بر اساس تحمل قلبی و تنفسی افراد با نظر پزشک معالج تنظیم گردد.

بهترین زمان برای ورزش در افراد دیابتی
یکی از سؤالات رایج این بیماران برای ورزش آن است که برای انجام ورزش در یک بیمار دیابتی که انسولین دریافت می‌نماید، چه زمانی از روز مناسب می‌باشد؟ مطالعات متعدد نشان داده‌اند که ورزش، متوسط قند خون افراد مبتلا به دیابت نوع 2 را کاهش می‌دهد. نتایج مطالعات اخیر حاکی از آن است که بهتر است چند ساعت پس از صرف وعده غذایی ورزش کنید.

محققین در انستیتو قلب Quebec به بررسی اثر ورزش با توجه به مدت زمانی که از صرف وعده غذایی گشته است بر روی پاسخ به قند خون پرداختند. آن‌ها دریافتند که بیشترین کاهش ایجاد شده در قند خون در طی 4 تا 5 ساعت پس از صرف آخرین وعده غذایی ایجاد می‌شود که به طور متوسط در مطالعه آنان حدود 40 میلی گرم در دسی لیتر بوده است. بر این اساس به نظر می‌آید که افرادی که ورزش را به عنوان اولین کار روزانه خود در صبحگاه (به حالت ناشتا) انجام می‌دهند؛ در کاهش میزان قند خون کمتر موفق بوده‌اند. لذا برای آن که جهت کاهش قند خونتان بهره‌ی بیشتری را از ورزش ببرید؛ قبل از صرف صبحانه ورزش نکنید، چرا که علاوه بر آن که به دلیل ناشتا بودن طولانی مدت شبانه، می‌تواند حملات شوک ناشی از قند خون را برای شما تشدید نماید در کاهش متوسط قند خون شما کمتر موثر خواهد بود. بر این اساس بهترین زمان برای ورزش در شما که به دیابت مبتلا هستید (زمانی که بهترین مزایا را در کنترل قند خون به همراه خواهد داشت)؛ پس از کار روزانه است. به عنوان مثال اگر شما ساعت 1 ظهر ناهار میل می‌کنید؛ بهتر است در مسیر برگشت به خانه در ساعت حوالی 5 تا 6 عصر به ورزش و فعالیت بدنی بپردازید.

تطابق دوز انسولین مطابق با ورزش
 اگر برای ورزش کردن در مدت زمانی طولانی برنامه ریزی کرده‌اید باید بدانید که می‌توانید به منظور پیشگیری از افت قند خون به جای مصرف غذای مازاد، انسولین کمتری دریافت نمایید (البته تحت نظارت و تجویز پزشک). این راهکار به ویژه اگر قادر به افزایش دریافت غذای خود نباشید، موثر و راحت است. چند راهکار برای چگونگی کاهش دادن دوز انسولین متناسب با ورزش، به شرح زیر می‌باشند: می‌بایست بررسی کنید که اثر کدام انسولین در طی زمانی که ورزش خواهید نمود، شدیدتر است.

* دوز صبحگاهی از انسولین regular در فاصله صبحانه تا ناهار، بیشترین اثر را دارد.
* دوز صبحگاهی از انسولین NPH در فاصله بین ناهار تا شام، شدیدتر اثر می‌کند.
* دوز انسولین رگولار در هنگام قبل از شام، در فاصله شام تا خواب شدیدتر اثر می‌کند.
* دوز هنگام خواب NPH در هنگام قبل از شام، در طی شب شدیدتر اثر می‌کند.

یک راهکار برای مواقعی که فعالیت بدنی و ورزشی، بیش از حد مرسوم را در پیش رو دارید، این است که دوز انسولین مصرفیتان را تا حداکثر میزان 10درصد از مصرف روزانه کاهش دهید. البته قبل از اجرای هر گونه تغییری می‌بایست با پزشک معالجتان مشورت کنید.

برای مثال اگر دوز انسولین مصرفی روزانه شما 6 واحد از انسولین Regular  به علاوه 24 واحد از NPH قبل از صبحانه، 4 واحد از Regular در شام و 6 واحد از NPH قبل از خواب باشد یعنی در کل؛ میزان دوز انسولین روزانه شما حدود 40 واحد است؛ اگر به یک پیاده روی صبحگاهی می‌روید دوز انسولین صبحگاهی regular تان را تا 4 واحد کاهش دهید (مصرف 2 واحد به جای 6 تا). یا اگر تمرین تنیس در بعد از ظهر را دارید؛ دوز صبحگاهی NPH را 4 واحد کاهش دهید.
 
نکته بسیار مهمی که مجدداً به شما خاطر نشان می‌کنیم این است که قبل از تغییر دادن دوز دارویتان، حتماً با پزشک خود مشورت کنید و هرگز هیچ اقدامی را بدون تایید و مشورت پزشک معالج انجام ندهید. در صورت موافقت و تایید پزشک؛ استفاده از راهکارهای مناسب به پیشگیری از افت قند خون در شما کمک می‌نماید. 

منبع: رژیم درمانی نوین