«کو کِلاکس کِلَن» چه بود؟

عصر ایران - «کو کِلاکس کِلَن» (Ku Klux Klan) نام یک جامعۀ مخفی، متشکل از سازمان‌هایی همبسته‌ در ایالات متحدۀ آمریکا بوده که مدافع برتری نژاد سفید و ضد سیاهان، یهودیان، کاتولیک‌ها و "اجنبی‌ها" بودند و امروزه نیز بقایایی از آن در آمریکا وجود دارد.

این سازمان در سال 1865 شکل گرفت. یعنی زمانی که برده‌داران جنوب آمریکا در جنگ داخلی مغلوب ایالات شمالی آمریکا شدند. بنیانگذاران این سازمان کهنه‌سربازان "کنفدراسیون آمریکا" بودند. کنفدراسیون آمریکا یا "ایالات مؤتلفۀ آمریکا"، عنوانی بود که یازده ایالت جنوبی آمریکا در جریان جنگ داخلی برای خود برگزیده بودند.

سازمان کو کلاکس کلن در سال 1869 رسما ممنوع و منحل شد و تقریبا تا سال 1915 فعالیت زیرزمینی چندانی هم نداشت. اما پس از آغاز جنگ جهانی اول، این سازمان احیا شد و بسیاری از مردم آمریکا به آن پیوستند.

اعضای این تشکیلات که اساسا عمل خشونت‌آمیز دارند با هدف ایجاد ترس و وحشت در میان مخالفان خود، حتی بعد از جنگ جهانی اول هم در آمریکا فعالیت می‌کردند و پدر مالکوم ایکس را در سال 1931 ترور کردند.

مالکوم ایکس از رهبران برجستۀ جنبش سیاهان در آمریکا بود و زمانی که پدرش به دست کوکلاکس‌کلن‌ها کشته شد؛ شش سال داشت. آن‌ها بعد از قتل پدر مالکوم (ارل لیتل)، جمجمۀ او را زیر چرخ‌های اتوموبیل له کردند. خود مالکوم ایکس نیز در سال 1965 ترور و کشته شد.

مالکوم ایکس  از رهبران برجستۀ جنبش سیاهان در آمریکا

ضدیت اعضای این سازمان مخفی با کاتولیک‌ها نیز ناشی از این است که آمریکا سرزمین پروتستان‌ها بوده و کاتولیک‌ها اکثرا مهاجرانی هستند که بعدها به ایالات متحده وارد شدند. یهودیان نیز از نظر آن‌ها، مثل کاتولیک‌ها "اجنبی" هستند.

با این حال، سیاهان از نظر این سازمان نژادپرست "اجنبی" نیستند بلکه مصداق "نژاد پست" و "برده" هستند. در واقع کهنه‌سربازانی که بنیانگذاران کو کلاکس کلن بودند، خواستار بیرون کردن سیاهان از آمریکا نبودند؛ بلکه خواهان استثمار آن‌ها بودند و در حالی که سیاهان را یکسره و به اجبار در خدمت خویش گرفته بودند، از این خدمتکاران خود متنفر هم بودند. 

چنین سازمان بیگانه‌ستیزی، طبیعتا در جامعۀ مهاجرپذیر آمریکا معضل بزرگی به شمار می‌رود و به همین دلیل ادگار هوور، بنیانگذار و اولین رئیس "ادارۀ تحقیقات فدرال" (FBI) نقش موثری در محدود ساختن فعالیت سازمان کو کلاکس کلن ایفا کرد. هوور از 1935 تا 1972 رئیس اف‌بی‌آی بود و طی این 42 سال، با دست باز و اختیارات کافی، کو کلاکس کلان‌ها را در تنگنا قرار داد.

جان ادگار هوور بنیانگذار و اولین رئیس "ادارۀ تحقیقات فدرال" (FBI) امریکا

در واقع پس از تجدید حیات کو کلاکس کلن در 1915، این سازمان تقریبا بیش از دو دهۀ طلایی را در آمریکای قرن بیستم سپری کرد. یعنی تا پایان دهۀ 1930 فعالیت قابل توجهی داشت. بحران‌های اقتصادی و اجتماعی ناشی از "رکود بزرگ" پس از سال 1929 نیز در افزایش اعضای نژادپرست این سازمان موثر بود. همچنین حزب نازی آلمان نیز دورادور از کو کلاکس کلن‌ حمایت می‌کرد چراکه یهودستیزی و نژادپرستی، نقطۀ اشتراک نازیست‌ها و کو کلاکس کلن‌ها بود.

اما بی‌آبرویی جهانیِ نژادپرستی پس از ظهور و سقوط آدولف هیتلر، در کنار حضور جان ادگار هوور در راس اف‌بی‌آی، و البته بهبود شرایط اقتصادی جامعۀ آمریکا در یکی دو دهۀ پس از اتمام بحران "رکود بزرگ"، و نیز تعمیق طبیعی ارزش‌های لیبرال‌دموکراتیک در ایالات متحدۀ آمریکا، عواملی بودند که در مجموع به کاهش شمار اعضای کو کلاکس کلن و افول تاریخی این سازمان منتهی شد.

فیلم "جی. ادگار" به کارگردانی کلینت ایستوود دربارۀ زندگی ادگار هوور است و لئوناردو دی کاپریو نقش هوور را بازی کرده است.

پس از تصویب قانون رفع تبعیض نژادی در مدارس آمریکا (1954) کو کلاکس کلن‌ها باز هم به فعالیت خود ادامه دادند و در شورش سال 1955 تحت عنوان "شوراهای شهروندان سفید" نقش مهمی داشتند.

آن‌ها در دهۀ 1960 دامنۀ مخالفت خود را با سیاهان گسترش دادند و حتی سفیدهایی را که با "جنبش حقوق مدنی" (جنبش برابری‌خواهی سیاهان) همکاری داشتند، تهدید کرده و برخی از آن‌ها را نیز ترور کردند.

قیراندود کردن سیاهان و سپس آتش زدن آن‌ها، یکی از روش‌های اعدام‌های قانونی کو کلاکس کلن‌ها در قرن نوزدهم و نیمۀ اول قرن بیستم بود. روش دیگر، دار زدن از ارتفاع پست بود. یعنی فردی که قرار بود دار زده شود، نوک انگشتان پاهایش فقط چند میلی‌متر با زمین فاصله داشت و ناچار بود روی نوک انگشتانش بایستد تا سرانجام توان ایستادن را از دست بدهد و با طناب دار راه تنفسش بسته شود.

 نفرت نژادی، دلیل روش‌های مخوف و موذیانۀ اعدام‌های غیرقانونی کو کلاکس کلن‌ها بود. علامت آن‌‌ها نیز "صلیب آتشین" بود. در بسیاری از مناطق حتی خارج از ایالات متحدۀ آمریکا دیده می‌شد.  

در اثر سرکوب گستردۀ این گروه نژادپرست و تروریست از سوی اف‌بی‌آی، کو کلاکس کلن‌ها امروزه دیگر نمی‌توانند مثل اوایل و اواسط قرن بیستم عمل کنند. با این حال این گروه همچنان در بین برخی از نژادپرستان جامعۀ نفوذ دارد و تحت عنوان "راست جدید" خودش را بازتولید کرده.

اگرچه شمار نژادپرستان در جامعۀ آمریکا چشمگیر است ولی برخورد سخت دولت آمریکا با سازمان بیرحم کو کلاکس کلن، موجب شده شمار اندکی از نژادپرستان حاضر به همکاری با این سازمان باشند. اما نفس وجود این افراد در ایالات متحدۀ آمریکا، نشانۀ یک بیماری اجتماعی و عقب‌ماندگی جمع قابل توجهی از آمریکاییان از ارزش‌های لیبرال‌دموکراتیک است.

بیشتر بخوانید:

«کشور حائل» یعنی چه؟

«موج سوم دموکراسی» چه بود؟

«ترمیدور» یعنی چه؟

اجلاس داووس چیست؟

«جنگ» چیست؟

نژادپرستی چیست؟

«شبه‌دموکراسی» چیست؟

در «شب دشنه‌های بلند» چه گذشت؟

پیرسالاری چیست؟

پاتریمونیالیسم چیست؟

«نیروهای اجتماعی» یعنی چه؟

تماشاخانه

قهوه ترک یا اسپرسو کدام برنده واقعی هستند؟ دو سبک، دو تجربه (فیلم)

آنچه از بم برجای ماند / ۲۱ سال بعد، هنوز برخی زخم‌ها باز هستند (فیلم)

فیلم های دیگر