عصر ایران- آقطی سیاه، آقطی اروپایی یا الدربری با نام علمی Sambucus nigra که در مناطقی از ایران انگور کولی نیز نامیده می شود، معمولا در کنار جاده ها، حاشیه جنگل ها و در نواحی مرطوب و سایه دار می روید. گفتنی است که صدها سال است این گیاه منحصر به فرد توسط مردم ساکن در سراسر دنیا به صورت محلی برای مقاصد درمانی مختلف استفاده می شود. الدربری حاوی ترکیبات آنتی اکسیدانی است و از همین رو اعتقاد بر این است که می تواند در مبارزه با سرماخوردگی، بهبود علائم مرتبط با آن و همچنین تقویت سیستم ایمنی مفید واقع شود.
الدربری میوه درخت Sambucus است. رایج ترین نوع آن نیز Sambucus nigra محسوب می شود. این درخت دارای خوشه هایی از گل های سفید یا کرم رنگ و همچنین دسته هایی از میوه های کوچک آبی یا سیاه است.
بومیان آمریکا و گیاه پزشکان اروپایی مدت هاست که از الدربری برای فواید سلامتی متنوع آن استفاده می کنند. این فواید شامل تقویت سیستم ایمنی در راستای کمک به بدن برای مقابله با سرماخوردگی، آنفلوانزا و سایر عفونت های تنفسی است. امروزه اشکال مختلف این گیاه را می توان از عطاری های سراسر کشور تهیه کرد.
در ادامه نگاه دقیق و علمی تری به خصوصیات ویژه این گیاه برای کمک به حفظ سلامت انسان خواهیم داشت. لازم به ذکر است که نکات مورد بحث با استناد به مقالات معتبر منتشر شده توسط انتشارات جان وایلی و پسران جمع آوری شده اند:
الدربری می تواند به درمان سرماخوردگی و آنفلوانزا کمک کند، هرچند مطالعات انجام شده در این زمینه محدود هستند. برای مثال یک بررسی سیستماتیک مربوط به سال 2010 نشان داد که این گیاه ممکن است اثرات آنتی اکسیدانی و ضد ویروسی داشته باشد.
در مطالعه ای دیگر 60 نفر با علائم شبه آنفلوانزا 15 میلی لیتر شربت الدربری را به صورت چهار بار در روز مصرف کردند. علائم آنها 4 روز پیش از افرادی که دارونما مصرف کرده بودند بهبود یافت.
در پژوهشی معتبر 32 نفر با علائم آنفلوانزا به مدت 2 روز و هر روز 4 مرتبه از قرص های مکیدنی حاوی 175 میلی گرم عصاره الدربری استفاده کردند. پس از 24 ساعت، شرکت کنندگان مطالعه بهبود علائمی نظیر تب، سردرد، دردهای عضلانی و احتقان بینی را گزارش دادند.
میوه الدربری حاوی سطوح بالایی از فلاونوئیدها است. به این معنی که ممکن است خواص ضد التهابی و آنتی اکسیدانی داشته باشد. این ترکیبات به محافظت از سلول های سالم در برابر رادیکال های آزاد مضری که در مشکلات پوستی نقش دارند، کمک می کنند.
انجمن تغذیه آمریکا (ANA) توصیه می کند که استفاده از محصولات شستشوی صورت حاوی الدربری می تواند به مبارزه با آکنه به دلیل اثرات ضد عفونی کننده آن کمک کند.
الدربری حاوی سطوح بالایی از ویتامین A است. ANA همچنین توضیح می دهد که این گیاه می تواند پوست را تسکین دهد، به کاهش ظاهر لکه های پیری کمک کند و از چین و چروک جلوگیری کرده یا آنها را کاهش دهد.
الدربری حاوی انواع ویتامین ها و مواد مغذی است که می توانند برای سلامتی افراد مفید باشند.
یک فنجان الدربری حاوی 106 کالری و 26.68 گرم کربوهیدرات است. این مقدار همچنین ویتامین ها و مواد معدنی زیر را در خود جای داده است:
870 میلی گرم ویتامین A
406 میلی گرم پتاسیم
52.2 میلی گرم ویتامین C
9 میلی گرم فولات
55 میلی گرم کلسیم
2.32 میلی گرم آهن
این گیاه در عین حال منبع عالی فیبر است و 10.2 گرم فیبر رژیمی به ازای هر فنجان را در اختیار علاقه مندان خود قرار می دهد. این میزان به بخش مهمی از نیاز روزانه توصیه شده پاسخ می دهد که طبق دستورالعمل های غذایی، 34 گرم برای مردان و 28 گرم برای زنان است.
دریافت فیبر کافی به صورت روزانه با مزایای زیر همراه است:
- جلوگیری از یبوست
- بهبود عملکرد روده
- محافظت در برابر سرطان کولورکتال
- کاهش فشار خون
- محافظت در برابر بیماری های قلبی عروقی
- کاهش کلسترول خون
افراد می توانند بسته به تمایل خود الدربری را به صورت خام، پخته و یا در قالب دمنوش مصرف کنند. با این حال، الدربری خام و همچنین دانه ها، برگ ها و پوست درخت دارای نوعی ماده سمی هستند. از این رو خوردن یا نوشیدن الدربری خام می تواند منجر به تهوع، استفراغ و اسهال شود.
در این میان روش های مختلفی برای بهره مندی از خواص این گیاه فوق العاده وجود دارد که از جمله مهم ترین آنها می توان به تهیه دمنوش و شربت اشاره کرد. برای پخت شربت باید مراحل زیر را دنبال کنید:
- ساقه ها را جدا کنید
- میوه ها را در آب و شکر بپزید
- مایع را تا زمانی بجوشانید که حالتی شربت مانند به خود بگیرد
در نهایت می توانید شربت را روی ماست ریخته و یا آن را به اسموتی خود اضافه کنید.