عصر ایران؛ فاطمه صابری- سوم شهریورماه گذشته و در زادروز تولد آیت‌الله هاشمی رفسنجانی،رئیس فقید مجمع تشخیص مصلحت نظام خانه-موزه او با حضور جمعی از چهره‌های سیاسی ایران در منطقه جماران تهران افتتاح شد.
خانه -موزه آیت‌الله هاشمی رفسنجانی در منطقه جماران، جنب حسینیه امام خمینی(ره) قرار دارد؛یعنی همان محل زندگی او و خانواده‌اش طی حدود 4 دهه بعد از انقلاب اسلامی سال 1357.
حالا بعد از 3/5 ماهی که از بازگشایی این خانه برای بازدید عموم گذشته است به‌طور متوسط در هر هفته حدود 400 ایرانی و خارجی بدون تشریفات وارد خانه یکی از پایه گذاران اصلی انقلاب اسلامی سال 57 و تمام سال‌های پس از آن می‌شوند و بعد از بازدید با مجسمه تمام قد آیت‌الله هاشمی که لبخندی بر لب دارد عکسی به یادگار می‌گیرند و در دفتر یادبود مجموعه،دلنوشته‌های خود را می‌نویسند.
نگاهی کوتاه به این دفتر یادبود نشان دهنده علاقه بازدیدکنندگان به شخصیت هاشمی رفسنجانی، تعجب از حجم شایعات درباره زندگی تجملاتی و مشاهده محیط زندگی ساده خانه و اندوه بابت مرگ ناگهانی او است.مردی که از نظر بازدیدکنندگان دلش برای توسعه‌ی ایران می‌تپید. برخی هم به‌واسطه آنکه شنونده یا گوینده اتهاماتی همچون «زندگی هاشمی در کاخ» و ثروت‌اندوزی او بودند،برای این سیاستمدار شناخته‌شده ایران در جهان متن عذرخواهی نوشته بودند.
عصر ایران در ارتباط با چگونگی تبدیل «خانه»ی مورداستفاده‌ی هاشمی رفسنجانی به «موزه» با الهه سادات ذوقی حسینی طراح این خانه-موزه به گفت‌وگو نشسته است.
این دانش‌آموخته‌ی دکتری معماری و معمار پایه یک نظام‌مهندسی تجربه‌ی طراحی فضاهای درمانی، اقامتی، مسکونی، تجاری فرهنگی و مذهبی دیگر را هم در کارنامه دارد و مولف چند کتاب و مقاله تقدیر شده درباره معماری است.
این طراح جوان از چگونگی آغاز کار و طرح‌های در دست اجرا برای خانه-موزه سخن گفت و به عصر ایران توضیح داد او هم مانند اکثر بینندگان در بدو ورود به این محیط تحت تاثیر سادگی فضای خانه یکی از پایه گذاران اصلی نظام جمهوری اسلامی قرار گرفته بود.
زمان 7 ماهه برای طراحی خانه-موزه هاشمی
ذوقی حسینی در گفت‌وگو با عصر ایران گفت؛چند ماه بعد از فوت آیت‌الله هاشمی رفسنجانی مسابقه محدود توسط دفتر نشر معارف انقلاب برگزار شد که طراحانی از شهرها و ارگان‌های مختلف دعوت شدند و پس از ارائه طرح‌ها و داوری ایده‌های اولیه، طرح این‌جانب به‌عنوان برگزیده انتخاب شد.
این طراح افزود؛بعد از انتخاب طرحم، وارد پروسه طراحی معماریان شدم و با اتمام جزییات داخلی و تابلوها طراحی شد و به‌مرور مراحل اجرا از دی‌ماه ۹۶ شروع و تا آخرین روز قبل از افتتاح یعنی دوم شهریورماه 97 به طول انجامید.
او به ذکر این نکته که ارائه ایده‌های اولیه از فروردین ۹۶ شروع شد گفت؛ آغاز رسمی پروسه طراحی، خرداد ۹۶ و اجرا دی‌ماه ۹۶ تا شهریور ۹۷ به طول انجامید.
طراح خانه-موزه آیت‌الله هاشمی رفسنجانی در گفت‌وگو با عصر ایران با اشاره به طراحی خانه-موزه آیت‌الله هاشمی گفت؛بیشترین تلاش من در طراحی این خانه کمترین دخل و تصرف در فضای زندگی بوده و جز جابجایی سه چهار تابلو روی دیوار هیچ‌گونه تغییری در فضا ایجاد نکردم.
وقتی مبل‌های خانه هاشمی مندرس شد
ذوقی حسینی توضیح داد؛ البته به‌واسطه رفت‌وآمد بیشتر به منزل آیت‌الله هاشمی بعد از فوت ایشان بعضی از وسایل خانه مانند مبل‌های نشیمن ورودی به‌واسطه قدیمی بودن طی یک سالی که طرح در حال اجرا بود، مندرس شد .
به گفته این طراح، بعضی از فضاهای بلااستفاده در داخل منزل آیت‌الله هم که قبلا به‌صورت انباری استفاده می‌شد تخلیه و در آن قسمت‌ها ویترین نصب شد.
طراح خانه-موزه هاشمی با ذکر این نکته که در حال حاضر نظر جمع این است که بعضی از آثار و هدایایی که در موزه ریاست جمهوری رفسنجان نگهداری می‌شود به‌صورت دوره‌ای در محل خانه -موزه جماران به نمایش دربیاید گفت؛برای روز افتتاح برخی اشیایی که در محل دفتر نشر معارف انقلاب نگهداری می‌شد هم به نمایش درآمد که بعد از آن جمع‌آوری شد.
او توضیح داد؛برخی اشیا مانند سلاح‌های ترور هم بعد از افتتاح جمع‌آوری شد و همچنین طبق نظر آقای مهندس محسن هاشمی بعضی از اسناد به مرکز اسناد ملی اهدا می‌شود.
زیرزمین خانه هاشمی؛محل گعده‌های کوچک
ذوقی در ادامه توضیح داد؛ فضایی هم در زیرزمین خانه آیت‌الله هاشمی برای گعده‌های کوچک در نظر گرفته‌شده و با برنامه‌های دوره‌ای فعال خواهد شد.
طراح خانه-موزه هاشمی درباره سرنوشت برخی از وسایل متعلق به رئیس اسبق مجمع تشخیص مصلحت نظام به عصر ایران گفت؛بعضی از وسایل مانند تابوت مراسم وداع و ماشین شخصی آیت‌الله هاشمی که به علت کمبود فضا قابلیت نگهداری در خانه-موزه جماران آیت‌الله هاشمی را ندارد به موزه ریاست جمهوری رفسنجان منتقل‌شده و در موزه رفسنجان نگهداری می‌شود .
ذوقی با ذکر این نکته که تفاوت اصلی خانه-موزه آیت‌الله هاشمی با سایر خانه - موزه‌ها محتوای سنگین آن در طراحی بود گفت؛برای طراحی،تمام سال‌های زندگی آیت‌الله هاشمی باید موردبررسی قرار می‌گرفت و چکیده‌ای از آن در معرض نمایش می‌آمد.
او توضیح داد؛در همین راستا زندگی آیت‌الله هاشمی به ۱۳ گام اصلی تقسیم شد که در هر گام تصاویر اسناد کتاب‌های خاطرات و اتفاقات آن دوران بررسی و طراحی شد .
راهکارهایی برای حفظ فضای خانه
ذوقی با اشاره به تمهیداتش برای طراحی خانه-موزه هاشمی افزود؛برای آنکه کمترین تخریب در این خانه صورت بگیرد و عناصر الحاقی همچون تابلوهای تصاویر کمترین صدمه را به دیوارها وارد کند به‌جای نصب تعداد زیادی تابلو روی یک دیوار تمام تصاویر را روی یک صفحه شیشه‌ای چاپ کردیم و آن را به دیوار نصب کردیم که کار نو و تازه‌ای بود.
طراح خانه رئیس‌جمهوری اسبق ایران توضیح داد؛ روی هر صفحه شیشه‌ای یک تصویر بزرگ به‌عنوان مهم‌ترین اتفاق آن گام از زندگی آیت‌الله نقش گرفت و سپس سایر تصاویر چیده شد و روی هر تابلو دیوارکدی نصب‌شده که سایر تصاویر را می‌توان از طریق آن دریافت کرد.
او اضافه کرد؛ پروسه زندگی آیت‌الله نیز به نظم درآمده که روی هر تابلو می‌توان آن را دریافت کرد و کتاب «یاقوت سرخ» هم که شامل اشعار آن است و در محل موزه ارائه می‌شود از تکنیک واقعیت افزوده هم به‌صورت محدود استفاده شده و همچنین بخش‌های از زندگی آیت‌الله در قسمت‌های مختلف خانه روی همان تلویزیون‌های قدیمی پخش می‌شود.
تاریخ مصور یک انقلاب
ذوقی حسینی با ذکر این نکته که به علت ارتباط تنگاتنگ زندگی آیت‌الله هاشمی و انقلاب اسلامی خانه-موزه آیت‌الله را می‌توان به‌نوعی بخشی از تاریخ مصور انقلاب هم دانست گفت؛ تمام سعی‌ام براین بود که امانت‌دار باشم؛ چون به‌عنوان یک معمار اعتقاد دارم امانت‌داری اصل اولیه هر کاری است و نباید نظرات شخصی احساسی و یا سیاسی در طراحی تاثیرگذار باشد، و همچون پزشکی که تمام هم و غم خود را می‌بایست بر درمان بیمار بگذارد و وظیفه‌اش نجات جان انسان در هر سمت و رده و موقعیت اجتماعی و جناح سیاسی است معمار نیز می‌بایست در طراحی فضا و خصوصا این‌چنین فضاهای خاصی امانت‌دار باشد.
این طراح اضافه کرد؛کانسپت اصلی خانه-موزه توسط آقای مهندس هاشمی شکل گرفت و راهنمایی و مشاوره ایشان در تمام پروسه طراحی برای جمع‌آوری اطلاعات،دقت در کیفیت و هزینه‌های کم اجرا وجود داشت.
ذوقی با ذکر این نکته که به‌عنوان مخاطب تحت تاثیر سادگی و صمیمیت فضای زندگی آیت‌الله هاشمی قرار گرفتم به عصر ایران گفت؛تمام سعی‌ام را کردم که الحاقات در روحیه فضا تاثیر نگذارد ولی به‌واسطه تعمیرات و افزودن ویترین‌های شیشه‌ای و نورپردازی‌های جدید وضع موجود از زمان استفاده خانواده از خانه، شکیل‌تر شده است.