ایران در جایگاه سیزدهم جهان از لحاظ تعداد مقالات مرتبط با کرونا

عضو هیئت علمی دانشگاه تهران درباره مقالات منتشر شده از ایران در پایگاه web of science در زمینه کووید-۱۹ گفت: ایران با ۷۸۶ مقاله مرتبط با کووید-۱۹ در جایگاه سیزدهم قرار دارد و ۲.۳ درصد مقالات مربوط به این بیماری توسط ایران منتشر شده است. این در شرایطی رخ داده است که دانشگاه‌های ما واقعا از لحاظ مالی در مضیقه بوده‌اند.

به گزارش ایسنا، دکتر علی‌اکبر صبوری در وبینار تحولات آموزش عالی در عصر کرونا که به همت گروه علوم مهندسی فرهنگستان علوم برگزار شد، بیان کرد: برخی از ویروس کرونا به عنوان پژواک ناله‌ی زمین یاد می‌کنند چون در طول تداوم این وضعیت به مدت یک سال، بقای بیش از ۷۰۰ گونه‌ی گیاهی و جانوری حفظ می‌شود و بیش از ۲۰۰ میلیون متر مکعب گازهای گل‌خانه‌ای و دی‌اکسید کربن کاهش می‌یابد. در آینده نزدیک دمای کره زمین پایین می‌آید. علاوه بر آن، کاهش چند صد میلیون تن زباله پلاستیکی و افزایش بهداشت عمومی به خصوص در کشورهای فقیر از ره‌آوردهای این ویروس خواهد بود.

وی با اشاره به تغییر سیستم آموزش و استفاده بهینه از فضای مجازی گفت: ویدیوکنفرانس‌ها و آموزش‌های تحت شبکه اینترنت، سرفصل تازه‌ای از آینده علم و آموزش نوین است. این به صورت غیرمستقیم و بعضا هم مستقیم رخ می‌دهد و در نتیجه می‌تواند از نابودی جنگل‌های بسیاری جهت چاپ کتب درسی و آموزشی در سراسر زمین جلوگیری کند. در جهان پس از کرونا انسان خردمندتر خواهد شد.

عضو هیئت علمی دانشگاه تهران درباره مطالعه‌ای که پیرامون تحقیقات ایران در سال ۲۰۲۰ انجام شده است گفت: در این مطالعه، از داده‌های پایگاه WOS استفاده شد تا اسناد علمی نمایه شده با موضوع کرونا در هفت ماه نخست سال ۲۰۲۰ میلادی، مورد بررسی قرار گیرد. در حوزه Science تعداد مقالات ایران در سال ۲۰۱۹، ۴۷۶۴۵ عدد بوده است که این میزان در سال ۲۰۲۰ به ۴۵۸۱۴ رسید. در حوزه علوم اجتماعی، تعداد مقالات از ۳۲۱۰ سال ۲۰۱۹، به ۳۵۱۹ در سال ۲۰۲۰ رسیده است. در حوزه هنر و علوم انسانی، تعداد مقالات در سال ۲۰۲۰ ، ۲۴۶ بوده است در حالی که در سال ۲۰۱۹ ، ۲۵۲ مقاله در این زمینه‌ها منتشر شد.

صبوری ادامه داد: از میان دو میلیون سندی که در سال ۲۰۲۰ منتشر شده است، ۳۱۷۹۴ مورد درباره کووید-۱۹ بوده است. از این میان، آمریکا با ۹۱۶۱ مقاله در رتبه اول قرار گرفته و بعد از آن چین قرار دارد. رتبه ایران در این حوزه ۱۲ است در حالی که در رتبه‌بندی از لحاظ تعداد مقالات در زمینه‌ی علوم رتبه‌ی ۱۴ را داریم.

استاد ممتاز دانشگاه تهران درباره مقالات حوزه علوم اجتماعی بیان کرد: در حوزه‌ی علوم اجتماعی، از میان ۳۵۶۸۰۶ سند علمی تهیه شده در دنیا، امریکا، انگلیس و چین در رتبه‌های اول تا سوم قرار دارند. ایران در جایگاه ۲۹ قرار دارد. از این تعداد مقاله‌ی منتشر شده در سراسر دنیا، ۲.۱ درصد مقالات به کووید-۱۹ مرتبط بوده است. ایران رتبه‌ی ۱۴ را در این رده‌بندی دارد.

وی خاطرنشان کرد: در حوزه علوم انسانی و هنر، از ۷۴ هزار و ۲۴۳ مقاله‌ی منتشر شده، ایران با ۲۴۶ مقاله رتبه‌ی ۳۷ جهان را داراست. از کل سندهای علمی تولید شده در زمینه علوم انسانی و هنر، فقط ۰.۲۱ درصد به مقالاتی با موضوع کووید-۱۹ اختصاص دارد که ایران با چهار مقاله در رتبه‌ی هفتم جهان است البته این چهار مقاله از هیچ کدام از دانشمندان ایرانی نبوده، بلکه متعلق به یک استاد آمریکایی است که فرصت مطالعاتی در دانشگاه شیراز گذرانده و در مقالات خود از افیلیشن دانشگاه شیراز استفاده کرده است.

این استاد مرکز تحقیقات بیوشیمی و بیوفیزیک افزود: به طور کلی، ایران با ۷۸۶ مقاله مرتبط با کووید-۱۹ در جایگاه سیزدهم قرار دارد و ۲.۳ درصد مقالات مربوط به این بیماری توسط ایران منتشر شده است. این در شرایطی رخ داده است که دانشگاه‌های ما واقعا از لحاظ مالی در مضیقه بوده‌اند. در سال ۲۰۲۰ رتبه‌ی علمی ایران از لحاظ کمیت انتشارات در همه‌ی موضوعات، پانزدهم است.

صبوری با بیان این که «مقالات ایرانی در ۳۸۸ مجله دنیا منتشر شده است»، گفت: میانگین کیفیت مقالات ایرانی منتشر شده، Q2 بوده است که بیانگر کیفیت خوب این اسناد است. ۷۸۶ مقاله‌ای که از ایران در خصوص کووید-۱۹ منتشر شده است اچ ایندکس ۲۵ را طی کمتر از یک سال کسب کرده‌اند و ۳۲۱۷ مورد ارجاع به آن‌ها داده شده است؛ یعنی میانگین ارجاع به هر مقاله ایرانی چهار است و این عدد بسیار خوبی است. مقالاتی با ۱۴۰ و ۱۱۱ ارجاع وجود داشته است.

وی اظهار کرد: دانشگاه هاروارد با ۷۷۱ سند علمی در زمینه کووید-۱۹ رتبه‌ی نخست را در میان دانشگاه‌ها دارد. غالب مقالات ایرانی از سوی دانشگاه علوم پزشکی تهران به ثبت رسیده است. پس از آن، دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، دانشگاه علوم پزشکی شیراز و دانشگاه علوم پزشکی ایران قرار دارند. دانشگاه تهران نیز ۲۶ مقاله در زمینه کووید-۱۹ ثبت کرده است.

صبوری در ادامه با اشاره به حمایت‌های مالی از پژوهش‌ها بیان کرد: تحقیقات مرتبط با کووید-۱۹ در ایران، توسط دانشگاه‌ها حمایت مالی شده‌اند و هیچ مورد حمایتی از صندوق پژوهشگران و فناوران کشور و نظایر آن دیده نشده است. اما دو مورد حمایت مالی از سوی بنیاد قطر مشاهده شده است.

عضو هیئت علمی دانشگاه تهران درباره حمایت‌های مالی از تحقیقات علمی در آمریکا گفت: NSF و NIH مهم‌ترین و بزرگترین بنگاه‌های ارائه دهنده گرنت پژوهشی به استادان و محققان از میان حدود ۵۰ بنگاه ریز و درشت در کشور آمریکا است. در سال ۱۹۵۸، با نگرانی شدید پیش آمده در آمریکا از خبر پیشتازی اتحاد جماهیر شوروی سابق، بودجه NSF از ۳.۵ میلیون دلار به ۴۰ میلیون دلار افزایش یافت. در شماره پنج ماه ژوئن مجله ساینس خبر مهمی درباره لایحه‌ی افزایش بودجه بنیاد ملی علم آمریکا (NSF) به چاپ رسیده است که بر اساس آن بودجه‌ی این نهاد از هشت میلیارد دلار سالیانه به ۴۰ میلیارد دلار ظرف پنج سال رسیده است. این جهش، دومین جهش اعتباری در عمر ۷۰ ساله‌ی این موسسه است و با احساس خطر از عقب افتادن در توسعه تکنولوژیک از چین حاصل شده است.

صبوری در پایان با اشاره به فعالیت‌های شرکت‌های دانش‌بنیان در تولید ماسک، ساخت ونیتلاتور و کیت‌های تشخیص کرونا بیان کرد: توسعه، پیشرفت، قدرت، برتری اقتصادی، سلامتی و رفاه جامعه و در نهایت ابرقدرتی، در گرو پژوهش و تحقیق بوده و حتی در کمبودها و بحران‌های سنگین اقتصادی، نه تنها از اعتبارات پژوهشی نباید کاست، بلکه برای مقابله با این طوفان، باید دست به دامن محققان شد و بر اعتبارات پژوهشی افزود. توانایی، دانایی می‌خواهد و این نیازمند تحقیق است.

تماشاخانه