روزی برای دوبله؛ چرا 25 اردیبهشت؟

روز دوبله برای این است که از بزرگان حاضر و رفته یاد کنیم و سهم پیش‌کسوتان تنها سنگ قبری در قطعه هنرمندان نباشد.

عصر ایران؛ روفیا عابدی- روزی به عنوان روز دوبله یا دوبلاژ ثبت نشده اما دو سه سالی است که نویسندۀ کتاب «روز دوبله» 25 اردیبهشت را به عنوان روز دوبله پیشنهاد کرده و برخی نیز از آن استقبال کرده اند.

طبعا نخستین پرسشی که به ذهن متبادر می شود این است که چرا 25 اردیبهشت؟ آیا به خاطر آن است که این روز به یاد حکیم ابوالقاسم فردوسی به عنوان روز ملی زبان و ادبیات فارسی شناخته شود یا دلیل دیگری دارد؟

همین پرسش را با محمد علی محراب‌بیگی در میان گذاشتیم. او که اولین دایره‌المعارف دوبله در ایران را منتشر کرده و کتابی هم به عنوان «روز دوبله» نوشته دربارۀ این ایده توضیح داده اما قبل از دلیل این پیشنهاد قضیه دیگری را هم جالب است بدانیم:

دوبله در واقع با فیلم سینمایی فرانسوی به نام "نخستین وعده دیدار" -که با نام گیشه پسندانه «دختر فراری» شناخته می‌شود- به ایران می‌آید. فیلم در سال ۱۳۲۴دوبله و در سال ۱۳۲۵اکران می‌شود. شش سال بعد از آن در پی آتش‌ سوزی سینما همه حلقه‌های فیلم از بین می‌رود اما 75 سال بعد در سال ۱۴۰۰این فیلم را پیشنهاد دهنده روز دوبله از فرانسه خریداری می کند و دو بار دوبله می‌شود: یکی از این دو همراه با مستندی 30 دقیقه‌ای از تاریخچۀ فیلم در اختیار یکی از شبکه‌های نمایش خانگی قرار می‌گیرد و دیگری را در تارنمای خود برای همگان عرضه می‌کند.

و اما چرا روز دوبله یا روزی برای دوبله؟

محراب بیگی دربارۀ پیشنهاد مطرح شده چنین توضیح می‌دهد: «ایده روز دوبلاژ زمانی در ذهن من شکل گرفت که تصمیم گرفتم قدم کوچکی برای اعتلای این هنر دوست‌داشتنی و فراگیر بردارم. روز دوبلاژ، جرقه‌ای است که می‌تواند چراغ دوبله را روشن‌تر کند. روزی که هنرمندان دوبله به یکدیگر تبریک و شادباش بگویند و روزی باشد متعلق به‌تمامی دست‌اندرکاران هنر دوبله، اعم از پیش‌کسوتان، حرفه‌ای‌ها و جوانان تازه‌وارد به این هنر است.»

پرسیدیم: حالا چرا 25 اردیبهشت و مثلا 24 اردیبهشت نه؟ آیا به خاطر فردوسی و زبان فارسی است؟ او پاسخ داد: من بسیار تحقیق و جست‌و‌جو کردم تا اولین روزی را که اولین فیلم دوبله شده یدا کنم؛ ولی در هیچ سندی مشخص نیست که اولین‌بار چه کسی پشت میکروفن دوبله نشسته است. با بسیاری از بزرگان و پیش‌کسوتان دوبله صحبت کردم و نظرات بسیاری از آنان را جویا شدم و چندین پیشنهاد مختلف ارائه شد. مثلاً تولد یکی از بزرگان دوبله مثل استاد کسمایی و یا تولد خانم ژاله علو ولی ین تحقیقات درباره اکران فیلم نخستین وعده دیدار در سینما کریستال ا دو تاریخ مواجه شدم: اولی نجم اردیبهشت بود و دومی وز بیست و پنجم اردیبهشت سال 1325 و دیدم هر کدام باشد مناسب است.

منتها چون در سال 1400 روز 5 اردیبهشت مصادف بود با ماه رمضان و مناسبت‌های مذهبی و امکان برگزاری جشن و روز دوبله در آن میسر نبود؛ 25 اردیبهشت را مناسب ‌تر دیدیم که خوش‌بختانه به نام حکیم ابوالقاسم فردوسی نیز ثبت شده. منتها راستش را بخواهید برای من مهم‌تر از 5 یا 25 اردیبهشت خود روزی برای دوبله بود چون نزدیک به هشتاد سال از عمر دوبله می‌گذشت و دوبله می‌بایست جایگاه خود را بهتر حفظ می‌کرد.

جلال مقامی از بزرگان دوبله ایران بود و نیم قرن به این کار اشتغال داشت

نویسنده «روز دوبله » می‌گوید: همیشه با خود فکر می‌کنم چرا در هیچ جشنواره سینمایی هیچ سیمرغی به دوبله تعلق نگرفته است؟ یا چرا دوبله در هیچ دانشگاهی تدریس نمی‌شد و روزبه‌روز بیمارتر و زمین‌گیرتر می‌‌شود؟ روز دوبله برای این است که از بزرگان حاضر و رفته یاد کنیم و سهم پیش‌کسوتان تنها سنگ قبری در قطعه هنرمندان نباشد.