«خطرهاي كدام ورزش كمتر است؟» آسيب ها و صدمه هاي ورزشي همواره در رشته هاي مختلف وجود دارد و نمي توان آن را انكار كرد. حتي در برخي موارد آمارهايي از ورزش هايي منتشر مي شود كه كمتر كسي احتمال درصدي از آسيب ديدگي را در آنها داده است.

وقتي مشتزن هاي حرفه اي را روي رينگ مي بينيم كه تا حد مرگ رقيب خود را زير مشت هاي وحشتناك خود قرار مي دهند يا در بسياري از رشته هاي رزمي ضربات مرگباري به سوي حريفان نشانه مي روند، حتي در همين فوتبال كه با تكل هاي ناجوانمردانه صداي شكستن استخوان هاي پاي بازيكنان از فواصل دور شنيده مي شود به اين پرسش تكراري مي رسيم:«پس خطرهاي كدام ورزش كمتر است؟» آسيب ها و صدمه هاي ورزشي همواره در رشته هاي مختلف وجود دارد و نمي توان آن را انكار كرد. حتي در برخي موارد آمارهايي از ورزش هايي منتشر مي شود كه كمتر كسي احتمال درصدي از آسيب ديدگي را در آنها داده است. در نظر عموم شايد ورزش هاي رزمي، اتومبيلراني، صخره نوردي، فوتبال آمريكايي و يكي دو رشته ديگر پرمخاطره اند و در پاره اي وقت ها جان ورزشكاران را نيز تهديد مي كند اما آيا مي توان به صراحت درباره خطرناك ترين ورزش حرف زد؟

بسكتبال و دوچرخه سواري

بسكتبال و دوچرخه سواري را در زمره پرخطرترين ورزش ها قرار داده اند. شايد اين موضوع براي هر فردي تعجب برانگيز باشد اما آمارهاي رسمي در برگيرنده اين واقعيت است. براساس گزارش هاي دريافت شده تعداد مراجعان به بيمارستان ها، مطب ها، آمبولانس ها، مراكز جراحي، كلينيك ها و بخش هاي اورژانس بيمارستان ها بر اثر صدمات وارده به بازيكنان بسكتبال و دوچرخه سواران آنها را از اين حيث در رده هاي برتر قرار داده است. در آمريكا البته بسكتبال از ديگر ورزش ها پيشي گرفته است. پروفسور «پي تيرو تونينو»، جراح و ارتوپد دانشكده پزشكي لويولا شيكاگو مي گويد: «با تغيير فصل ها و ورزش هاي مربوط به هر فصل و اشتياق بيشتر مردم به انجام اين گونه ورزش ها، نياز به آموزش بيشتر مردم براي جلوگيري از صدمات ناشي از ورزش ها بيشتر احساس مي شود.»

بسياري از صدمه هاي احتمالي با توجه به رعايت قوانين بازي، قدرت بدني بالا، لوازم مناسب هر ورزش مثل زانوبند و كلاه ايمني و... قابل پيشگيري هستند، البته زنان به علت شرايط فيزيكي بيشتر در معرض آسيب هايي از ناحيه زانو و رباط صليبي قرار مي گيرند. رباط صليبي كه درشت ني را به استخوان ران وصل مي كند در پرش ها، فرودها، پيچش، چرخيدن روي پاشنه و توقف هاي ناگهاني آسيب مي بيند. اين حركت ها بيشتر در ورزش هايي مثل فوتبال، واليبال، دو و ميداني و اسكي انجام مي شود كه با كمي تغيير حالت بدن، مثل خم شدن هنگام فرود، ريسك صدمه كاهش مي يابد. با وجود اين كه صدمه هاي رباط قابل درمان است ولي ورزشكار را ماه ها از صحنه ورزش دور مي كند.

با اين اوصاف در صحت آمارهاي موجود بايد كمي ترديد داشت چرا كه مراجعات ورزشكاران آماتور به پزشكان ومراكزدرماني ثبت مي شود و همچنين در بسياري ازصدمات حتي مراجعه اي صورت نمي گيرد و درمان حضوري انجام نمي شود. بنابراين به صورت قطعي نمي توان گفت پرخطرترين ورزش كدام است. مسابقه هاي اتومبيل راني فرمول يك، موج سواري، پرش با اسب، رقابت هاي كورس سواركاري، شيرجه يا مشتزني؟ تنها دو راه براي تخمين اين مسأله داريم؛ يكي نگاهي به تعداد مرگ و مير و صدمات گزارش شده و ديگري توجه به شركت هاي بيمه و ارزيابي آنها از اين ماجراها.

ورزش هاي پرخطر

در اين ميان بد نيست به گزارش هاي حيرت آوري درباره صدمات منجر به مرگ اشاره كنيم. به عنوان مثال در دهه پيش خطرناك ترين ورزش در بريتانيا، ورزش آرام ماهيگيري بوده است! كه ورزشكاران زيادي را غرق كرد. پس از آن به رقابت هاي اسب دواني، پرش با اسب، كوهنوردي واتومبيل راني مي رسيم كه بيشترين آمار مرگ و مير را داشته اند. در مورد صدمات ورزشي كه به مرگ منجر نمي شوند گاهي از راگبي يا فوتبال آمريكايي به عنوان پرخطرترين ياد مي شود كه تعداد صدمات ناشي از آن ۳ برابر صدمات ورزش هاي رزمي است.

مشتزني چطور

بسياري از مردم توقع دارند در بالاي فهرست اين گونه ورزش ها، رشته مشتزني را مشاهده كنند زيرا دومرد بالغ همديگر را تا سرحد مرگ مشت مي زنند و بسياري از مردم آن را ناخوشايند و تهاجمي فرض مي كنند، در صورتي كه با توجه به گزارش هاي رسمي يك بار اين رشته را در رده پنجاه و سومين و بار ديگر بيست و نهمين در ميان رشته هاي خطرناك ورزشي قرار دادند. تضادهاي بسياري در سياست ها و نقطه نظرهاي شركت هاي بيمه درباره ورزش هاي پرخطر به چشم مي خورد.

به عنوان مثال تعدادي از اين شركت ها فوتبال را پرخطرتر از صخره نوري مي دانند. با اين حال شركت هاي بيمه بيشتر به اين فهرست توجه دارند:

۱- پرش از ارتفاع درحالي كه طنابي به يك پاي پرش كننده متصل است. كوهنوردي بالاي ۴ هزار و ۵۰۰ متر، قايقراني موتوري، سفرهاي خشكي در آفريقا، آسيا و آمريكاي جنوبي.

۲- پرواز با كايت بدون موتور، چتربازي، پاراگلايدينگ، غارنوردي، صخره نوردي، اسكي روي صخره ها، پرش با اسكي و اسكي (كه در آن ورزشكاران با هلي كوپتر به ارتفاعات غيرقابل دسترس مي روند و از آنجا به پايين اسكي مي كنند.) و هاكي روي يخ.

۳- غواصي درعمق بيش از ۳۰ متر، ورزش هاي زمستاني مثل اسنوبورد.

۴- پرواز با كايت هاي موتوردار، بالن سواري و اسكيت، قايق سواري در آب هاي خروشان، كانوسواري و سفرهاي ماجراجويانه به شمال آفريقا، آمريكاي جنوبي و آسيا.

۵- شمشيربازي، مشتزني، ورزش هاي رزمي، چوگان، فوتبال آمريكايي، دوچرخه سواري در كوهستان، چتر بازي با استفاده از قايق موتوري، جت اسكي و شيرجه از ارتفاعات بسياربلند.

۶- كوهنوردي، موتورسواري، قايق سواري در آب هاي خروشان، شكار در طبيعت بدون استفاده از اسلحه گرم و سفرهاي ماجراجويانه.

يك سال پيش مجله ارتوپدي آمريكا، گزارشي را منتشر كرد كه در آن براساس تحقيقات صورت گرفته تعدادي از رشته هاي ورزشي در سطح دانشگاهي پرخطرتر از همان ورزش ها در دوران دبيرستان هستند. بويژه فوتبال، البته كاهش چشمگير صدمات مغزي و منجر به مرگ نشان مي دهد كه دستورالعمل هاي پيشگيري، نسخه هاي جديد قواعد بازي و اصلاح وسايل ورزشي بسيار سودمند بوده اند.

صدمه هاي مصيبت بار

صدمه هاي ورزشي مصيبت بار و فاجعه آميز كه منجر به مرگ يا ناتواني عصبي دائمي شوند به ندرت اتفاق مي افتند و اين جاي خوشحالي دارد. آسيب هاي مستقيم ومصيبت بار، بيشتر به قسمت سر و نخاع وارد مي شود. براساس تحقيقات بخش پزشكي كميته بين المللي المپيك درباره صدمه هاي مستقيم ورزشي مثل برخوردهاي شديد در فوتبال، امروزه به لطف قوانين جديد و اصلاح شده مشكلات بسيار كمتر از قبل شده است. صدمه هاي وارده به سر مهم ترين عامل مرگ فوتباليست ها اعلام شده است و ورزشكاراني كه از سر خود استفاده مي كنند، ريسك اين گونه حوادث را بيشتر مي پذيرند.

با اين حال در برخي از رشته ها تغييراتي كه در نوع تجهيزات بويژه كلاه هاي ورزشكاران به وجود آمده، احتمال اين صدمات را كمتر كرده است. كارشناسان يك عيب اساسي هم به اين تجهيزات گرفته اند. آنها معتقدند ورزشكاران با تجهيزات جديد احساس شكست ناپذيري دارند و احتياط لازم را ازدست مي دهند.

آمارهاي غيرواقعي

همواره اين ترديد وجودداشته كه آمارهاي منتشره درباره ورزش هاي خطرناك با آنچه كه در واقعيت آن رشته وجوددارد فرق دارد و روي همين اصل طبقه بندي و صحبت راجع به پرخطرترين رشته كمي سخت است.

خيلي ها بر اين باورند كه بيشتر ورزشكاران به خاطر همين واژه (پرخطر) به اين ورزش ها روي مي آورند و ارائه آمارهاي كشته شدگان يا آسيب ديده ها نيز از اشتياق آنها نمي كاهد.

به طور معمول فهرست هاي غيررسمي زيادي درباره آسيب ديده هاي هر رشته وجوددارد و آنها كه ذينفع هستند تلاش مي كنند واقعيت ها را تاحدي پنهان نگه دارند. شايد اگر رشته هايي كه در يك فهرست صدر جدول ورزش هاي خطرناك را به خود اختصاص داده اند در فهرستي مشابه جزو ۱۰ تاي اول هم نباشد و اين ديگر تعجب برانگيز نيست. مسئولان و برگزاركنندگان ورزش ها در كشورهاي مختلف سعي دارند اعتبار خود را حفظ كنند. تحقيقات يك مؤسسه در انگلستان پرش ارتفاع با چتر را خطرناك ترين ورزش اعلام كرده است.

زيرا هيچ تدبير امنيتي مثل تور نجات كه ورزشكار را در صورت بازنشدن چترنجات دهد، وجودندارد. تخمين زده مي شود به طور ميانگين سالانه ۱۵ نفر در اين رشته جان خود را ازدست بدهند. در اين تحقيق گاوسواري نيز يكي از مخاطره آميزترين ورزش ها به شمار مي آيد چرا كه ورزشكار بايد با يك گاوميش ۹۰۰ كيلوگرمي مبارزه كند و در صورت سقوط از پشت گاو، استخوان هاي شكسته، پارگي اندام داخلي و حتي مرگ در انتظار گاو سوار شجاع خواهد بود!

با تغييرات آب وهوايي ميزان خطر در بسياري از ورزش ها مثل غارنوردي، هلي اسكي (پرش از هلي كوپتر با اسكي) نيز تغيير مي كند. يك عبارت كلي درباره ورزش ها در همه تحقيقات وجوددارد و به طور كلي هر رشته اي كه با سرعت بالا همراه باشد مثل دوچرخه سواري، جزو رشته هاي پرخطر محسوب مي شود.

يك مورد اعجاب انگيز اين كه در ايالت پنجاب پاكستان، هواكردن كايت جرم قتل عمد را دارد و مجازات اعدام در انتظار علاقه مندان به اين رشته ورزشي است. هواكردن كايت در پاكستان يكي از تفريحات مردمي است كه در فستيوال بهاره «باسانت» به اوج خود مي رسد. در اين فستيوال شركت كنندگان سعي مي كنند تا نخ كايت هاي رقباي خود را پاره كنند، به همين علت عده اي از نخ هاي فلزي و پوشيده از خرده شيشه استفاده مي كنند كه تهديدي جدي براي تماشاچيان و ورزشكاران به شمار مي رود و احتمال سقوط كايت بازان از ساختمان ها و ارتفاعات، بسيار زياد است.

با همه اين اوصاف هنگامي كه به آمار مرگ ومير و صدمات جاده اي نگاهي بيندازيم متوجه مي شويم كه آسيب هاي ورزشي به مراتب كمتر است و درنتيجه بهتر است حداقل خطري را مرتكب شويم كه در آن سودي نيز وجودداشته باشد.

منبع: روزنامه ايران