.png "عصر ایران")
۰۳ دی ۱۴۰۳
به روز شده در: ۰۳ دی ۱۴۰۳ - ۱۸:۰۰
تصاویر شگفت‌انگیز از پروانه‌ای با بال‌های منحصر به فرد که دنیا را متحیر کرد (فیلم) 4 فیلم دانشجویی سینمای ایران به بهانه روز دانشجو / از نقد خاتمی تا جنجال ندا آقاسلطان و عذرخواهی بازیگر (+عکس)
گذری کوتاه بر معدود فیلم‌های سینمای ایران که به عنوان فیلم‌هایی با محوریت اعتراض‌های دانشجویی شناخته شده و حاشیه‌ساز شده‌اند.
امروز ۱۶ آذر، روز دانشجوست. روزی که سه دانشجو (مصطفی بزرگ‌نیا، احمد قندچی و مهدی شریعت‌رضوی) در سال ۱۳۳۲ و در حالی که ۴ ماه از کودتای ۲۸ مرداد می‌گذشت به بهانه اعتراض به دیدار رسمی ریچارد نیکسون معاون رئیس‌جمهور وقت آمریکا توسط نیروهای نظامی در دانشگاه تهران شهید شدند. به همین بهانه مروری کرده‌ایم بر تعداد انگشت‌شمار فیلم‌هایی که از زوایای مختلف به تحولات سیاسی و اعتراضی دانشجویان در دانشگاه‌ها پرداخته و در حافظه سینمای ایران ماندگار شده اند.
متولد ماه مهر
«متولد ماه مهر» ساخته احمدرضا درویش یکی از معدود فیلم‌های اعتراضی سینمای ایران است که در دوره اصلاحات و به طور دقیق همزمان با جنبش‌های دانشجویی آن سال‌ها ساخته شد. این فیلم که بستر اصلی داستان خود را با رابطه عاشقانه دو دانشجو به نام مهتاب (میترا حجار) و دانیال (محمدرضا فروتن) شروع می‌کند آن را بهانه‌ای می‌کند برای تعریف آنچه به دلیل برخی سخت‌گیری ها زمینه اعتراض در دانشگاه‌ها را فراهم می‌کند.
درویش، علی رغم شعارزدگی این فیلم و اغراق‌های گل درشتی که در داستان پردازی آن به خرج می‌دهد با لحن صریح، گزنده و تند آن بسیاری از اتفاقات جریان ساز آن سال‌ها را در دانشگاه به تصویر می‌کشد و همین ویژگی است که «متولد ماه مهر» را اثری قابل تامل و ماندگار می‌کند. صراحت لهجه درویش تا آنجا پیش می‌رود که برای برخی صحنه‌های دانشگاه این فیلم به دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه علامه طباطبایی می‌رود و و همانجا فیلمبرداری را انجام می‌دهد. این فیلم که در جشنواره هجدهم فیلم فجر به نمایش درآمد، میترا حجار را موفق به دریافت سیمرغ بلورین بهترین بازیگر زن کرد.
اعتراض
«اعتراض» اثر مهم مسعود کیمیایی عنوان فیلم دیگری با محوریت اعتراض‌های دانشجویی که در بحبوحه اتفاقات سال ۱۳۷۸ در دانشگاه تهران، ساخته شد. این فیلم به تعبیری صریح‌ترین فیلم سیاسی سینمای ایران پس از انقلاب اسلامی است که در آن به راحتی از عناوین آدم‌هایی نظیر سید محمد خاتمی و عطاالله مهاجرانی که در زمان اکران فیلم بر مسند قدرت بودند نام برده شده و به نقد کشیده می‌شوند.
کیمیایی سال‌ها بعد در مصاحبه با هفته نامه خبر گفته بود: «قبل از انقلاب هر اعتراضی مشخص و معین بود. سمت و سو داشت. موضعگیری‌ات معلوم بود. در آن دوره گروه‌ها و سازمان‌های سیاسی، خطوط معین و مشخصی داشتند. وضعیت تو هم به عنوان معترض روشن بود. معلوم بود اعتراضت به کجاست. الان وضعیت فرق کرده، هر اعتراضی تبدیل به لاشه می‌شود، یک جسد بی‌جان می‌شود. از بس که بی‌سمت و سو است، تاثیر نمی‌گذارد. می‌گویند «دندان مار» فیلم خیلی خوبی است. من خودم اینطور فکر نمی‌کنم. دندان مار فیلم سرراست و یکدستی است ولی عقیده معین و مشخصی ندارد. فقط ساختارش آن را نجات داده. خودم فکر می‌کنم «اعتراض» بهتر از «دندان مار» است. حتی سرراست‌تر است از «دندان مار» چون من فقط یک بار شانس آوردم بدون اینکه به مشکل بربخورم، فیلم خودم را بسازم.».
کیمیایی در «اعتراض» جدای از تصاویر اغراق شده از آدم‌ها و شعارزدگی که مختص او و جنس سینمای قهرمان پرور اوست بدون سانسور و ممیزی، رک و راست به سراغ محافل دانشجویی می‌رود و میزگردهایی را نشان می‌دهد که دختر و پسر دانشجو بی‌واهمه پای بحث و جدل نشسته، نقد می‌کنند نظر می‌دهند و سیاسیون به چالش می‌کشند. این فیلم را می‌توان تنها فیلم اعتراضی سینمای ایران به شمار آورد که بدون فوت وقت و گذر زمان درباره وقایع خرداد ۷۸ روی پرده رفت و صحنه هایی از زد و خورد در دانشگاه‌ها، ماموران را نشان می‌دهد.
اعتراض داستان خود را با یک قتل ناموسی شروع می‌کند. امیرعلی (دایوش ارجمند) که شریفه، نامزد برادرش رضا (محمدرضا فروتن) را به دلیل رابطه با مردی به نام احمد به قتل رسانده، پس از دوازده سال از زندان آزاد می‌شود... «اعتراض» درواقع به بهانه روایت ماجراجویانه از یک قتل ناموسی وارد وقایع سیاسی سال ۱۳۷۸ می‌شود و داستان خود را با حوادث سیاسی آن سال پیوند می‌زند. کیمیایی برای ساخت این فیلم شخصیت یوسف را که در ناآرامی‌های دانشگاه بر اثر ضربات وارد آمده به سرش دچار اختلال روانی شده به پسرش پولاد کیمیایی سپرده است.
عصبانی نیستم
«عصبانی نیستم!» به کارگردانی، نویسندگی و تهیه‌کنندگی رضا درمیشیان، فیلم دیگری است که در بستری عاشقانه به موضوع دانشجویان ستاره‌دار می‌پردازد. داستان اصلی این فیلم که به عنوان دومین اثر بلند درمیشیان مورد توجه منتقدان و اهالی سینما قرار گرفت درباره رابطه عاشقانه دانشجوی ممتازی به نام نوید (نوید محمدزاده) با دختری به نام ستاره است (باران کوثری) که از طرف پدرش تحت فشار است. نوید که به دلیل فعالیت های سیاسی از دانشگاه اخراج شده همه سعیش را می‌کند که در فضایی بدون تنش ستاره را از دست ندهد اما برخی اتفاقات خارج از اراده و اختیار رخ می‌دهد.
«من عصبانی نیستم» به دلیل ورود به ماجرای دانشجویان اخراجی و ستاره‌دار دوران ریاست‌جمهوری محمود احمدی‌نژاد برای اکران در جشنواره سی و دوم فیلم فجر گرفتار حواشی فراوانی شد و با اینکه قرار بود در شهریور ۱۳۹۳ روی پرده برود با اعتراض کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی مجوز اکران آن لغو شد. پس از آن و در سال ۱۳۹۶ هم که قرار بر اکران آن گرفته شد پس از بیانیه بسیج دانشجویی دانشگاه امام صادق (ع) از نوبت اکران خارج شد. سرانجام پس از کش و قوس‌های فراوان، این فیلم در حالی که ۲۱ دقیقه کوتاه‌تر از نسخه اصلی شد در اردیبهشت ۱۳۹۷ روانه سینماها شد.
پایان نامه
«پایان‌نامه» به کارگردانی حامد کلاهداری و تهیه‌کنندگی روح‌الله شمقدری یکی از جنجالی‌ترین فیلم‌های سینمای ایران است که یک سال پس از وقایع سال ۱۳۸۸ روی پرده رفت و فضای اجتماعی و سینمایی کشور را ملتهب کرد. این فیلم که با روایتی رسمی به حوادث پس از انتخابات ریاست جمهوری ۲۲ خرداد ۱۳۸۸ می‌پردازد داستان زندگی ۴ دانشجو به نام‌های ترانه (چکامه چمن‌ماه)، آذر (بهاره افشاری)، کامی (هادی دیباجی) و روزبه (حامد کمیلی) را روایت می‌کند که می‌خواهند پایان‌نامه‌ای را به استاد بهرامی (محمدرضا شریفی‌نیا) تحویل دهند. سر از تشکیلاتی جاسوسی با اهداف براندازانه در می‌آورند...
«پایان نامه» جزو آن دسته از فیلم‌های سینمای ایران است که چه در زمان اکران و چه پس از آن همچنان در سایه حواشی و جنجال‌های فراوان باقی ماند. یکی از حاشیه‌های آن حضور لیلا اوتادی در نقش ندا آقاسلطان بود که سه ساعت بعد با اینکه این خبر از سوی این بازیگر تکذیب شد اما اعتراض مخالفان در شبکه اجتماعی فیس‌بوک تا آنجا پیش رفت که پیام‌های تهدیدآمیزی را به سوی او روانه کرد.
این ماجراها سبب شد جواد شمقدری، معاون سینمایی وزیر ارشاد، در مورد این خبر توضیح بدهد. او گفت: فیلمنامه «پایان‌نامه» را خوانده و داستان آن هیچ ربطی به موضوع ندا آقاسلطان ندارد. در ادامه حواشی این فیلم انصراف بازیگرانی بود که در لیست اولیه کستینگ فیلم آمده بود اما خیلی زود خبر انصراف آنها منتشر شد.
امیر آقایی اولین بازیگری بود که به دلیل تغییر نسخه اولیه فیلمنامه از بازی در این فیلم انصراف داد. پس از او هانیه توسلی، سارا خویینی‌ها، مازیار باقری، سعیده حمیدی، سروش حائری و علی نجفی از بازی در پایان‌نامه خودداری کردند.
یکی از دیگر حواشی مهم این فیلم عذرخواهی حامد کمیلی بازیگر این فیلم نیز در یک برنامه رادیویی با اجرای رضا رشیدپور بود. او که برای بازی کردن در این فیلم از مخاطبان برنامه عذرخواهی کرد پیش‌تر در برنامه هفت با اجرای فریدون جیرانی نیز عذرخواهی کرده بود.
منبع: همشهری آنلاین - وجیهه امیرخانی
نظرات کاربران
لینک کوتاه: کپی لینک
نبرد سخت فایتر ایرانی در قلب روسیه؛ الهامی به مصاف حریفی قدرتمند می‌رود طرز پخت شیرینی های سنتی و محبوب در توکیو (فیلم) تلگرام برای اولین بار به سوددهی رسید ۱۳۰۶ روز دوری؛ زیدان فقط به این دو تیم فکر می‌کند! از «شعله» تا «روزی روزگاری»؛ یادی از ژاله علو به روایت زنجانپور تصاویری جالب از نشانهگذاری پلنگ ایرانی برای تعیین قلمرو (فیلم) بهروز رضوی: یک رادیو بود و یک ژاله علو بیسیم های حزبالله، ۱۰ سال قبل بمب گذاری شدند/مامور سیا: کارگردان داشتیم دلار ۶۳ هزار تومانی؛ وعده وزیر اقتصاد برای آرامش بازار ارز "بمبافکن لالیگا"؛ امباپه رکورد جدیدی را به نام خود ثبت کرد خوردنی های مفید و مضر برای تیروئید و چاقی (فیلم) صعود مجدد دلار و رسیدن به رکوردی جدید انگلیس مدعی آزمایش موفقیت آمیز سامانه «قاتل پهپاد» شد عاقبت دور زدن غیرقانونی در خیابان (فیلم) بهزاد فراهانی بازیگر: شرایط سینما و تلویزیون اصلا خوب نیست