افراد مبتلا به بیش فعالی- نقص توجه: آنها کمتر عمر می‌کنند

عصرایران؛ دکتر پارسا بهمنی، متخصص روان‌شناسی- آنها کمتر عمر می‌کنند. ‌آنها بیشتر می‌میرند. آنها بیشتر بر اثر حادثه ناقص می‌شوند. و البته آنها بیشتر، در حوادثی که به بار می‌آورند، دیگران را ناقص می‌کنند. از قلم نیفتد که ‌‌آنها بیشتر از دیگران اضطراب می‌گیرند. تکانشگر هم می‌شوند. «محمدعلی» یکی از همان‌ها است. او بعد از یک تصادف در جاده نی‌ریز- شیراز تیک گرفت؛ این نوجوان شانس ‌آورد که آسیب جانی جدی‌یی ندید و همه چیز با یک تیک ساده ختم به خیر شد. اختلال تیک، یکی از پایین‌ترین سطح‌های اضطراب است. هرچند دکتر «ر.ر» در شهر شیرازمتخصص و جراح مغز و اعصاب نظر دیگری داشت. او در سال 1401 به پدر محمدعلی که یک فراش مدرسه است، گفت: «نامه بستری را ببرید بیمارستان و برای عمل آماده‌اش کنید. این نشانه پیشاپارکینسون است». وقتی پدرش را در ناباوری دید که روی صندلی مطب خشکش زده، متوجه شد که باید این میخ را محکم‌تر بکوبد: «تضمین نمی‌کنم که بهتر بشود. شاید حتا از نظر حرکتی کندتر هم بشود. ولی این عمل لازم است».

 

هزینه‌اش چقدر می‌شود؟ «400 میلیون تومان»! دقت کنید این عدد با قیمت‌های سال 1401 گفته شده و برای امسال، 1403 طبیعتا قیمت فرق می‌کند. پدر که تمام روان‌شناس‌ها و روان‌پزشک‌های شیراز را برای درمان تیک بچه‌اش حداقل یک‌بار دیده زیر بار نمی‌رود: «گفتم محال است بگذارم چنین عملی بکنی».

 

و حالا آمده پیش ما. برایش توضیح می‌دهم که تیک خطری ندارد. نمی‌خواهد نگرانش باشی. درمانی هم به آن معنا ندارد.  جراحی چیزی هم برای آن وجود ندارد. به عبارت دیگر، این جراح صرفا داشته منافع خود را در نظر می‌گرفته. MRI  مراجع هم هیچ نشانی از ضایعه نداشته. با این سهمیه‌هایی که برای قبولی در رشته پزشکی در نظر گرفته‌اند، عجیب هم نیست که بعضی دانش‌آموختگان این رشته، شغلشان را به جای طبابت با سوداگری اشتباه بگیرند.

 

او اما از اختلالی پایه‌ای‌تر رنج می‌برد. بیش‌فعالی- نقص توجه (ADHD). اختلالی که نامش بیش‌ از اندازه گمراه‌کننده است. گاهی چنین تصور می‌شود که این اختلال همین است که نامش هست؛ یعنی بچه‌ای که نمی‌تواند راحت تمرکز کند و البته پرشر و شور و شیطان است. این رفتارها اما نوک کوه یخ هستند. یکی از استادان ما می‌گفت: «این بچه‌ها وقتی به نوجوانی برسند آرام ‌و درمان می‌شوند». اما او هم اشتباه می‌گفت. بیش‌فعالی-نقص توجه تمام عمر با انسان می‌ماند. بیش از هرچیز هم خودش را با رفتارهای تکانش‌گرانه نشان می‌دهد. و از قضا، بر خلاف افسردگی و اضطراب که در ارتباط فرد با خود او است، این اختلال در ارتباط فرد با جامعه است. یعنی هزینه رفتارهای تکانشگرانه آنها را نه تنها خودشان، بلکه جامعه می‌دهد. آن هم در شرایطی که این اختلال به قدری فراوانی دارد که طبق آمار جهانی، 8 درصد کودکان به آن مبتلا هستند و تعداد مبتلایان پسر 10 درصد بیشتر از مبتلایان دختر است.

 

بیش‌فعالی- نقص‌توجه با داغ ننگ همراه است. همین باعث می‌شود که والدین برای درمان فرزندانشان دودلی بیشتر تجربه کنند؛ اما بی‌توجهی به آن می‌تواند باعث داغ ننگ‌های شدیدتری هم بشود؛ به ویژه وقتی که آنها با رفتارهای پرخطر هم دست به گریبان می‌شوند. محمد، پسر 15 ساله‌ای بود که به خاطر رفتارهای پرخطر تحت درمان قرار گرفت. همکارم بعد بیش از 12 جلسه درمان او را به ما ارجاع داد؛ گفت: «دیگر زورم نمی‌رسد، درمانده شدم».

 

محمد وقتی به اتاق آمد همان اول آب پاکی را ریخت روی دستم: «فقط به یک علت آمده‌ام. مادرم قول داده در ازای آمدن پیش شما، موبایلی را که می‌خواهم برایم بخرد». به عبارت دیگر، برای درمان باج دریافت می‌کرد. مشکل اما چیز بزرگتری بود: اختلال سلوک. محمد یک موتورسوار بی‌پروا بود. مادرش گفت: «صبح تا شب توی کوچه تک‌چرخ می‌زند. الکل می‌خورد و به دخترهای مردم تکه می‌اندازد». دیگر پرده شرمی میان او و خانواده‌اش باقی نمانده بود؛ مادرش ادامه داد: «دائم از من پول می‌گیرد تا به زن‌های بدکاره بپردازد».

 

مادرش البته از اینکه فرزندش سیگار، ماری‌جوانا و ویپ می‌کشد هم اطلاع داشت. از او پرسیدم: «آیا در مدرسه به ویژه در دبستان معلم از حواس‌پرتی و اذیت این و آن گلایه نمی‌کرد»؟ گفت بله. پرسیدم آیا به درس بی‌علاقه نبود؟ گفت بله. پرسیدم «کاری را که دوست نداشت اگر شروع می‌کرد می‌توانست تمام کند؟» گفت نه. پرسیدم «برای رسیدن به خواسته‌هایش می‌توانست صبر کند»؟ گفت نه. « رفتارش با شما به عنوان مادرش چطور بود»؟ «دائم لجبازی می‌کرد و پرخاشگری». «پس چرا همان زمان او را پیش درمانگر نیاوردید؟». «آوردم! بهش ریسپریدون هم داد. یکی دو ماه بعد دیدم آرام‌تر شده گفتم بچه‌م قرصی نشه، ادامه ندادم».

 

اولین آسیب: شکست در تحصیلات

معجزه تشخیص