ارتش اوکراین در خاک روسیه؛ صید به دنبال صیاد/ سه سناریو احتمالی در پشت پرده

برای اولین بار بعد از پایان جنگ جهانی دوم، خاک روسیه به اشغال ارتش یک کشور خارجی درآمد و یک شهر مرزی روسیه -سودژا- به تصرف کامل ارتش اوکراین درآمد و پیشروی ارتش اوکراین در خاک روسیه و استان مرزی کورسک ادامه دارد.

عصر ایران؛ محمدباقر محسنی ساروی- طی چند روز اخیر ارتش اوکراین با تکیه بر سلاح‌های جدیدی که از غرب و مشخصاً ایالات متحده، آلمان و انگلستان دریافت کرده، برای نخستین بار موفق شد در عمق خاک روسیه نفوذ کند. فشار آتش اوکراین به اندازه‌ای قوی بود که ارتش روسیه در برخی مناطق اقدام به عقب‌نشینی و همچنین تخلیه شهروندان کرده است.

از ابتدای تجاوز روسیه به خاک اوکراین در 5 اسفندماه 1400، اتحادیه اروپا و غرب و همچنین ناتو از اوکراین حمایت و پی‌درپی بسته‌های مالی و نظامی برای این کشور ارسال کنند اما همواره بر این نکته تأکید داشتند که این کمک‌ها مشروط به دفاع است به بیان دیگر به مقامات کی‌یف و ازجمله «ولودیمیر زلنسکی» اجازه نمی‌دادند علیه ارتش روسیه در خاک روسیه از این سلاح‌ها استفاده کند.

غرب با این اعمال محدودیت همچنین به پوتین هم اطمینان می‌داد تا دایره حمله خود را به سمت سایر کشورهای اتحادیه اروپا یا عضو ناتو گسترش ندهد و به این شکل هم روسیه را در رسیدن به هدف اصلی‌اش یعنی الحاق بخش‌های بیشتری از اوکراین -مانند شبه‌جزیره کریمه که در سال 2014 و در زمان ریاست‌جمهوری باراک اوباما اتفاق افتاده بود- متوقف کند و هم به کرملین پیام بدهد ضمن این‌که به دنبال رساندن آسیب جدی به مسکو نیست اما در برابر این تجاوز مانند شبه‌جزیره کریمه بیکار نمی‌نشیند و تماشا نمی‌کند.

به نظر می‌رسد طی روز‌های اخیر این رویه تغییر کرده و شاهدیم ارتش اوکراین با تکیه بر کمک‌های ارسالی غرب و با وجود این‌که ازنظر نیروی انسانی و رزمنده به‌شدت با کمبود نیرو مواجه است، پیشرفت‌های شگرفی داشته است. برابر اعلام رسمی و برای اولین بار بعد از پایان جنگ جهانی دوم، خاک روسیه به اشغال ارتش یک کشور خارجی درآمد و یک شهر مرزی روسیه -سودژا- به تصرف کامل ارتش اوکراین درآمد و پیشروی ارتش اوکراین در خاک روسیه و استان مرزی کورسک ادامه دارد.

تا این لحظه شهر سودژا در روسیه به دست ارتش اوکراین سقوط کرده و 82 روستا در منطقه کورسک تحت کنترل نظامیان اوکراین درآمده است.

این شهر تقریبا 10 کیلومتر با مرز اوکراین فاصله دارد و جمعیت آن 5 هزار و 500 نفر است که تقریباً همه آنان تخلیه و به مناطق داخلی خاک روسیه منتقل شدند.

«ولودیمیر زلنسکی» رییس‌جمهوری اوکراین نیز در پستی در کانال تلگرامی خود گفت ژنرال الکساندر سیرسکی، فرمانده ارتش، «تکمیل عملیات آزادسازی شهر سودژا از دست نیروهای نظامی روسیه» را گزارش کرد.

این بزرگ‌ترین پیروزی و پیشروی ارتش اوکراین در خاک روسیه از ابتدای جنگ تاکنون است که از 10 روز قبل و با حمله گسترده زمینی – هوایی به استان مرزی کورسک روسیه شروع و به‌صورت برق‌آسا به تصرف مناطق گسترده‌ای از این استان منجر شد.

سه نکته در پیوند با این پیروزی وجود دارد که آن را خوفناک و حتی کمی غیرعادی می‌کند.

نخست این‌که هم ایالات متحده و هم آلمان و انگلستان به اوکراین اجازه دادند از سلاح‌هایی که از این کشورها تحویل گرفت در حملات هجومی نیز استفاده کند و ناگفته پیداست که در حملات هجومی اوکراین در عمق خاک روسیه، احتمال هدف قرار گرفتن شهروندان غیرنظامی وجود دارد.

آیا آمریکا و متحدان غربی نشانه‌ای از ضعف شدید نظامی در ارتش روسیه مشاهده کردند که در شرایطی که انتخابات آمریکا از یک‌سو و جنگ خاور میانه و احتمال ورود جمهوری اسلامی ایران به این جنگ، آنان را بیش از همیشه محتاط و جنگ‌پرهیز کرده است، به اوکراین مجوز حملات هجومی با کمک سلاح‌های غربی دادند‌؟

نکته دوم این سکوت رمزآلود روسیه و رضایت به این شکست است از این منظر که هنوز واکنش عملی به آن نشان نداد و تنها تهدید کرد و به غرب هشدار داد که این حملات با حمایت ناتو و شرکای غربی اوکراین در حال انجام است. این نوع برخورد مسکو با حملات اوکراین حتی در افکار عمومی روسیه نیز سوال‌برانگیر شد و افسانه شکست‌ناپذیری «ولادیمیر پوتین» به‌طور جدی زیر سوال رفته است.

در پیوند با این نکته می‌توان احتمال داد این نقشه جدید پوتین است برای این‌که افکار عمومی داخل کشور را با خود همراه سازد و پس از یک رشته حملات و ورود بیشتر ارتش اوکراین در خاک روسیه، اقدام تلافی‌جویانه جدی را انجام و به هدف خود که اشغال و پس از آن اقدام به الحاق بیش از نیمی از خاک اوکراین است، نماید و در این صورت نیز واکنش کشورهای اتحادیه اروپا که هرگز این تجاوز را نمی‌پذیرند می‌تواند شعله‌های جنگ را بگستراند آن هم در جهانی که به‌خاطر جنگ خاورمیانه و تنش‌های جهانی ناشی از آن طاقت جنگ دیگری را ندارد.

سومین نکته که می‌تواند با موضوعی که در نکته قبل گفته شد، مرتبط باشد، آمادگی علنی لهستان همسایه غربی اوکراین و عضو ناتو برای جنگ با روسیه است.

نخست‌وزیر لهستان روز گذشته از آماده شدن ارتش این کشور برای جنگ احتمالی با روسیه خبر داد. «دونالد فرانچیشک توسک» گفت: در حال آماده شدن برای جنگ با روسیه هستیم، ما در زمان جنگ زندگی می‌کنیم.

وی همچنین گفت: امروز اعلام می‌کنم که با هم، هر روز هر کاری از دست‌مان برآید انجام خواهیم داد تا اطمینان حاصل کنیم که لهستان، ارتش لهستان و مردم لهستان دیگر مجبور نشوند روی معجزه حساب کنند.

فیلم‌های منتشر شده در این کشور نیز از تحرک تانک‌ها و ادوات زرهی لهستان در خیابان‌های ورشو حکایت دارد.

لهستان از اعضای ائتلاف ناتو به رهبری آمریکا در قاره اروپاست و این واکنش ورشو در پی آن صورت گرفت که دو فروند جنگنده« اف-16» لهستان در روزهای اخیر یک هواپیمای شناسایی ایلوشین-20 روسیه را بر فراز دریای بالتیک رهگیری کردند که حریم هوایی کشور را نقض کرده بود. فرماندهی عملیاتی نیروهای مسلح لهستان اعلام کرد که امنیت حریم هوایی یکی از اولویت‌های نیروهای مسلح لهستان است.

مجموع اتفاقات در جنگ اوکراین دو گمانه را تقویت می‌کند؛ اول این‌که روسیه در موضع ضعف قرار گرفت و دوران زوال ولادیمیر پوتین آغاز شد و شکست در جبهه‌های غربی، نوک کوه یخی است که هنوز به‌طور کامل پدیدار نیست. دراین‌صورت باید انتظار داشت پیشروی ارتش اوکراین در خاک روسیه ادامه‌دار باشد تا روزی‌که پوتین از عزم خود برای الحاق مناطق بیشتری از خاک اوکراین به روسیه، کوتاه بیاید و این جنگ به صلح پیوند بخورد.

گمانه دوم این است که افکار عمومی روسیه از فرسایشی شدن جنگ خسته شد و طی چند ماه اخیر شاهد اعتراضات مدنی از سوی سلبریتی‌ها و هنرمندان نسبت به آن بودیم و پوتین به دنبال اقدامی برای دمیدن در آتش جنگ حتی به قیمت گسترش آن به دیگر کشورهای اروپا و ناتو است تا از این حالت «نیم‌بسمل» و «نه پیروزی؛ نه شکست»که اعتبارش را مخدوش می‌کند بیرون بیاید که در آن صورت نیز در انتظار جنگ سوم جهانی باشیم. اتفاقات چند روز آینده در استان کورسک و جبهه‌های اطراف شهر سودژا پاسخ خواهد داد به کدام گزینه نزدیک هستیم، صلح یا جنگ جهانی‌؟!