زنان سرپرست خانواده از آمار تا واقعیت

چندی پیش سرپرست کمیته امداد امام خمینی (ره) نسبت به افزایش تعداد زنان خانواده هشدار داد. آمارها نیز نشان از رشد سالانه 60 هزار زن سرپرست خانوار می دهد که 26 درصدشان در سنین 25 تا 46 سال قرار دارند. با این وجود هنوز اقدامی جدی برای حل این معضل انجام نشده است.

به گزارش مهر، چهارشنبه بود، غروب. هرچه منتظر ماند، مردخانه نیامد تا حالا که سه سال است که مریم تنهایی دارد خرج خودش و دو بچه اش را می دهد. رفته بود دنبال کار. مرد گم شده بود در این شهر بی در و پیکر.

یک خانه چهل متری دارد، اطراف خیابان کمیل. نصف بیشتر حقوقش می رود برای کرایه خانه. از صبح تا شب انگشتانش روی کیبورد کامپیوتر می گردد تاچرخ خانه بچرخد. صبح تا غروب در یکی از مغازه های میدان انقلاب و شب ها نیز پشت کامپیوترخانه شان. زنها ردیف نشسته اند. همهمه ای از صدای بالا و پایین رفتن حرف ها درست شده است. چشم دوخته اند به صفحه روبرویشان بی آنکه چشم از کاغذها بردارند یک ریز می زنند.

پسرش کلاس پنج دبستان است و دخترش دوم دبستان. خودشان در خانه بازی می کنند تا شب که او به خانه بیاید. می گوید: کوچک تر که بودند می سپردمشان به همسایه یا مادرم که سر و حال تر از حالا بود. هنوز نام مرد در شناسنامه مریم هست. می گوید: همین اسم هم کافی است که هم راحت تر کار پیدا کنم و هم آسوده تر خانه اجاره کنم. این نام که نباشد خیر خواهی خیلی ها گل می کند. نفرینی در کار نیست. بود نبودش این آخری ها فرقی هم نداشت.

مریم یکی از زنان سرپرست خانواده است که در هیچ آماری که در خصوص زنان سرپرست خانواده می دهند، نمی آید. به قول خودش نان آور خیلی از خانه ها زنان هستند هرچند مردی هم در کنارشان باشد.

مشکلات معیشتی عامل بیشتر طلاق ها

دخل وخرج خانواده این روزها عامل تلخی زندگی بسیاری است. دلیلی که طناب زندگی بسیاری را پاره می کند و آمار زنان تنها را هم بالا می برد. نکته ای که هادی مقدسی عضو کمیسیون اجتماعی مجلس نیز به آن اشاره می کند و می گوید: افزایش آمار زنان سرپرست خانواده با مشکلات اقتصادی و معیشتی خانواده ها مرتبط است و عوامل اقتصادی تاثیر بسیاری بر افزایش طلاق و افزوده شدن بر تعداد زنان تنها دارد.

 به گفته وی، افزایش تعداد زنان تنها و سرپرست خانواده می تواند بر وضعیت اخلاقی جامعه تاثیرات منفی داشته وآثار سویی به جای بگذارد.

این عضو کمیسیون اجتماعی مجلس اضافه می کند: کمیته امداد برنامه های خوبی برای حمایت و حفظ کرامت زنان سرپرست در دست اجرا دارد که نیازمند توجه و کمک بیشتر مسئولان و دولت است تا با بسیج نیروهااز تاثیرات منفی این ناهنجاری کاسته شود.

مشکلات را حل نمی کنند پنهان می کنند

انگار ریتم دارد، صدای بالا و پاین رفتن دستانشان. کارش که تمام می شود. دسته ای دیگر از دست نوشت ها را برمی دارد. می گوید تنهایی درد بزرگی نیست. ترس بچه ها را دارد. از زمان هایی که بالای سرشان نیستم. هر چه هم تهدیدشان کنم. بچه‌اند. می ترسم گول یک آدم از خدا بی خبر را بخورند.

 افزایش تعداد زنان سرپرست خانوار موضوعی که توران ولی مراد سردبیر سایت ایران زنان و دبیر ائتلاف اسلامی زنان را نیز نگران کرده است. او افزایش این آمار را نتیجه تشدید آسیبهای اجتماعی می داند و می گوید: اعتیاد، بیکاری و پرخاشگری در جامعه در حال افزایش است که تاثیرات خود را به طور مستقیم در خانواده نشان می دهد.

این فعال حقوق زنان با بیان این که برای مشکلات خانواده ها کاری انجام نمی شود و مسائل و مشکلات درون خانواده پنهان می ماند گفت: بسیاری از فعالیتهای دولت و مجلس در مسیری است که این تنش ها را بیشتر می کند. باید منتظر انتشار چنین آمارهایی باشیم. متاسفانه در حال حاضر تلاشی برای تصویب قوانین حمایتی از زنان و کودکان، فرهنگ سازی برای ارتباط های صحیح درون خانواده ها نمی شود.

ولی مرادی با اشاره به مشکلات زنان سرپرست خانواده می گوید: کودکانی که در این خانواده ها رشد می کنند به دلیل نقص در تربیت احتمال ورودشان به چرخه بزهکاری بیشتر است .

او معتقد است: نهادهایی که در حوزه زنان مسئولیت دارند مانند مرکز امور زنان و خانواده، فراکسیون زنان مجلس و سایر نهادها دارای اشکالات اساسی در بدنه خود هستند و به جای پرداختن به مشکلات اساسی خود را با کارهای حاشیه ای مانند برگزاری همایش ها متعدد سرگرم کرده اند و از اهداف اصلی که رفع تبعیض و محرومیت و ایجاد فرصت برای زنان است دور می کنند.

ازدواج مجدد نیاز به فرهنگ سازی دارد

نبود فرهنگ درست ازدواج مجدد در جامعه مورد تاکید سید جواد زمانی یکی دیگر از اعضای کمیسیون اجتماعی نیز است. او با اشاره به افزایش آمارهای زنان سرپرست خانواده طلاق را عامل این پدیده می داند و می گوید: طلاق یکی از دلایل اصلی افزایش تعداد زنان سرپرست خانواده است که متاسفانه در بحث ازدواج مجدد نیز با مشکل مواجه ایم و نیاز به فرهنگسازی داریم.

او ادامه می دهد: بچه ها در این خانواده ها با کمبود محبت روبرو می شوند که می تواند زمینه را برای ورود به چرخه خلاف آماده کند و بر اساس آمارها تعداد افراد شرور و یا معتاد در میان فرزندان طلاق بیشتر است.

آگاه شدن زنان به حقوقشان آمار طلاق را افزایش داده است

اما حسین باهر به جز مشکلات اقتصادی آگاه شدن زنان به حقوقشان را هم بی تاثیر در افزایش آمار زنان بی سرپرست نمی داند و می گوید: دلیل افزایش این آمار ازدواج های ناهمگن و آگاه شدن زنان نسبت به حقوقشان است. همچنین مشکلات اقتصادی خانوارها سبب شده که بسیاری از ازدواج ها به طلاق ختم شود.

اوادامه می دهد: زن در نقش سرپرست خانوار باید هم  نقش مادری خود را ایفا کند و هم نقش پدر را برعهده بگیرد که باز هم بچه ها از سرپرستی کامل برخوردار نیستند و آسیبهایی مانند بزهکاری و اعتیاد آنها را تهدید می کند.

باهر پیشنهاد می کند: اولویت استخدام با این گونه خانم ها و بچه هایشان باشد. همچنین کارگاه های آموزشی دایر شود و موسسات به جای کمک مالی، آموزش های حرفه ای و فرهنگی به آنها بدهند.

سلامت زنان سرپرست خانوار به دلیل افزایش وظایف، بار سنگین کار،ا جبار به پذیرش هر گونه کار و محیط کار و کارفرمایی، کاهش زمان استراحت و نبودن وقت تفریح و... در معرض خطر جدی قرار دارد.

هشدار؛ افزایش شمار زنان سرپرست خانوار

چندی پیش حسین انواری سرپرست کمیته امداد امام خمینی (ره) با اشاره به روند رو به رشد آمار «طلاق» در میان زوج‌های جوان و با بیان اینکه براساس آمارها، بیش از 30 درصد ازدواج‌های تهران به طلاق منجر می‌شود، گفته بود: باید جلوی روند رو به رشد افزایش شمار زنان سرپرست خانوار را بگیریم.

انواری در ادامه با اشاره به اینکه در حوزه زنان سرپرست خانوار متولیان متعددی وجود دارد، یادآور شده بود: این مساله موجب شده است که بسیاری از مسایل مبتلا به زنان سرپرست خانوار، مغفول بمانند.

به اعتقاد وی، حل مسایل مالی و اقتصادی زنان سرپرست خانوار از طریق اشتغال نمی‌تواند آنها را به نقطه مطلوب برساند، چرا که مسایل عاطفی و روانی آنها حل نشده باقی مانده است.

در برنامه پنجم توسعه توجه بسیاری بر مشکلات زنان سرپرست خانواده شده است . این موضوعی است که کبری خزعلی ،رئیس شورای فرهنگی اجتماعی زنان برآن تاکید دارد و یادآور می شود: زنان سرپرست خانواده از اولویتهای برنامه پنجم هستند در ماده 39 و 42 این برنامه به نیازهای زنان سرپرست خانواده تاکید شده است.

او بیان این که در حوزه سیاستگذاری و پیش بینی قوانین برای زنان سرپرست خانواده مشکلی وجود ندارند می گوید: اگر کمیته امداد نسبت به افزایش زنان خانواده هشدار می دهد برای جذب کمکهای مالی است.احتمالا تعداد زنانی که تحت پوشش کمیته امداد قرار دارند با توان این کمیته هماهنگ نیست و بیشتر متقاضی جذب کمکهای سازمانهای مردم نهاد هستند.

نوای کلید هایی که بالا و پایین می رود کم می شود. برگ های داخل پوشه هم تمام شده است. ناگهان صدا قطع می شود و دقیقه ای بعد صدای کاغذ های چاپگر آخر سالن می آید. مریم کاغذ هایی که هنوز داغ است را می دهد دستم تا غلط هایش را دربیاورم بر ای اصلاح. خسته است. انگار که سه سالی نخوابیده باشد .