۱۵ آبان ۱۴۰۳
به روز شده در: ۱۵ آبان ۱۴۰۳ - ۲۰:۰۰
فیلم بیشتر »»
کد خبر ۸۷۳۹۹۸
تعداد نظرات: ۲۶ نظر
تاریخ انتشار: ۱۷:۰۶ - ۲۳-۱۰-۱۴۰۱
کد ۸۷۳۹۹۸
انتشار: ۱۷:۰۶ - ۲۳-۱۰-۱۴۰۱

پیام نمادین پناهندگی نام‌هایی چون میثم و مقداد

پیام نمادین پناهندگی نام‌هایی چون میثم و مقداد
   اهمیت نام، چنان است که کامران آوینی، سید مرتضی آوینی می‌شود و اسفندیار رحیم مشایی را هم دوستان او «مرتضی» صدا می‌کردند. رواج نام‌های ایرانی چنان بود که خواهر زادۀ همسر امام خمینی هم نام بهرام داشت (‌بهرام شفیع مجری فقید برنامۀ ورزش و مردم) .

  عصر ایران؛ مهرداد خدیر- در یادداشت قبلی به بهانۀ پناهنده‌شدن برادر رییس سازمان صدا‌و‌سیما که ساعاتی پس از اعلام و تأیید خبر و قبل از قطعیت اضافه شدن برادر دیگر نوشته شد، 8 نکته را در این‌باره آوردم و از این حیث حق مطلب ادا شده و قصد ندارم نمک بر زخم رییس سازمان صدا‌وسیما بپاشم زیرا اگرچه این رخداد را طبیعی و از مصادیق «ریزش» در مقابل «رویش» دانسته‌اند اما پیداست از این اتفاق در رنج است، خاصه این‌که دلیل اقدام خود را ناخرسندی از نحوۀ مواجهه با سقوط هواپیمای اوکراینی می‌دانند که برادر‌زاده‌شان هم سرنشین آن بوده و یکی از 176 قربانی (‌یا 177 تَن به خاطر باردار بودن یکی از مسافران).

   انگیزۀ این نوشتۀ دوم اما نام برادران است: پیمان، میثم و مقداد. نام رییس سازمان صدا و سیما پیمان است و نام برادر بزرگ و پدر قربانی حادثۀ سرنگونی محمد و نام دانشجوی 29 سالۀ رشتۀ پزشکی دانشگاه تورنتوی کانادا امین و نام برادران کوچک‌تر رییس: میثم و مقداد.

   پیمان، نامی فارسی است و در دهۀ 40 نام‌گذاری به اسامی فارسی رایج شد و برای آقای رییس کنونی صدا‌و‌سیما هم اگرچه از خانواده‌ای مذهبی است اما نامی فارسی انتخاب کردند. در دهۀ 50 اما متأثر از آموزه‌های دکتر علی شریعتی نام یاران پیامبر یا حضرت علی و اسامی غیر امامان و انبیا هم رایج شد: عمار، میثم، مقداد، ابوذر و یاسر مربوط به این دوران است که نسبتی با سنت نام گذاری در ایران ندارد و به فرهنگ انقلاب 57 مربوط است.

  با این نگاه محمد جبلی و پیمان جبلی که در دهۀ 40 و قبل از آن به دنیا آمدند و تحصیل کردند با ارزش‌های جمهوری اسلامی سازگارترند تا میثم و مقداد که قاعدتا به خاطر اسم‌هایشان باید متولد دهۀ 50 باشند و کاملا پرورش یافتۀ نظام جمهوری اسلامی‌اند.

   احتمالا دریافته‌اید می‌خواهم چه بگویم. نام‌ها تنها نام نیست. نشانه است. از این روست که وقتی اول بار با نام بهزاد نبوی به عنوان وزیر و سخن‌گو و معتمد شهید رجایی با ریش انبوه و اورکت سیاه رو‌به‌رو شدم کنج‌کاو شدم بدانم پس چرا نام او بهزاد است؟! زود اما دانستم و دریافتم که پدر او استاد تاریخ بوده و پسر در نوجوانی همراه مادر زندگی کرده نه با او. پسر در زندان شاه و پدر با حکومت پهلوی همکار و بعد از انقلاب قصه وارونه شد: پسر، وزیر و پدر در تبعید و در دستگاه بختیار. بدین ترتیب روشن می‌شود بهزاد نام گرفتن او بی‌سبب نبوده اما اگر متولد دهۀ 40 می‌بود جای شگفتی نداشت چرا که خانواده‌های مذهبی هم به این نوع نام‌گذاری روی آورده بودند.

   نمونه دیگر: سید حسن خمینی متولد 1351 خورشیدی است. پدر (‌سید احمد) که از طریق برادر همسر (‌صادق طباطبایی) تحت تأثیر اندیشه‌های شریعتی قرار گرفته بود و دایی همسر (امام موسی صدر) دوستِ دکتر مصطفی چمران بوده که خود دوست دکتر علی شریعتی برآن می‌شوند نام فرزند اول را «یاسر» بگذارند اما وقتی احمد در نامه‌ای به پدر در نجف اطلاع می‌دهد چنین نامی برگزیده آیت‌الله خمینی نمی‌پسندد. چرا که یاسر نه نام پیامبری بوده نه امامی هر چند گفته شد امام مایل نبوده نام نوۀ او یادآور نام یاسر عرفات باشد ولی دلیل اصلی این بود که چنین نام‌هایی رایج نبود و اسم مذهبی به معنی مصطلح کلمه به حساب نمی‌آمد. از این رو سید احمد و خانم طباطبایی برای تأمین نظر امام، نام فرزند خود را حسن می‌گذارند. 5 سال بعد که فرزند دوم به دنیا می‌آید اما وقتی نام یاسر را برای این دومی برمی‌گزینند این بار دیگر امام مخالفت نمی‌کند چون فرهنگ و ادبیات شریعتی رایج شده بود و آیت‌الله خامنه‌ای و آیت‌الله هاشمی رفسنجانی هم متأثر از همین فرهنگ تازه برای فرزندان خود نام میثم و یاسر را برگزیده بودند یا حتی صاحب نام دیگر را چنین صدا می‌کردند.

   اهمیت نام، چنان است که کامران آوینی، سید مرتضی آوینی می‌شود و اسفندیار رحیم مشایی را هم دوستان او «مرتضی» صدا می‌کردند. رواج نام‌های ایرانی چنان بود که خواهر زادۀ همسر امام خمینی هم نام بهرام داشت (‌بهرام شفیع مجری فقید برنامۀ ورزش و مردم) ولی اسامی‌یی چون ابوذر و میثم و مقداد و احسان و عمار به دهۀ 50 و اندیشه‌های شریعتی مربوط است.

  شاید مخاطب گرامی بپرسد حالا که چه؟ چه می‌خواهی بگویی؟ می‌خواهم بگویم پناهنده شدن برادران رییس سازمان صدا و سیما تنها از این حیث مهم نیست که برادر آنها رییس سازمانی است با 5 هزار میلیارد تومان بودجه که قرار است سال دیگر 7 هزار میلیارد تومان بشود و این پرسش را ایجاد می‌کند که چگونه می‌خواهد بر افکار 85 میلیون ایرانی اثرگذار باشد در حالی که نتوانسته دو برادر هم‌خون خود را قانع کند؟ بلکه از این منظر هم مهم است که نام آنها میثم و مقداد است و این نام‌ها یادآور فرهنگ انقلاب‌اند و نام معمول نبودند.

   تفاوت میثم و مقداد با محمد و علی یا پیمان و کامران در این است که میثم‌ها و مقدادها در فرهنگ انقلاب به دنیا آمده‌اند و بعید می‌دانم نام فرد 70 ساله یا 60 ساله‌ای میثم یا مقداد باشد و نهایتا 50 ساله‌اند یعنی متولد 1351 به این طرف. جدای سال تولد نام‌هایی چون میثم و مقداد و ابوذر نه از جنس اسامی معمول مذهبی چون محمد و علی و حسین است نه ایرانی مثل هوشنگ و منوچهر و پرویز و از نگاهی نو و فرهنگی تازه خبر می‌داد.

   عمار ملکی برانداز را هم هر گاه در تلویزیون می‌بینم به یاد پدر او دکتر ملکی می‌افتم که قطعا با امید و انتظار دیگری نام فرزند خود را عمار گذاشت و در دوران اصلاحات هم وقتی برخی اصلاح‌طلبان جوان با نام‌هایی چون حنیف یا نیایش به زندان می‌افتادند در متنی اشاره کردم همین نام‌ها نشان می‌دهد خانواده‌هاشان چه تعلق خاطری به انقلاب داشته‌اند که چنین نام‌هایی را متناسب با فرهنگ تازه برای فرزندان خود برگزیدند و در دختران نام‌هایی چون سمیه.

       البته حکم کلی نمی‌توان صادر کرد چون نام را خود شخص انتخاب نمی‌کند و ممکن است به دلایل متعدد نام انتخاب شده باشد. ذوق برخی مانند دکتر صادق زیباکلام هم چنان است که از سر علاقه به شخصیت سیاسی یا تاریخی نوه خود را به گونه‌ای دیگر صدا می‌کنند و مثلا به نوه خود (‌که نوۀ دکتر احمد توکلی هم هست) می گوید حسینعلی! در حالی که اسم او حسینعلی نیست ولی به خاطر آقای منتظری چنین یاد می‌کند! از دیگری هم به عنوان میرزا.

   حالا می‌رسیم به اصل مطلب. این که نام دو برادر پناهندۀ جناب پیمان جبلی و عموهای مرحوم امین جبلی، میثم و مقداد است یعنی قرار بوده رویش باشند ولی ریزش شده‌اند. بله، رویش و ریزش در یک مسیر، طبیعی است اما وقتی رویش‌ها ریزش می‌کنند شاید دیگر چندان طبیعی نباشد. جنبۀ نمادین این داستان بر وجه واقعی آن می‌چربد.

 

ارسال به دوستان
انتشار یافته: ۲۶
در انتظار بررسی: ۱۴۹
غیر قابل انتشار: ۰
ناشناس
Iran (Islamic Republic of)
۱۷:۱۷ - ۱۴۰۱/۱۰/۲۳
14
79
متشکر از جناب خدیر عزیز.
ناشناس
Iran (Islamic Republic of)
۱۷:۱۹ - ۱۴۰۱/۱۰/۲۳
13
91
وقتی رویش ها ریزش میشوند!!!
احسنت بر شما جناب مهرداد
احسنت
ناشناس
Iran (Islamic Republic of)
۱۷:۲۹ - ۱۴۰۱/۱۰/۲۳
16
64
احسنت به این نویسندگی.
عالی بود،دمتون گرم جناب آقای خدیر
ناشناس
Finland
۱۷:۳۶ - ۱۴۰۱/۱۰/۲۳
8
43
نام «میلاد» و «سمیه» را فراموش کردید.یک نکته هم بنویسم: در زمان مثلا طاغوت نامهایی مانند ذبیح«الله» و روح الله وعبدالله ونصرالله وحبیب الله خیلی بیشتر از امروز بودکه نام پسران را آرتین ورادین وساشا می گذارند ...
کاظم نظارت مقدم
Iran (Islamic Republic of)
۱۷:۴۶ - ۱۴۰۱/۱۰/۲۳
15
64
سلام
واقعا از نوشته های شما و گستره اطلاعات شما لذت می برم.
پیروز و مستدام باشید
سید مقرنس
Iran (Islamic Republic of)
۱۷:۵۷ - ۱۴۰۱/۱۰/۲۳
14
36
بارک الله!
دیپلمات
Iran (Islamic Republic of)
۱۸:۱۲ - ۱۴۰۱/۱۰/۲۳
61
24
واقعا عجیبه نگارنده خودش هم نتونست نتیجه گیری کنه از این متن
عصر ایران

دوست عزیز، مقدمه و بدنه و نتیجه مربوط به انشاست و انشا هم درس مدرسه و دبیرستان. متونی از این دست یادداشت و جستارند و نه حتی مقاله به معنی متعارف دانشگاهی. قرار بر نتیجه‌گیری نیست و نویسنده سی چهل سال قبل که انشا می‌نوشت هم اهل نتیجه‌گیری به سبک مورد نظر معلمان مربوطه یا استادان محترم نبود چه رسد به حالا. پس دنبال نتیجه و کلیشه مقدمه و بدنه و نتیجه در یک نوشته نباشید. این نوشته بهانه‌ای است برای طرح برخی مطالب و اشاره به گسستی که مقدادها و میثم‌ها و نه هوشنگ‌ها و منوچهرها را رمانده است. با این همه عبارت پایانی را دوباره بخوانید لطفا 

ناشناس
Iran (Islamic Republic of)
۱۸:۲۱ - ۱۴۰۱/۱۰/۲۳
13
34
مرحبا!
ناشناس
Iran (Islamic Republic of)
۱۸:۲۵ - ۱۴۰۱/۱۰/۲۳
63
20
چه ربطی داره . این شعر را شنیدید
پسر نوح با بدان بنشست خاندان نبوتش گم شد
عصر ایران بله، شنیده ایم که پسر نوح با بدان بنشست و خاندان نبوتش گم شد اما اینجا خاندان نبوت در کار نیست و یک خانواده مثل بقیه خانواده ها بوده اند وی کی از اخوان در سازمان مهمی مثل صدا و سیما ارتقا یافته اند. بحث اینها نیست. با تأکید بر دو نام به گسست فرهنگی اشاره شده. تصور می کردیم منظور منتقل شده باشد.
ناشناس
Iran (Islamic Republic of)
۱۸:۳۵ - ۱۴۰۱/۱۰/۲۳
91
24
اونقت شما چطوری تشخیص داید که یک رویش تبدیل به ریزش شده؟!!... این سطح از قشری گری عدم فهم عمیق موضوع واقعا خنده‌دار است
لطفا در چیزی که فهم آنرا ندارید حرف نزنید
البته برای شما به هر حال یک فرصت است برای عقده گشایی
ناشناس
Iran (Islamic Republic of)
۱۸:۴۷ - ۱۴۰۱/۱۰/۲۳
15
45
خیلی قشنگ!!
واقعا نگاه جالبی به مسائل دارید،
داشتن نگاه‌های متفاوت به مسائل باعث افزایش قدرت پاسخگویی می‌شود
ناشناس
Iran (Islamic Republic of)
۱۸:۵۱ - ۱۴۰۱/۱۰/۲۳
19
23
اسم صدام هم حسین بود.
عصر ایران نام او صدام و نام خانوادگی حسین بود و اتفاقا این هم موضوع جالبی است چون بعد از صدام این نام از فرهنگ نام گذاری اعراب منطقه دور شد و ایرانی ها هم به او حسین نمی گفتند و تا جنگ در جریان بود صدام یا صدام یزید به کار می رفت و بعد از آتش بس دوباره از صدام حسین استفاده شد. بله، این نام هم قابل تأمل است.
علی
Iran (Islamic Republic of)
۱۹:۵۷ - ۱۴۰۱/۱۰/۲۳
9
69
اینا همشون باهم فامیل بودن جل الخالق حتی مجری تلویزیون
فقط مردم غریبه بودن
ناشناس
Iran (Islamic Republic of)
۲۰:۰۱ - ۱۴۰۱/۱۰/۲۳
13
36
خیلی نکته های جالبی داشت مطلب. سپاس آقای خدیر
حسین
Iran (Islamic Republic of)
۲۰:۰۱ - ۱۴۰۱/۱۰/۲۳
5
12
یاسر نام عمار یاسر از اصحاب خاص پیامبر میباشد
عصر ایران

بله ولی در خانواده های مذهبی تا قبل از شریعتی چندان رایج نبود اسامی غیر از امامان و پیامبران یا صفات خدا بگذارند و عمار و یاسر و امثال آنها از دهه 50 به بعد رایج شد تا جایی که حتی امام خمینی فرزند خود را به خاطر انتخاب نام یاسر نکوهش می‌کند ولی چند سال بعد نام فرزند بعدی را یاسر می‌گذارند. 

بی نام
Iran (Islamic Republic of)
۲۰:۱۱ - ۱۴۰۱/۱۰/۲۳
14
28
طبق معمول عالی!
ناشناس
Iran (Islamic Republic of)
۲۰:۵۹ - ۱۴۰۱/۱۰/۲۳
10
36
جالب بود تا کنون به این زاویه از نامگذاری فکر نکرده بودم .من هم اواخر دهه 50 تحت تاثیر مرحوم شریعتی و شرکت در سخنرانی های حسینیه ارشاد می خواستم اسم دخترم را سمیه بگذارم که موافقت نشد و البته الان اصلا پشیمان نیستم
میثم
Iran (Islamic Republic of)
۲۱:۲۵ - ۱۴۰۱/۱۰/۲۳
67
23
واقعا تحلیل آبکی بود، از اول انقلاب هم چنین بوده و دریک خانواده هم اعدامی داشتیم هم انقلابی هم بیطرف، اینهمه آسمون ریسمون کردی که سیاه نمایی کنی!!!!
عصر ایران

دقت نکردید. منظور این نیست. منظور این است که اشخاصی با نام میثم مثل شما قاعدتا باید به خاطر آرمان‌خواهی پدران‌شان چنین نام‌هایی برای‌شان انتخاب شده باشد وگرنه میثم و یاسر اسم رایجی نبود.

محمد
Iran (Islamic Republic of)
۲۱:۲۶ - ۱۴۰۱/۱۰/۲۳
11
33
سلام
جناب خدیر، بسیار زیبا و نکته بینانه،وضعیت کنونی در مقوله دست دادن سرمایه های اجتماعی را تشریح کردید.احسنت بر شما
ناشناس
Iran (Islamic Republic of)
۲۱:۳۸ - ۱۴۰۱/۱۰/۲۳
63
9
..و ضربت علیهم الذله و المسکنه...
اینها عاقبت شان ذلت و خواری و خود فروشی شده است و هیچ ربطی به آقای پیمان جبلی ندارد.
عصر ایران

بله. ربطی ندارد. کما این که فضیلت شهادت برادر کسانی چون اسحاق جهانگیری و عطا مهاجرانی و عبدالله نوری را هم منتقدان آنان به برادران مربوط نمی دانستند. نکتۀ مورد نظر این است که برادری با نام آشنا و معمول از سده ها قبل (محمد) و برادری با نام فارسی تازه که قبل از دهه 40 رایج نبود (پیمان) وفادارترند به ساختار سیاسی تا برادرانی با نام های انقلابی و رایج شده در ادبیات شریعتی ( میثم و مقداد). دوست عزیز. برای نویسنده جالب است که «پیمان» در ایران و صاحب منصب باشد و میثم‌ها و مقدادها بروند. حال آن که ادبیات انقلاب با میثم و مقداد نسبت بیشتر دارد تا با پیمان. منظور اسامی است نه اشخاص.

ناشناس
Iran (Islamic Republic of)
۲۲:۰۹ - ۱۴۰۱/۱۰/۲۳
7
12
آیا متن شمارا رییس رادیو وتلویزیون می بیند یا می خواند ؟
عصر ایران

فارغ از این که ایشان بخوانند یا نه موضوع نوشته این است که نام ها یک نشانه از تعلق به فرهنگ انقلابی است و رفتن هم نشان از یک گسست. نویسنده خواسته نشانه‌ها و نشان را یادآوری کند.

محمد
Turkey
۲۲:۱۶ - ۱۴۰۱/۱۰/۲۳
21
14
سلام علیکم

نام ها بر اساس سلیقه والدین و‌ تفکراتشان انتخاب و بر فرزندان نهاده می شود.
البته که نام ها ممکن است بر شخصیت افراد تاثیراتی داشته باشد.

اما در کجای شریعت اسلام و احادیث آمده است که نام ها باعث خوش عاقبتی می شوند؟

بر اساس کدام مبنی نوشته اید که قرار بود این نام ها رویش باشند؟

عبدالله ها و عبیدالله ها دشمن اهل بیت پیامبر شدند.
مهران
Iran (Islamic Republic of)
۲۲:۲۳ - ۱۴۰۱/۱۰/۲۳
18
16
خود این شهید و پدرش هم مذهبی هم طرفدار جمهوری اسلامی هستند بعد دو تا عموهای شهید با سواستفاده از این قضیه برای پناهندگی استفاده کردن
ناشناس
Iran (Islamic Republic of)
۲۲:۳۳ - ۱۴۰۱/۱۰/۲۳
8
31
چقدر نسبت فامیلی....چه متن هوشمندانه ای
یبلات
Iran (Islamic Republic of)
۲۲:۴۰ - ۱۴۰۱/۱۰/۲۳
2
28
مگر قرار است این پیمان همیشه بماند او که خیلی سرافراز تر از سرافراز نیست
سراج
Iran (Islamic Republic of)
۲۲:۵۳ - ۱۴۰۱/۱۰/۲۳
8
15
مستفیض شدیم!
هریس: «ترامپ» دیدگاهی کاملا متفاوت با برنامه من دارد شهردار جمهوری‌خواه: به ترامپ رای نمی‌دهم/ چشم‌انداز دوره دوم ریاست‌جمهوری او «وحشتناک» است اولین نتیجه انتخابات آمریکا اعلام شد مهاجرت نیروی کار، تهدیدی جدی برای صنایع غذایی ایران حدادی: من تابعیت هیچ کشوری را ندارم درخواست تندروهای اسرائیل: اخراج فلسطینی ها از غزه / ساخت شهرک های اسرائیلی در غزه مرسدس بنز سی ال600؛ از آن تحفه هایی که کمتر می توان دید! (عکس) نیویورک تایمز در آستانه انتخابات با چالش اعتصاب کارکنان روبرو شد درخواست ترامپ از مردم آمریکا گاردین: نتیجه انتخابات آمریکا بر جنگ غزه و اوکراین تاثیرگذار خواهد بود تصادف مرگبار در سیستان و بلوچستان؛ راننده بدون گواهینامه عامل حادثه برج خورشید؛ شاهکار معماری بر اساس انقلابین! (+تصاویر) توصیه ملی‌پوش پیشین مصر؛ صلاح! به عربستان نرو حمله پهپادی اوکراین به بلگورود؛ یک کشته و چندین ساختمان تخریب شد (+عکس) روسیه: پیروز انتخابات آمریکا بر مشکلات داخلی خود متمرکز شود