پذیرش احساسی یا مدیریت ناکارآمد؟ چالش‌های حضور اتباع افغانستانی در ایران

تصمیم ایران برای پذیرش پناهجویان افغانستانی پس از روی کار آمدن طالبان، اقدامی انسانی تلقی شد. اما گذشت زمان نشان داد که این تصمیم بدون برنامه‌ریزی دقیق، چالش‌های جدی را برای کشور ایجاد کرده است.

رئیس انجمن مددکاران اجتماعی ایران معتقد است پذیرش افغانستانی‌ها در ایران یک مقدار احساسی بود(بعد از قدرت گرفتن طالبان در افغانستان)، به خودمان گفتیم میزبان‌شان هستیم، مرزها باز شد و بعد هم نتوانستیم کنترل کنیم.

خبرآنلاین نوشت: بعد از قدرت گرفتن طالبان در افغانستان تعداد زیادی از افراد این جامعه به کشورهای همسایه از جمله ایران پناهنده شدن، افرادی که ترک وطن کردند تا شاید بتوانند وضعیت بهتری برای زندگی خود رقم بزنند، اما در یکی دو سال گذشته حضور پررنگ آنها در کشور سبب‌ساز اختلاف‌هایی شده است، گروهی موافق حضورشان هستند و برخی دیگر مخالف، گروه مخالف معتقد است اتباع غیر مجاز را هرچه سریعتر باید شناسایی کرد و به کشورشان برگرداند، البته گرروهی هم هستند که ایده دیگری را مطرح می‌کنند، آن‌ها از اخراج همه اتباع، چه مجاز و چه غیرمجاز صحبت به میان می‌آورند.

در این بین کارشناسان معتقدند شرایط حضور این اتباع در کشورمان طوری هست که اصلاً توان شناسایی آن‌ها را نداریم، چه برسد که حاکمیت بخواهد آن‌ها را به کشورشان برگرداند. سیدحسن موسوی چلک، رئیس انجمن مددکاران اجتماعی ایران همین نکته را بیان می‌کند: «همه می‌دانند که ما الان توان اخراج مهاجرین و آوارگان غیرقانونی عراقی و افغانستانی از ایران را نداریم، در دورترین نقطه کشور هم دارند کار می‌کنند، اصلاً نمی‌دانیم کجا هستند، چراکه شناسنامه‌ای از این گروه‌ها نداریم.»

اوا ادامه می‌دهد: «اما شما وقتی وارد کشور دیگری می‌شوید از آن‌جا که مجوز دارید کاملاً شما را رصد می‌کنند، این‌که توانایی فرد چیست از کجا آمده است چرا آمده است همه این موارد را می‌دانند، یعنی اطلاعات آدم‌ها را به‌روز شده در اختیار دارند، درحالیکه ما از مهاجرهایی که وارد کشور ما شدند چیزی نداریم.»

موسوی چلک می‌گوید: «ما سابقه طولانی میزبانی این جمعیت را در ایران داریم، این افراد به ایران می‌آمدند، زندگی و ازدواج می‌کردند، اگرچه ممکن است ازدواج‌شان ثبت قانونی نشده باشد، اما شرعی که بوده، ما هم کنار می‌آمدیم.»

او ادامه می‌دهد: «پذیرش افغانستانی‌ها در ایران یک مقدار احساسی بود(بعد از قدرت گرفتن طالبان در افغانستان)، به خودمان گفتیم میزبان‌شان هستیم، مرزها باز شد و بعد هم نتوانستیم کنترل کنیم، این‌طور نبود که ایران دوست می‌داشت این مقدار جمعیت افغانستانی وارد کشور شود، از دست‌شان (مسئولین) در رفته است، همین الان هم از دست‌شان در رفته است، همین اخیراً درباره پیاده روی اربعین، فرمانده فراجا گفت که اتباع غیر مجاز به مرزها مراجعه نکنند، این یعنی ما پذیرفته‌ایم کلی اتباع غیر مجاز در کشور داریم. ضمن اینکه به نظرم سازوکاری برای وارد کردن کارگر ارزان هم وجود ندارد، به‌نظرم اصلاً سیاستی وجود ندارد.»