جوابیه: "ساترا، خود را ناظر و حامی رسانه های صوت و تصویر فراگیر میداند"

ساختار سازمان صدا و سیما در ایران، متفاوت از سایر کشورهای جهان است و این سازمان هیچ‌گاه انگیزه رقابت با رسانه‌های داخلی اعم از فراگیر و غیر فراگیر را نداشته است. /ساترا در حوزه تنظیم گری همواره با صیانت از حقوق کاربران خصوصاً خانواده‌ها و کودکان و نوجوانان، مانع از تولید و انتشار محتوای آسیب‌رسان می‌شود.

عصر ایران- در پی باز نشر مطلبی از روزنامه رسالت با عنوان «روزنامه رسالت: صداوسیما بر خلاف نظرات رهبر و رئیس‌جمهور عمل می‌کند» در چهارشنبه 26 مرداد 1401 سازمان تنظیم مقررات رسانه های صوت و تصویر فراگیر (ساترا) جوابیه ای را برای عصر ایران ارسال کردند که متن کامل آن را در ادامه می خوانید:

روزنامه رسالت در شماره ۱۰۳۸۵ تاریخ چهارشنبه ۲۶ مرداد ماه ۱۴۰۱ در مطلبی ذیل عنوان «‌واکاوی جریانی که خلاف نظر رئیس‌جمهور عمل می‌کند؛ هشدار به محدودیت آفرین‌ها و موانع علیه دانش‌بنیان‌ها و استارت‌آپ‌های پیشران»، مطالبی را بیان کرده بود که سازمان تنظیم مقررات رسانه های صوت و تصویر فراگیر (ساترا)، توضیحات خود را به شرح زیر جهت تنویر افکار عمومی به اطلاع عموم می‌رساند:
مروری گذرا بر سیاستها، برنامه‌ها و اقدامات عملیاتی سازمان تنظیم مقررات رسانه‌های صوت و تصویر فراگیر (ساترا)، بیانگر آن است که مطالب منتشر شده در شماره ۱۰۳۸۵ روزنامه رسالت نیازمند بازنگری و توجه بیشتر به واقعیت های حاکم بر نقش نظارتی و حمایتی ساترا است.

بر اساس آنچه در ادامه خواهد آمد، سازمان تنظیم مقررات رسانه های صوت و تصویر فراگیر (ساترا) تاکید می‌کند که اولا خود را ناظر و حامی رسانه های صوت و تصویر فراگیر از جمله نمایش خانگی میداند و ثانیا معتقد است شبکه های نمایش خانگی و شبکه های تلویزیونی مکمل یکدیگر هستند و هم افزایی میان شبکه های تلویزیونی و شبکه های نمایش خانگی منجر به افزایش ضریب نفوذ رسانه ای جمهوری اسلامی ایران در داخل و خارج از کشور خواهد شد.

لذا از روزنامه رسالت و سایر رسانه‌های جمعی انتظار می‌رود با تأمل بیشتر در خصوص تاریخچه، سابقه و نقد و بررسی اقدامات عملیاتی ساترا از بدو تأسیس تا کنون اظهارنظر نموده و با تنویر افکار عمومی، زمینه امید افزایی نسبت به وضعیت کنونی و آینده رسانه‌های صوت و تصویر فراگیر ایران را فراهم نمایند.

توجه به این نکته ضروری است که اساساً ساختار سازمان صدا و سیما در ایران، متفاوت از سایر کشورهای جهان است و این سازمان در قامت یک نهاد عمومی از بدو شکل‌گیری تا امروز، نسبت به ارائه خدمات رسانه‌ای به مردم اقدام نموده است و نه تنها هیچ‌گاه انگیزه ی رقابت با رسانه‌های داخلی اعم از فراگیر و غیر فراگیر را نداشته است بلکه با تأسیس ساترا، در حوزه ی تنظیم گری و تدارک بسته‌های حمایتی برای رسانه‌های صوت و تصویر فراگیر اقدامات متعددی داشته است.

اگر قرار بود ساترا تولیدکنندگان نمایش خانگی را رقیب بداند این حمایت ها هیچ‌گاه شکل نمی‌گرفت. واقعیت این است که شبکه های رادیویی، تلویزیونی، نمایش خانگی و مجازی نه تنها رقیب نیستند، بلکه همگی مکمل یکدیگر هستند.

اگر چه لازم به تاکید است آنچه در ادامه در خصوص نقش حمایتی ساترا بیان خواهد شد، نافی نقش نظارتی سازمان تنظیم مقررات رسانه های صوت و تصویر فراگیر نیست، بلکه ساترا در حوزه تنظیم گری همواره با صیانت از حقوق کاربران خصوصاً خانواده‌ها و کودکان و نوجوانان، مانع از تولید و انتشار محتوای آسیب‌رسان می‌شود.

در عین حال بروز و ظهور ساترا در قامت نهادی تسهیل‌گر و حامی برای رسانه‌هایی که از این سازمان مجوز گرفته‌اند با مطالعه موارد زیر انشاالله بیش از گذشته آشکار خواهد شد:
۱. تهیه و عرضه بسته‌های حمایتی ویژه مناسبت‌های مذهبی و ملی: در بسته‌های حمایتی محتوایی ساترا، امکان استفاده از محتواها، سریال‌ها و آثار سینمایی صدا و سیما که مورد اقبال عموم واقع شده است یا محتواهایی که حق پخش آنها توسط سازمان صدا و سیما خریداری شده است، فراهم شده است. بسته‌های مذکور بر اساس رتبه رسانه‌های صوت و تصویر فراگیر به صورت مستمر در مناسبت های مختلف در اختیار ایشان قرار میگیرد.

۲. فراهم نمودن امکان استفاده از‌ قاب اختصاصی (آی فریم) شبکه های سیما: ساترا این امکان را برای رسانه های صوت و تصویر فراگیر فراهم نموده است که به اقتضای مناسبت یا درخواستشان و مبتنی بر نظام رتبه‌بندی، آی‌فریم شبکه‌های تلویزیونی را به صورت زنده پخش کنند تا سبد محصولاتشان کامل شود. مثلا یک «سامانه ویدیوی درخواستی» که محتوای قرآنی دارد، می‌تواند شبکه قرآن را به صورت زنده در قاب اختصاصی پخش کند. رسانه ای که موضوعش ورزشی است، می‌تواند در قاب اختصاصی، محتوای شبکه‌ ورزش را به صورت زنده پخش کند و در عمده ی مناسبت ها هم امکان استفاده از پخش زنده تمام شبکه های سیما به صورت آی فریم، فراهم می‌شود.

۳. ارائه خدمات مشاوره رایگان برای اصلاح سناریوی آثار متقاضی مجوز تولید با هدف تولید آثاری جذاب و سالم و حمایت تنظیم گرانه از آثار تولیدی سامانه‌های مذکور: در موارد متعدد به صورت هفتگی آثار متقاضی مجوز تولید، توسط کارشناسان دبیرخانه شورای مجوز تولید آثار نمایشی بررسی شده و با ارجاع سناریو به خبرگان این حوزه ضمن تعیین ایرادات سناریو، پیشنهادات اصلاحی برای حفظ جذابیت اثر توام با توجه به فرهنگ اسلامی ایرانی مشخص می‌شود.

از این طریق تلاش میشود تا هم شرایط تولید اثری جذاب، تسهیل گردد و هم حساسیت‌های فرهنگی مد نظر اسناد بالادستی از جمله قوانین مصوب مجلس شورای اسلامی و مصوبات شورای عالی فضای مجازی و شورای عالی انقلاب فرهنگی مدنظر قرار گیرد.

همچنین در صورتی که پس از تولید سناریو، ایراداتی مشاهده شود که ناشی از عدم توجه تولیدکنندگان نسبت به سناریوی مصوب و قوانین و آیین‌نامه‌های تولید بوده است، مجدداً تلاش ساترا بر این بوده تا با ارائه مشاوره به تولیدکنندگان ایرادات را برطرف کرده و سپس مجوز انتشار، صادر نماید و از این طریق مانع از ضرر و زیان مالی رسانه‌های صوت و تصویر فراگیر شود.

مشاوره های یاد شده باعث شده است تا ساترا بار مالی اعمال ملاحظات محتوایی مربوط به تولیدات پلتفرم‌ها را از دوش این رسانه‌ها بردارد. فرایندی که تحقق آن پیش‌تر برای پلتفرم‌ها دارای بار مالی و هزینه‌بر بود، اکنون با حمایت ساترا انجام میشود تا شاهد تحقق فضای مجازی سالم، مفید و امن بدون نیاز به انجام هزینه کرد از سوی رسانه ها باشیم.

۴. حفاظت از حقوق مالکیت فکری رسانه‌ها: رسانه‌های صوت و تصویر فراگیر، می‌توانند برنامه‌های اختصاصی خود را به ساترا اعلام کنند و خواهان حفاظت از حقوق مالکیت فکری شوند. ساترا نیز برای جلوگیری از نقض مالکیت فکری این آثار، تمهیدات ویژه‌ای برای حفاظت از حقوق این رسانه‌ها به عمل می‌آورد و در مواردی که مالکیت معنوی یک اثر نقض شود از طریق مراجع قانونی، موضوع را تا حصول نتیجه پیگیری میکند.

علاوه بر این، ساترا به عنوان نهاد تنظیم گر، ساز و کاری را برای داوری در خصوص موارد اختلافی در نظر گرفته است و فعالین صنعت به زودی میتوانند شکایت های خود را از طریق سامانه ی در دست طراحی داوری آنلاین، ثبت کنند.

۵. انجام توافق با معاونت علمی ریاست جمهوری برای تسهیل شرایط تبدیل رسانه های صوت و تصویر فراگیر به شرکت های دانش بنیان: سازمان ساترا با توجه به اهمیت فراوان سامان‌بخشی و توسعه خدمات به ‌فعالان و ذی‌نفعان مرتبط با این حوزه، با توافق معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، به‌عنوان یکی از مبادی اصلی بررسی و معرفی شرکت‌های خلاق، جهت بهره‌مندی از مشوق‌های معاونت مذکور، تعیین شده است.

رسانه های صوت و تصویر فراگیر با معرفی ساترا به عنوان شرکت خلاق محسوب شده و از تسهیلات این‌گونه شرکت‌ها استفاده میکنند. برخی از خدمات و تسهیلاتی که به شرکت‌های خلاق ارائه می‌شود، عبارت‌اند از: خدمات پشتیبانی، تأمین مالی و جذب سرمایه، اعطای یارانه سود تسهیلات، تسهیل در صدور ضمانت‌نامه، جذب سرمایه طرح‌های خلاق و نوآور، خدمات تسهیل فضای کسب‌وکار، خدمات توسعه بازار، استقرار شرکت‌های خلاق در پارک ملی علوم، فناوری‌های نرم و صنایع فرهنگی، مشاوره‌های حقوقی و…

۶. آموزش و توانمندسازی رسانه‌های صوت و تصویر فراگیر: طراحی و اجرای دوره‌های آموزشی ساترا در حوزه‌های مختلف با همکاری دانشگاه صدا و سیما همراه با اعطای مدرک رسمی و معتبر از سوی دانشگاه یاد شده از جمله مواردی است که به صورت مستمر مورد توجه بوده است. این دوره ها با هدف آموزش و توانمندسازی رسانه های صوت و تصویر فراگیر طراحی شده و هم اکنون دو دوره آموزشی «مدیریت رسانه» و «مهارت ارزیابی محتوا» برای مدیران رسانه هایی که قصد دارند مجوز موقت خود را به مجوز دایم تبدیل کنند در حال اجرا است.

۷. ایجاد مرکز نوآوری رسانه‌های صوت و تصویر فراگیر ساترا: بکارگیری آخرین دست‌آوردهای علمی در زمینه تنظیمگری صنعت رسانه از طریق استفاده از هوش مصنوعی از دغدغه های ساترا بوده است که به این منظور، سازمان تنظیم مقررات رسانه های صوت و تصویر فراگیر، مرکز نوآوری رسانه‌های صوت و تصویر فراگیر را تاسیس نموده است.

مرکز نوآوری رسانه‌های صوت و تصویر فراگیر(آومیک)، با اهداف زیر از سال ۱۳۹۹ تا امروز فعالیت میکند:
الف) بهره گیری از اصول علمی روز دنیا و تنظیم گری فن‌آورانه
ب)توسعه، تحلیل، شناسایی‌ روندها و چشم‌اندازها در صنعت رسانه‌ای کشور
ج) پیاده‌سازی ایده‌های نوآورانه در حوزه رسانه و محتوا
د) حفظ حقوق مالکیت فکری
ه) پژوهش، تحقیق، سیاست‌پژوهی و آموزش به نیروها و سازمان‌های رسانه ای
هم‌اکنون 5 شتاب‌دهنده در این مرکز فعال هستند که هر کدام حدود ۱۰ استارت آپ را راهبری میکنند.

۸. تعامل مستمر با رسانه‌های صوت و تصویر فراگیر: معاونت‌های مختلف ساترا روزانه تعاملات مستمری با رسانه‌های صوت و تصویر فراگیر از جمله رسانه های نمایش خانگی دارند که هر چند برخی از این تعاملات در فضای رسانه‌ای منعکس شده است اما عمده این تعاملات که در راستای خدمات روزانه و مستمر ساترا به رسانه‌هاست، نیازی به بازتاب در فضای رسانه‌ای نداشته است.

در خصوص تعاملاتی که دارای بازتاب رسانه ای بوده است، می‌توان به اظهارات اخیر آقایان سرتیپی و شانه‌ساززاده، مدیران دو پلتفرم مهم «نماوا» و «فیلم‌نت» اشاره کرد که فضای واقعی تعاملی و حمایتی فراهم شده از سوی ساترا را تبیین می‌کند.

حال اگر در این میان پلتفرم سومی که از قضا مدیر آن هم به صورت مستمر با معاونت های مختلف ساترا در تعامل است و به ملاحظات محتوایی مورد تاکید اسناد بالادستی، علم دارد، تعمدا قوانین را نقض کرده و به بهانه دانش بنیان بودن نسبت به تولید و انتشار محتوای آسیب رسان فاقد مجوز اقدام می کند، چه باید کرد؟

آیا نهاد تنظیم گر نباید نسبت به نقض آشکار قوانین واکنشی نشان دهد؟ تکلیف شخصی که با استفاده از جایگاه حقوقی خود، از رفتار خلاف قانون این پلتفرم حمایت میکند، چیست؟

پاسخ این سوالات در مجال این نوشتار نمی گنجد و لازم است در فرصت دیگری به این سوالات پاسخ داده شود.

مخلص کلام اینکه اگر ساترا خود را حامی و ناظر پلتفرم های نمایش خانگی نمی‌دانست، هیچ‌گاه از این رسانه‌ها حمایت نمی‌کرد.

واقعیت نشان می‌دهد ساترا، به عنوان یک نهاد تنظیم‌گر و تسهیلگر، رسانه های نمایش خانگی، سایر رسانه های صوت و تصویر فراگیر و شبکه های تلویزیونی را مکمل یکدیگر میداند و از آنجا که مسئولیت تنظیم گری و حمایت گری حوزه رسانه های صوت و تصویر فراگیر بر عهده ی این سازمان است، دغدغه و اولویت اصلی ساترا، تلاش برای تحقق ماموریت‌هایی است که بیان شد.

اگر چه بیان این مطلب ضروری است که برنامه های ساترا برای حمایت از رسانه های صوت و تصویر فراگیر فراتر از چیزی است که در این مجال به آن پرداخته شد و معاونت های ساترا خصوصا معاونت تنظیم بازار و توسعه کسب و کار و همچنین معاونت کاربران و تنظیم گری اجتماعی برنامه های متنوع دیگری برای حمایت از رسانه های مذکور تدارک دیده اند که هر یک در زمان اجرا، اطلاع رسانی خواهد شد.