محیط زیست: یوزها سومین گربه‌سان ایران هستند که شتابان به سمت انقراض پیش می‌تازند

مدیرکل حفاظت محیط زیست خراسان جنوبی با بیان اینکه طی مدت سه سال اخیر جمعیت یوز در جهان کاهش پیدا کرده و مختص ایران نیست، اظهار کرد: در این سال‌ها اقدامات بسیاری در راستای حفاظت انجام شده که البته این به این معنا نیست که یوز در معرض انقراض نباشد.

مدیرکل حفاظت محیط زیست خراسان جنوبی گفت: با وجود اقدامات سازنده سال‌های اخیر در راستای حفاظت از یوزپلنگ آسیایی، این گونه ارزشمند به گرداب انقراض نزدیک است.

اسدالله حاتمی در گفت‌وگو با ایسنا اظهار کرد: یوزپلنگ آسیایی زمانی در بیشتر نقاط آسیا از شبه قاره هند تا افغانستان، ترکمنستان و ایران تا شبه جزیره عربستان و سوریه پراکنده بود، اما در حال حاضر در فهرست جانوران در آستانه انقراض اتحادیه جهانی حفاظت از طبیعت قرار داشته و منحصر به نواحی دور افتاده در بیابان‌های ایران شده است.

وی افزود: آخرین گزارش مستند از یوزپلنگ در هندوستان به سال ۱۹۷۴ برمی‌گردد؛ از آن زمان به بعد یوزپلنگ به سرعت از سرتاسر قلمرو خود ناپدید شد و امروزه ایران آخرین پناهگاه یوزپلنگ آسیایی در دنیا به شمار می‌رود.

مدیرکل حفاظت محیط زیست خراسان جنوبی بیان کرد: آخرین قرائن و شواهد نشان می‌دهد که یوزپلنگ آسیایی تنها در ایران وجود داشته، در هیچ یک از کشورهای دیگر آسیایی مشاهده نشده و گزارش نیز نشده است؛ به این خاطر یوزپلنگ آسیایی را نیز یوزپلنگ ایرانی می‌نامند.

حاتمی ادامه داد: در دهه ۵۰ جمعیت این حیوان بین ۳۰۰ تا ۴۰۰ قلاده بوده و در ۴۴ نقطه ایران مشاهده شده؛ پس از آن به علت اینکه طعمه‌های یوزپلنگ در اغلب زیستگاه‌ها از بین رفته‌اند این نژاد از یوزپلنگ تا لبه پرتگاه انقراض پیش رفت تا اینکه در اواخر دهه ۷۰ یک قلاده یوزپلنگ در جاده طبس تصادف می‌کند و معلوم شد که خراسان جنوبی نیز یوزپلنگ دارد.

وی افزود: بنابراین سازمان ملل با همکاری iucn در سال ۱۳۸۰(۲۰۰۱) تفاهم نامه‌ای در راستای حفاظت از یوزپلنگ با سازمان حفاظت از محیط زیست منعقد کرد که در سه بخش آموزش، تحقیقات و حفاظت بود و دبیرخانه‌ای به نام پروژه حفاظت از یوزپلنگ تشکیل شد.

مدیرکل حفاظت محیط زیست خراسان جنوبی بیان کرد: از سال ۲۰۰۱ و کماکان بعد از گذشت ۱۸ سال این پروژه تقریبا فعال بوده، اما در مجموع نتایج مثبتی در خصوص پیشگیری از انقراض یوز حاصل نشده است.

حاتمی با بیان اینکه پناهگاه حیات وحش نایبندان در خراسان جنوبی، بزرگ‌ترین پناهگاه وحش در ایران و مهم‌ترین زیستگاه یوزپلنگ آسیایی است، افزود: یوز ایرانی در بیشترین قسمت‌های پناهگاه حیات وحش نایبندان از جمله منطقه امن نایبند، چاه بلوچی، چغوکی، قلعه کاه، سفیداب، برج گلو بیشه و چنگلو پراکنش دارد.

عوامل کاهش جمعیت یوز ایرانی

وی ادامه داد: یوزپلنگ حیوانی است که شرایط زندگی آن بسیار حساس بوده و حیوانی بسیار منزوی است. در مکان‌های دوردست، کویری و دشت‌های بسیار پهناور زندگی کرده و برای جفت گیری نیز یوز ماده باید بسیار جستجو کرده و با یوزهای نر بیشتری جفت‌گیری کند.

مدیرکل حفاظت محیط زیست خراسان جنوبی اظهار کرد: به این دلیل که یوزهای نر اکثرا اسپرم‌های ناقصی دارند باردار شدن ماده یوز سخت بوده و ثانیا به دلیل مهاجرت این حیوان و تغییر مداوم محل، ممکن است حیواناتی مانند گرگ، پلنگ، کفتار، سگ گله و بسیاری از حیوانات دیگر یوز یا توله‌های یوز را دیده و آن‌ها را از بین ببرند.

وی با بیان اینکه عامل مهم‌تر کمبود طعمه‌های یوز مانند جبیر و آهو است، تصریح کرد: خوشبختانه در سال‌های اخیر از لحاظ اطلاعات عمومی، مطالبات مردمی در راستای حساسیت از حفاظت این گونه بسیار افزایش یافته، رسانه‌ها حساس شده و همه قصد دارند این گونه را حفظ کنند.

حاتمی با بیان اینکه یوزها بعد از شیر ایرانی و ببر مازندران، سومین گربه‌سان ایران هستند که شتابان به سمت انقراض پیش می‌تازند، یادآور شد: سال‌هاست که تلاش می‌شود تا این گربه‌سان زیبا در آخرین زیستگاه طبیعی خود یعنی ایران زمین باقی بمانند؛ امیدها برای بقای یوز کم‌رنگ است اما واقعیت این است که برای یوزها هنوز امید وجود دارد اگر همه ما بخواهیم.