سلطه سایه زمین بر روی ماه در بامداد چهارشنبه/شامگاه فردا آسمان میزبان اَبَرماه می‌شود (+عکس)

مهندس مسعود عتیقی در گفت‌وگو با ایسنا، گفت: البته ماه گرفتگی بامداد چهارشنبه، ۲۸ شهریور ۱۴۰۳ از نوع جزئی بوده و بخش بسیار کمی از ماه درون سایه زمین قرار می‌گیرد و به همین دلیل علاقه‌مندان به رصد پدیده‌های نجومی، خسوف جذابی را پیش رو نخواهند داشت، ضمن آنکه ورود ماه به سایه زمین با روشنی هوا در کشورمان همراه خواهد بود.

وی افزود: این ماه گرفتگی نیز همچون سایر خسوف‌ها ابتدا با ماه گرفتگی نیمسایه آغاز می‌شود که برای چشم انسان چندان محسوس نیست.

قرار ماه و سایه زمین در ساعت ۵:۴۳ بامداد چهارشنبه

عتیقی، زمان ورود ماه به سایه زمین را در ساعت ۵ و ۴۳ دقیقه بامداد چهارشنبه، ۲۸ شهریور بیان کرد و ادامه داد: حداکثر گرفت در ساعت ۶ و ۱۴ دقیقه این روز است و بدیهی است که ماه در ساعت ۶ و ۴۶ دقیقه بامداد این تاریخ از سایه زمین خارج می‌شود و این در شرایطی است که به طور مثال در شهر تهران خورشید در ساعت ۵ و ۴۹ دقیقه صبح طلوع می‌کند.

مدیر انجمن نجوم آماتوری ایران تاکید کرد: بر این اساس این ماه‌گرفتگی در نیمه شرقی کشور قابل مشاهده نخواهد بود و در نیمه غربی ایران همانطور که اشاره شد، در روشنایی بامدادی و در نزدیکی به طلوع مهر تابان، ماه در آسمان قرار دارد، ولی شرایط مطلوبی برای مشاهده نخواهد داشت.

وی اظهار کرد: این خسوف از امریکای شمالی و جنوبی و قاره‌های اروپا،‌ افریقا و بخش‌هایی از قاره آسیا قابل مشاهده است.

تصویر ماه گرفتگی جزئی-بهمن ۹۶- تهران- اثر:فرشید عاملی

عتیقی در مورد ماه گرفتگی که در ۳ نوع «کلی»، «جزئی» و «نیمسایه» به وقوع می‌پیوندد، یادآور شد: در هر سال بین صفر تا ۳ ماه گرفتگی روی می‌دهد.

مدیر انجمن نجوم آماتوری ایران ماه گرفتگی بعدی را جمعه، ۲۴ اسفند سال جاری عنوان کرد که از نوع کامل است، ولی در کشور ما قابل مشاهده نیست و افزود: ماه گرفتگی بعدی در ایران ۱۶ شهریور ۱۴۰۴ رخ می‌دهد که از نوع کلی است و در سراسر کشور قابل مشاهده خواهد بود.

فازها یا اشکال مختلف ماه از جمله ماه کامل (Full Moon) با توجه به گردش ماه به گرد زمین

اَبَرماه شهریور

مدیر انجمن نجوم آماتوری ایران به پدیده ابرماه اشاره کرد و گفت: نکته جالب در شبانگاه سه‌شنبه، ۲۷ شهریور ماه جاری پدیده «اَبَرماه» (Supermoon) رخ می‌دهد که اولین ابرماه سال جاری است و بر خلاف برخی اطلاع رسانی‌های قبلی که برای «ماه آبی» در ماه گذشته صورت گرفت و آن را «ابرماه» نامیده بودند، این مطلب صحیح نبوده، بلکه اولین اَبَرماه امسال در شامگاه سه‌شنبه، ۲۷ شهریور جاری از افق شرق طلوع خواهد کرد.

عتیقی اضافه کرد: اَبَرماه اصطلاحی است که به ماه کامل در وضعیتی که از نظر مداری به کره زمین نزدیک باشد، اطلاق می‌شود. این واژه که از سال ۱۹۷۹ میلادی متداول شد، بیشتر از جنبه معرفی جذابیت‌های آسمان به عموم مردم و توجه دادن همگانی به رویدادهای نجومی اهمیت دارد.

مقایسه ابر ماه (تصویر سمت چپ از ماه) با ماه کامل در دیگر ماه‌ها

درخشش ۳۰ درصدی ماه

وی خاطر نشان کرد: از آنجایی که ماه در ساعت ۶ و ۴ دقیقه بامداد چهارشنبه ۲۸ شهریور به وضعیت ماه کامل (بدر) می‌رسد، ماه کامل سه‌شنبه به عنوان اَبَرماه شناخته می‌شود که ماه در این شرایط حداکثر ۳۰ درصد درخشان‌تر و بین ۱۲ تا ۱۴ درصد بزرگتر از ماه‌های کامل دیگر در طول سال است.

نمای کلی از شرایط مداری ماه نسبت به زمین از نظر دوری و نزدیکی

این فعال حوزه نجوم آماتوری اظهار کرد: بومیان امریکا با توجه به فصل برداشت محصول، این ماه کامل را Harvest Moon و یا ماه درو (ماه خرمن) نامگذاری کرده بودند. بدیهی است بامداد چهارشنبه، ۲۸ شهریور، با توجه به نزدیکی ماه به زمان رسیدن به وضعیت ماه کامل، ماه در هنگام غروب بزرگترین وضعیت را خواهد داشت.

عتیقی افزود: معمولا اگر ابرماه با ماه گرفتگی همراه شود، از اصطلاح «اَبَرماه خونین» استفاده می‌شود که بیشتر هنگام مه‌گرفت کامل این نام نمود دارد. این نامگذاری به دلیل رنگ سرخ ماه هنگام ماه گرفتگی کامل است.

تصویری از ابرماه بر فراز معبد آپولون؛ آتن-یونان

وی تاکید کرد: معمولا ماه هنگام طلوع و غروب چون با سایر عوارض سطح زمین؛ از جمله کوه‌ها، درختان و ساختمان‌ها قابل مقایسه است، بزرگتر دیده می‌شود و طبیعی است که در شرایط اَبَرماه و نزدیکی ماه کامل به کره زمین، به مراتب شاهد ماه کامل بزرگتری نسبت به سایر ماه‌های سال هستیم که این پدیده می‌تواند عاملی برای جذب عکاسان نجومی و حتی کسانی که با دوربین‌های خانگی عکاسی می‌کنند، باشد و به ثبت عکس‌های تلفیقی زیبایی از همراهی ماه با بناهای شاخص (به‌ویژه بناهای باستانی) کوه‌ها و جنگل‌ها می‌انجامد.

مدیرانجمن نجوم آماتوری ایران خاطر نشان کرد: آخرین اَبَرماه که کره ماه در بزرگترین شرایط ممکن دیده می‌شد، دوشنبه، ۲۴ آبان سال ۱۳۹۵ روی داد و بزرگترین اَبَرماه بعدی، شنبه ۴ آذر ۱۴۱۳ قابل مشاهده خواهد بود.

وی اضافه کرد: بعد از ابرماه سه‌شنبه ۲۷ شهریور، اَبَرماه بعدی پنجشنبه ۲۶ مهر امسال قابل مشاهده است که آخرین ابرماه سال ۱۴۰۳ خواهد بود.

عتیقی گفت: در برابر واژه اَبَرماه، واژه «ریز ماه» نیز وجود دارد و زمانی رخ می‌دهد که ماه کامل در اوج مداری (بیشترین فاصله با زمین) باشد. گاهی اوقات در وضعیت ماه نو، هنگامی که کره ماه به زمین نزدیک است، از واژه «اَبَرماه نو» استفاده می‌شود که اساسا ماه در آسمان قابل مشاهده نیست و ارزش رصدی ندارد.