والدینی که کودکان قد کوتاه پرورش می دهند / اختلال در هورمون‌ رشد قابل جبران نیست

به گزارش همشهری‌آنلاین، تابستان یکی از شایع ترین زمان هایی است که خواب کودکان دستخوش تغییرات می شود. سال تحصیلی به پایان رسیده و کودکان نیازی به بیدار شدن صبح زود ندارد. به همین دلیل ساعت خوابشان مشابه دیگر اعضای خانواده تنظیم می‌شود و تا پاسی از شب بیدار می‌مانند آن هم در حالی که خواب سالم و کافی به اندازه تغذیه برای کودکان ضروری است.

همین حالا هم تغییراتی از جمله شاغل بودن والدین، زندگی در مناطق شهری با سروصدای زیاد و نورهای شبانه، افزایش استفاده از فناوری‌های دیجیتال مثل تبلت و تلفن‌همراه توسط کودکان، انجام بازی‌های دیجیتال توسط کودکان در ساعات نزدیک به خواب، بخشی از این تغییرات مهمند اما در تابستان این بیدارخوابی ها تشدید می‌شود.

این در حالی است که خیلی از والدین از تبعات و پیامدهای خواب ناکافی در کودکان خبر ندارند و به همین دلیل کودک‌شان ساعت خواب ثابت و مشخصی ندارد. این موضوع به خصوص تابستان‌ها که فصل تعطیلی مدارس است، بیشتر در بین خانواده‌ها شایع است.

کودک همراه والدینش تا پاسی از شب بیدار می‌ماند. درحالی‌که یک کودک اگر کمتر از ۹ ساعت در طول شب بخوابد، آسیب‌های زیادی را باید در بزرگسالی تحمل کند. آسیب‌هایی مثل چاقی، کوتاهی قد و حتی برخی اختلالات روانی مانند افسردگی و اضطراب.

کودکی که ۱۲ شب می‌خوابد ...

مطالعات انجام‌شده در کشور نشان می‌دهد که خطر ابتلا به چاقی در کودکانی که حتی یک ساعت کمتر از آنچه که مورد نیاز بدن آنهاست می‌خوابند، تا ۸۰ درصد افزایش می‌یابد.

دکتر مریم مظاهریون، پزشک، متخصص تغذیه و رژیم‌درمانی و عضو انجمن علمی تغذیه ایران در این باره می‌گوید: خواب نامناسب از دلایل اصلی چاقی کودکان است. کودک در سنین رشد باید حتما رأس ساعت ۸:۳۰ تا ۹ شب به خواب عمیق فرو برود. چون ترشح هورمون‌های رشد بین ساعت‌های ۱۰، ۱۲ و ۲ صبح اتفاق می‌افتد. بنابراین کودک یک ساعت قبل باید در خواب عمیق فرو رفته باشد تا هورمون رشد فرصت پیدا کند که بر روی رشد کودک اثر بگذارد.

به گفته این پزشک، کودکی که ساعت ۱۲ شب یا دیرتر می‌خوابد، هم چاق می‌شود و هم این مساله می‌تواند موجب اختلال در هورمون‌های رشد او شود که بعدها قابل جبران نخواهد بود.

به گفته کارشناسان، خواب ناکافی و حتی خواب بی‌کیفیت می‌تواند اختلالات متعددی - حتی اختلالات روانی - برای کودکان به همراه داشته باشد اما خیلی از والدین تصور می‌کنند اختلالات و مشکلات فقط برای بزرگسالان است و کودکان را هرگز درگیر نمی‌کند. خواب ناکافی علاوه بر این که موجب خواب‌آلودگی کودک در طول روز می‌شود، آثار دیگری نیز برای او دارد که نباید آنها را نادیده گرفت.

در این گزارش ۶ آسیب مهمِ دیر خوابیدن در کودکان که می‌تواند بزرگسالی آنها را با چالش‌هایی همچون کمبود اعتماد به نفس، اضطراب اجتماعی و کاهش تمرکز مواجه کند، مورد بررسی قرار می‌گیرد.

چاقی: کمبود خواب می‌تواند بر هورمون‌های مرتبط با اشتها تأثیر بگذارد و منجر به افزایش اشتها و میل به مصرف غذاهای ناسالم شود. همین موضوع می‌تواند به افزایش وزن و چاقی در کودکان منجر شود.

کوتاهی قد: دیر خوابیدن و کمبود خواب می‌تواند روی رشد قدی کودکان تأثیر منفی بگذارد. این موضوع به دلیل ارتباط مستقیم خواب با ترشح هورمون رشد است. هورمون رشد یا HGH، هورمونی ترشح‌شده از غده هیپوفیز است که باعث رشد قد کودکان و نوجوانان می‌شود و عامل رشد عضلانی و تقویت تراکم استخوانی در دوران بزرگسالی به ‌شمار می‌آید.

هرچند رشد قدی تا حد زیادی ژنتیکی است، اما تغذیه سالم، خواب سالم، داشتن وزن ایده‌آل و برخی فاکتورهای دیگر می‌توانند منجر به تحریک هورمون‌های رشد و افزایش قد شوند. هورمون رشد عمدتاً در طول خواب عمیق، به‌ویژه در ساعت‌های ابتدایی شب ترشح می‌شود و دیر خوابیدن می‌تواند این فرآیند را مختل کند و ترشح هورمون رشد را کاهش دهد.

افسردگی: احتمال بروز افسردگی در کودکانی که دیر به رختخواب می‌روند، بیشتر از کودکانی است که ساعت خواب ثابت و خواب کافی دارند.

مشکلات متابولیک: کودکان کم‌خواب ممکن است در معرض خطر بیشتری برای مشکلات متابولیک مانند دیابت نوع ۲ باشند.

سیستم ایمنی ضعیف‌تر: خواب کافی برای عملکرد صحیح سیستم ایمنی بدن ضروری است و طبیعتا کمبود خواب می‌تواند سیستم ایمنی بدن را ضعیف کرده و کودکان را بیشتر مستعد عفونت‌ها و بیماری‌های مختلف کند.

کاهش یادگیری و تمرکز: یکی از عوارض کم‌خوابی این است که به روند شناختی مغز آسیب می‌زند؛ به این صورت که قدرت توجه، تمرکز، قدرت استدلال و حل مشکلات را تحت تاثیر قرا می‌دهد و یادگیری و فهم مطالب را سخت‌ می‌کند.

این موضوع برای کودکان که در سن تحصیل و یادگیری هستند، می‌تواند کاهش اعتماد به نفس و بروز استرس و اضطراب را در پی داشته باشد. بنابراین بهتر است والدین با تمام مشغله‌هعایی که دارند، حواس‌شان به ساعت خواب کودکان و میزان خواب آنها باشد تا رشد مغزی، ذهنی، جسمی و روانیِ آنها در آینده دچار مشکل نشود.