عصر ایران - آداپتوژن ها گیاهان و قارچ هایی هستند که به بدن کمک می کنند تا به استرس، اضطراب و خستگی مناسب ترین پاسخ ممکن را دهد و بدین ترتیب سلامت کلی بدن را تضمین کند. می‌توان آداپتوژن ها را با افزودن آنها به غذا یا نوشیدنی ها و همچنین به عنوان تنتور مصرف کرد. این عوامل مهم با مدیریت استرس های جسمی و روانی، بدن شما را به وضعيت تعادل بازمی گردانند.
آداپتوژن ها مواد فعال موجود در گیاهان و قارچ های خاصی هستند که ممکن است بر نحوه برخورد بدن با استرس، اضطراب و خستگی تأثیر بگذارند. این دسته از گیاهان و قارچ ها عملکرد آداپتوژنیک یا سازگار کننده از خود نشان می دهند. گیاهان مورد نظر هنگام مصرف، عوامل استرس زای مشخصی را در بدن هدف قرار خواهند داد.
اما یک گیاه برای تبدیل شدن به آداپتوژن باید چه ویژگی هایی داشته باشد:
- زمانی که در دوزهای معمولی مصرف می شود، غیر سمی باشد
- به بدن شما در راستای مقابله با استرس کمک کند
- به بدن اجازه دهد تا به تعادل بازگردد (هموستاز)
گفتنی است که آداپتوژن ها به عنوان یک بانداژ موقت عمل می کنند و راه حلی قطعی برای استرس مزمن نیستند. اما به طور کلی مکانیسم گیاهی آداپتوژن ها سبب افزایش یا کاهش واکنش های شیمیایی در بدن می شود.
برای نمونه اگر دچار استرس شده اید (کورتیزول بالا)، آداپتوژن با کاهش سطح کورتیزول به شرایط موجود پاسخ می دهد. متقابلا در صورتی که خستگی مزمن با سطوح پایین کورتیزول را تجربه می کنید، یک آداپتوژن قادر به افزایش سطح کورتیزول در بدن شما خواهد بود.
انواع مختلفی از آداپتوژن ها وجود دارد. برخی از آداپتوژن های رایج بر اساس گزارشی از کلینیک کلیولند شامل موارد زیر هستند:
- جینسنگ آمریکایی (Panax quinquefolium): جینسنگ آمریکایی با پشتیبانی از سیستم ایمنی درست مانند تعدیل کننده های ایمنی، به کاهش التهاب و تسکین درد کمک می کند.
از طرفی دیگر این نوع جینسنگ با استرس مبارزه و سیستم عصبی شما را تقویت می کند. این عملکرد سبب می شود که واکنش بدن به محرک ها بهبود یابد. برخی از مطالعات نشان می دهند که جینسنگ آمریکایی می تواند سطح دوپامین را بازنشانی و خلق و خوی فرد را تنظیم کند.
- آشواگاندا (Withania somnifera): آشواگاندا یا گیلاس زمستانی با تنظیم متابولیسم و کمک به آرامش با تعدیل واکنش مغز به استرس، تأثیر مثبتی بر سیستم غدد درون ریز، عصبی، ایمنی و قلبی عروقی دارد.
آشواگاندا همچنین به عنوان یک آنتی اکسیدان از سلول های بدن محافظت می کند و تورم را به وسیله واکنش ضد التهابی کاهش می دهد.
- جینسنگ آسیایی (Panax ginseng): این نوع جینسنگ به رفع خستگی روحی و جسمی کمک می کند. جینسنگ آسیایی می تواند انرژی و عملکرد بدن را طی فعالیت های استرس زا بهبود ببخشد.
- جینسنگ سیبری (Eleutherococcus senticosus): مشابه سایر جینسنگ های نام برده، جینسنگ سیبری نیز استرس و خستگی را از بین می برد. این آداپتوژن به عنوان یک تعدیل کننده ایمنی به تقویت عملکرد ایمنی کمک می کند.
- رودیولا رزا یا گیاه ریشه طلایی: رودیولا علائم خستگی، اضطراب و افسردگی را کاهش می دهد. مطالعات نشان می دهند که این گیاه به بهبود عملکرد کلی فرد در موقعیت های استرس زا مانند محل کار یا حین فعالیت بدنی یاری می رساند.
آداپتوژن ها از گیاهان و منابع طبیعی به دست می آیند. بنابراین می توان آنها را به روش های سنتی مختلف و حتی مدرن مصرف کرد، از جمله:
- افزودن آداپتوژن به غذا یا نوشیدنی.
- مصرف آداپتوژن ها به صورت کپسول.
- استفاده از تنتور: شکل مایع یک عصاره گیاهی.
- مصرف به صورت جوشانده و چای.
نوشیدن یک فنجان چای راهی عالی برای ایجاد وقفه ای کوتاه و همچنین کمک به کاهش استرس محسوب می شود. برخی از گیاهان آداپتوژن را می توانیم به همان روشی که چای مورد علاقه خود را دم می کنیم خشک و آسیاب کرده و در آب داغ قرار داد.
انواع مختلفی از مخلوط چای در بازار وجود دارد که از برخی آداپتوژن ها به عنوان ماده اصلی در آنها استفاده می کنند. البته پیش از مصرف حتما برچسب راهنما را بخوانید تا با اثرات، دستور مصرف و نحوه تهیه اصولی آشنا شوید.
ما با استفاده از آداپتوژن ها می توانیم:
- اضطراب خود را کاهش دهیم
- به کاهش خستگی و یا افزایش انرژی کمک کنیم
- به تروما کمک کنیم
- واکنش های عاطفی استرس زا را مدیریت کنیم
- سیستم ایمنی بدن خود را تقویت کنیم
مطالعات نشان می دهند که آداپتوژن ها برای مدت زمان کوتاه (کمتر از شش ماه) بهترین عملکرد را دارند، زیرا بدن می تواند در برابر آنها و اثرات مورد نظر مقاومت ایجاد کند.
آداپتوژن ها معمولا به خوبی تحمل می شوند. عوارض جانبی نادر اما بسته به نوع گیاه متفاوت است:
- واکنش های آلرژیک
- درد شکم
- یبوست
- حالت تهوع
- اسهال
لازم به ذکر است که آگاهی کافی از کاربرد آداپتوژن مورد مصرف و چگونگی تاثیر آن بر بدن بسیار مهم است. به عنوان مثال، برخی از آداپتوژن ها انرژی را افزایش می دهند و قطعا نباید آنها را قبل از رفتن به رختخواب مصرف کنید.
در صورتی که مبتلا به فشار خون، دیابت، اختلالات خواب، افسردگی و یا مشکلات تیروئید هستید، پیش از مصرف این ترکیبات با پزشک و یا داروساز خود مشورت کنید. زیرا آداپتوژن ها ممکن است تاثیرات زیر را به دنبال داشته باشند:
- افزایش فشار خون
- کاهش سطح قند خون
- بر هم زدن الگوهای خواب
- افزایش فعالیت تیروئید
- تداخل با داروهای ضد افسردگی