شاید بارها و بارها برایتان پیش آمده باشد، که اسامی را فراموش کرده یا مسیر و آدرس مکانی را از یادبرده باشید و برای مدت زمانی نتوانید آن را به یاد آورید و از این حواس پرتی خود حسابی کلافه شده باشید.
مطمئنا شما هم جزو آن دسته از افرادی هستید که وقتی مسئله‌ای را فراموش می‌کنید و در بازیابی آن مسئله ناتوان می‌شوید دست پاچه و نگران می‌شوید که نکند آلزایمر باشد؟ اما خبر خوب این است که هر فراموشی آلزایمر نیست.
یک مشاور روانشناختی گفت: هر فردی ممکن است در طول عمر خود با فراموشی‌های گاە بە گاە و لحظەای مانند فراموش کردن اسامی، جا گذاشتن وسایل شخصی و فراموش کردن مسیرها و مکان‌ها مواجە شدە باشد، کە بە آن عارضە فراموشی گفتە می‌شود.
شیوا ابراهیمی در گفت‌وگو با ایسنا اظهار کرد: فراموشی در اصطلاح به معنای ناتوانی در بازیابی و به خاطر سپردن مسائل است؛ فراموشی ممکن است حاصل تغییرات مغزی و نشانه‌ای از روند پیری مغز و یا نشانه‌ای از بیماری‌های دیگر باشد.
ابراهیمی ادامه داد: زمانی که فرد دچار فراموشی می‌شود به یاد آوردن اطلاعات جدید و یادگیری داده‌های تازه و شکل دادن به خاطرات جدید برایش کاری سخت و دشوار است که از دلایل عمده ایجاد عارضه فراموشی می توان به افزایش سن، عوارض جانبی داروها، تروما و ضربات شدید به مغز، کمبود ویتامین، سرطان مغز، عفونت مغز استرس، کار زیاد، عدم استراحت کافی و حواس‌پرتی مداوم اشاره کرد که این امر نیازمند مدیریت ما و جلوگیری از این عارضه است.
وی عنوان کرد: فراموشی‌های گاە بە گاە همیشە مسئله نگران کنندەای نیست و دلایل بسیاری می‌تواند در بروز این مسائل دخیل باشد، اما چنانچە این فراموشی‌ها بە صورت مداوم در فرد ایجاد شود، بە مسئلەای نگران کنندە تبدیل خواهد شد.
ابراهیمی بیان کرد: بهتر آن است برای جلوگیری از این عارضە از برخی داروها و مهارت‌های خاصی کە برروی حافظە تاثیر می‌گذارند، استفادە کرد.
وی با تاکید بر این موضوع کە راکد بودن مغز سبب ایجاد فراموشی در فرد خواهد شد، افزود: بهتر آن است بە جای ناامیدی از فراموشی‌های ناگهانی و لحظەای سعی کنیم از مهارت‌هایی کە سبب قفل شدن مغز و راکد نگه داشتن حافظە می‌شود پرهیز و در عوض بە یادگیری مهارت‌ها و آموزش‌هایی بپردازیم کە مغز پویایی خود را حفظ کند.
ابراهیمی تصریح کرد: فراموشی‌های لحظەای همچون فراموش کردن آدرس‌ها، اسامی، مسیرها و مکان‌ها مسائلی هستند کە نشان می‌دهد حافظە با مشکل مواجە شدە است؛ البتە این مشکل بە این معنی نیست کە مشکل و ضعف عمیقی در مغز بوجود آمدە است، اما این می‌تواند تلنگری باشد برای پیشگیری از مرگ سلول‌های مغزی و ایجاد آلزایمر در فرد.
وی ادامە داد: تقریبا همە مشکلات حافظە بە زوال عقل تعبیر می‌شود و فراموشی‌های جزئی در این دستە جای می‌گیرند و همانند سایر بیماری‌ها، زوال عقلی نیز مراحلی دارد کە بدترین و پیشرفتە‌ترین آن آلزایمر است.
بە عقیدە این مشاور روانشناختی، افسردگی، استرس، رژیم غذایی نامناسب و کمبود ویتامین‌ها بە ویژە کمبود ویتامین b12و مصرف بی‌رویە نوشیدنی‌های الکلی از دلایل دچار شدن انسان بە زوال عقلی است.
وی تاکید کرد: زمانیکە سلول‌های مغزی آسیب می‌بینند، فرد دیگر قادر نخواهد بود بە درستی ارتباط برقرار کند و این عدم توانایی در برقراری ارتباط، منجر بە ایجاد اختلال در حافظە و احساسات فرد خواهد شد.
ابراهیمی اضافە کرد: فراموشی‌های لحظەای همیشه نشان‌دهندە بروز آلزایمر و مشکلات عمیق مغزی نیست؛ اما چنانچە فرد نسبت بە این عارضە بی‌توجە و درصدد تقویت ذهن و حافظە خود برنیاید، این مشکل بە ظاهر کوچک او را بە سمت ابتلا بە آلزایمر هدایت خواهد کرد.
وی بر تاثیرگذاری مشکلات روحی و روانی بر فراموشی‌های لحظەای تاکید کرد و افزود: با توجە بە مشکلات اقتصادی و اجتماعی این روزها، درگیری و تمرکز بیش از حد فرد به مسائل اقتصادی و کاری سبب فشار آوردن به مغز می‌شود و زمانیکە مغز تحت فشار باشد، عملکرد مطلوبی نیز نخواهد داشت.
بە گفتە این مشاور روانشناختی، مبنای حافظە سالم و قوی، داشتن جسم سالم است و زمانیکە از جسم بە درستی مراقبت نشود، نمیتوان انتظار داشت کە مغز بە فراموشی دچار نشود.
شیوا ابراهیمی یادآور شد: داشتن رژیم غذایی مناسب، مصرف انواع ویتامین‌ها همچون اسید فولیک و ویتامین b12در رژیم غذایی سبب افزیش دقت و تمرکز در مغز خواهد شد.
وی عنوان کرد: مصرف مداوم و بە اندازە آب در طول روز از بروز فراموشی‌های لحظەای و آلزایمر جلوگیری خواهد کرد، زیرا آب بدن بر اثر فعالیت و تحرک بیش از حد در طول روز از دست رفتە و زمانیکە آب کافی به بدن نرسد، سبب ضعف بدن و ذهن فرد خواهد شد و از آنجایی کە نوشیدن آب سبب فعال شدن گلبول‌های قرمز می‌شود؛ اگر بدن انسان با کمبود آب مواجە شود سبب ایجاد اختلال در عملکرد گلبول‌ها و افت انرژی در فرد می‌شود و هرچە انرژی کمتر باشد حافظە و ذهن کارایی مطلوب خود را از دست خواهند داد.
ابراهیمی با اشارە بە اینکە استرس و اضطراب از عوامل اصلی ایجاد بروز فراموشی در فرد است گفت: افراد استرسی و مضطرب چنانچە مدیریت استرس نداشتە باشند، قطعا دچار عارضه فراموشی و کاهش عملکرد مطلوب ذهن و پیامدهای منفی بسیاری بر تمرکز و دقت و حافظە خواهند شد؛ زیرا ضعیف شدن حافظە خود زمینه ساز بروز فراموشی است.
وی تصریح کرد: هرچقدر ذهن راکدتر باشد بە همان میزان نیز مغز ضعیف‌تر عمل خواهد کرد، برای جلوگیری از بروز این مشکل لازم است ذهن خود را بە چالش بکشانیم زیرا ذهن مانند سایر بخش‌های بدن بە تمرین و تقویت نیاز دارد و با روش‌های مختلف و بە طور منظم باید ذهن تمرین دادە شود و با یادگیری مهارت‌های جدید، استفادە از تصویرسازی، معاشرت فعالانە، تمرکز بر مسائل خاص و انجام بازی‌های فکری، مغز را در حالت فعال نگە داشت.
وی انواع بازی‌های موثر در حافظە و عملکرد مغز را اینگونە برشمرد و گفت: شطرنج، جدول کلمات متقاطع، پازل و جفت سازی و... جدای از جنبە سرگرمی آن‌ها موجب تقویت ذهن نیز خواهد شد.
ابراهیمی بە اهمیت و نقش یادداشت برداری در تقویت عملکرد حافظە اشارە و اظهار کرد: یکی از تکنیک‌های لازم برای تقویت حافظە استفادە از نگەداشت ذهنی و تکنیک یادداشت‌برداری است کە باعث پویایی ذهن و مغز خواهد شد؛ این تکنیک برای خلاصە‌نویسی و اطلاعات از منابع مختلف بسیار مهم است و روش‌های شمارش معکوس نیز بە پویایی ذهن بسیار کمک خواهد کرد.
وی ادامە داد: فراموشی تنها مختص بە افراد مسن نیست و بسیاری از جوانان و حتی کودکان نیز بە دلایل مختلف ممکن است بە این عارضە دچار شوند، کمبود ویتامین‌ها در بدن، ضربە مغزی، سکتە مغزی، عفونت مغزی و برخی از بیماری‌های مزمن ممکن است موجب ایجاد اختلال و فراموشی در ذهن شود.
ابراهیمی اظهار کرد: کمبود خواب یکی از بزرگترین دلایل ایجاد فراموشی است و کمبود خواب سبب ایجاد اختلال در حافظە خواهد شد، کمبود خواب موجب تغییرات در خلق و خو و ایجاد اضطراب در فرد خواهد شد و در نهایت سبب کاهش عملکرد مطلوب مغز و حافظە در فرد می‌گردد.
وی ادامە داد: استفادە خودسرانە از داروهای اعصاب، ضد افسردگی و بسیاری از داروهای دیگر موجب ایجاد ضعف حافظە و فراموشی خواهد شد، لذا لازم است در حین استفادە از هرگونە دارویی با پزشک معالج مشورت کرد.
ابراهیمی بە تاثیر کم‌کاری تیروئید بر عملکرد حافظە تاکید کرد و گفت: این بیماری سبب ایجاد اختلال در خواب خواهد شد؛ لذا افرادی کە بە کم‌کاری تیروئید دچار هستند باید بە صورت منظم آن را کنترل کنند.
بە گفتە وی، دچار شدن فرد بە عارضە فراموشی سبب اختلال در تمرکز و مانع شکل‌گیری خاطرات جدید و بازیابی خاطرات قدیمی در فرد خواهد شد.
ابراهیمی با اشارە بە اینکە آلزایمر با فراموشی ناگهانی متفاوت است، یادآور شد: فراموشی ناگهانی و لحظەای امری طبیعی و عادی است کە هر فردی در طول روز بە دلیل مشغله کاری و مشکلاتی کە با آن‌ها دست و پنجە نرم میکند، ممکن است با آن مواجە شود.
وی با تاکید بر اینکە نباید نسبت بە فراموشی‌های ناگهانی بی‌توجە بود افزود: استفادە از برخی از داروها، می‌تواند بر عملکرد حافظە تاثیر منفی و مخربی داشتە باشد لذا در صورت استفادە از این داروها حتما باید با پزشک مرتبط مشورت شود.
بە گفتە این مشاور روانشناختی؛ استرس، اضطراب و افسردگی تمرکز فرد را با اختلال مواجە می‌کنند و زمانیکە در تمرکز فرد اختلال وارد شود مانع از یادآوری و بە خاطرسپردن اطلاعات جدید خواهد شد. لذا لازم است در صورت ابتلا بە افسردگی بە پزشک مراجعە و از فراموشی عمیق و مشکلات جدی جلوگیری کنیم.
شیوا ابراهیمی ادامە داد: مغز همچون سایر اعضای بدن بە ورزش و تمرین نیاز دارند و در صورت عدم فعالیت بە ضعف تدریجی دچار خواهد شد؛ لذا باید بە این مسئلە توجە و عوامل آن را بررسی و رفع کرد.
وی اظهار کرد: اختلالات حافظە کە فراموشی یکی از عوارض آن است معمولا نیازمند یادگیری و افزایش مهارت‌های خود مراقبتی است، زیرا انسان‌ها در طول زندگی خود بارها و بارها با فراموشی مواجە خواهند شد.
ابراهیمی ادامە داد: عارضه فراموشی بە طور طبیعی در اثر افزایش سن بوجود می‌آید و درجات شدید آن منجر بە بروز الزایمر در فرد خواهد شد کە ممکن است با بیمارهای روحی و جسمی در ارتباط باشد، چنانچە این فراموشی‌های لحظەای و احساس ضعف در حافظە بە صورت مداوم ادامە پیدا کند باید هرچە زودتر آن را پیگیری کرد؛ زیرا تشخیص زود هنگام علل فراموشی می‌تواند از پیشرفت این عارضە جلوگیری کند.
وی در ادامە سخنان خود یکی از دلایل اصلی فراموشی را عدم توانایی در تمرکز دانست و گفت: وجود اختلال بیش‌فعالی در بزرگسالی سبب ایجاد اختلال در تمرکز و درنهایت حواس‌پرتی در فرد می‌شود.
ابراهیمی ادامە داد: گاها افرادی کە در رابطەای ناسالم قرار دارند، درگیری‌های شدید فکری ناشی از روابط می‌تواند ذهن را لبریز از الگوهای فکری وسواسی کند و بخش زیادی از مغز را درگیر و درنتیجە فضای کمی برای مسائل جدی و پراهمیت زندگی باقی می‌گذارد کە همین امر سبب ایجاد نوعی حواس پرتی می‌شود کە متاسفانە بسیاری از افراد نسبت بە آن بی‌توجە هستند، در حالیکە بی‌توجهی بە آن پیامدهای منفی بسیاری بە دنبال خواهد داشت و سبب کاهش دقت و تمرکز در فرد خواهد شد.
بە گفته این مشاور روانشناختی، زندگی نامتعادل و درگیرشدن با روابط تنش‌زا باعث می‌شود فرد بە لحاظ جسمی و روحی خستە شدە و این خود مقدمەای برای بروز فراموشی‌های لحظەای است کە متاسفانە بسیاری از افراد بە آن بی‌توجە هستند و بە دلیل اینکە در اثرات روحی و روانی ایجاد می‌شود اگر بە موقع کنترل نشود بعدها این درگیری ذهنی و ماندن در موقعیت تنش‌زا عملکرد ذهن را با اختلال مواجە خواهد کرد.
بە عقیدە وی، تجارب و احساسات سرکوب شدە سبب آزار و اذیت در فرد و فرار از موقعیت باعث واکنش احساسی بیش از حد بە برخی از مسائل شدە کە همین امر خود سبب بروز آسیب‌های جسمی و روحی در فرد و درگیری ذهنی و در نهایت فراموشی‌های لحظەای خواهد شد.
شیوا ابراهیمی اظهار کرد: افرادی کە همیشە نگرانند، افرادی کە همیشە دچار استرس و اضطراب هستند، بیشتر در معرض مشکلات جسمی و روحی قرار دارند و این مشکلات زمینە ساز بروز فراموشی در افراد است.
وی عنوان کرد:کنترل حواس‌پرتی ذهن نیازمند یادگیری و تمرین و تکنیک‌های تقویت تمرکز به منظور پیشگیری از بروز فراموشی است، و داشتن نظم و انضباط در کارها سبب افزایش تمرکز در فرد خواهد شد.
شیوا ابراهیمی خاطرنشان کرد: تا زمانیکە فراموشی‌های لحظەای فعالیت روزانە و عملکرد و نظم اجتماعی ما را مختل نکردە باشد، مشکلی ایجاد نخواهد کرد اما زمانیکە در هرکدام از عملکردهای روزانە ما اختلال ایجاد کند مشکلات شروع و نیازهای درمانی بوجود می‌آید.
وی اظهار کرد: فراموشی در جوانی می‌تواند باعث بروز آلزایمر در دوران پیری شود، اما این بدان معنا نیست کە همە جوانانی کە دچار فراموشی‌های لحظەای هستند، در سن پیری بە بیماری آلزایمر دچار خواهند شد؛ زیرا فراموشی لحظەای با یادگیری یک سری تمرینات و مهارت‌ها قابل کنترل و پیشگیری است.
ابراهیمی تصریح کرد: استفادە بیش از حد از تلفن هوشمند و رایانە سبب خستگی ذهن خواهد شد و زمانیکە ذهن خستە باشد عملکرد ضعیفی خواهد داشت.
شیوا ابراهیمی با اشارە بە اینکە شکل‌گیری برخی از عادت‌های اشتباە در فرد منجر بە تضعیف حافظە خواهدشد، افزود: بە دلیل اینکە ذهن انرژی بیش از حدی برای اجرای آن عادت صرف میکند، حافظە در بازیابی سایر مسائل با مشکل مواجە خواهد شد.
وی تصریح کرد: هر کسی ممکن است در طول عمر خود بارها و بارها دچار فراموشی لحظه‌ای شود؛ اما این فراموشی‌ها دلیلی بر ابتلای فرد به آلزایمر نیست؛ آلزایمر نوعی بیماری است که علامت‌ها و مشخصه‌های خاص خود را دارد؛ اما باید به این نکته توجه کرد که فراموشی مزمن همیشه دلیلی بر آلزایمر نیست و باید دلایل و علل آن شناسایی شود.
این مشاور روانشناختی افزود: در درجه اول شخصی که نگران کاهش قدرت حافظه خود است همچون افرادی که داروهای خاصی را مصرف می‌کنند در وهله اول باید با پزشک معالج خود مشورت کنند که آیا داروهای مصرفی از نوع داروهایی هستند که بر روی حافظه تاثیر می‌گذارند یا خیر؟ دوماً افرادی که از مشکلات روحی روانی رنج می‌برند تمرکز بر روی اتفاقات و مسائل برای آن‌ها بسیار دشوار است و همین امر باعث می‌شود که یادآوری مسائل برای آن‌ها تقریباً غیرممکن شود؛ این افراد می‌بایست که با روانشناس یا مشاور صحبت کنند.
وی خاطرنشان کرد: انجام دادن چند کار مختلف در آن واحد و به صورت همزمان، شب بیداری، ورزش نکردن، نبود رژیم غذایی مناسب می‌توانند دلایلی بر کاهش قدرت حافظه باشد.