.png "عصر ایران")
۰۹ آبان ۱۴۰۳
به روز شده در: ۰۹ آبان ۱۴۰۳ - ۲۲:۳۷
خلاصه بازی استقلال خوزستان ۱ - پرسپولیس ۰ (فیلم) 10 آموزۀ مدرن از قیام عاشورا (8)
آزادی و آزادگی/ یزید، اکسیژن هوا را میمکید
حسین آموزگار آزادگی است چون روح خود را نفروخت اما پیامآور آزادی هم بود چون در نقطۀ مقابل او "یزید"ی قرار داشت که "اکسیژن هوا را میمکید".
عصر ایران؛ مهرداد خدیر- هر چند قیام عاشورا با مفهوم «آزادگی» یا «حُریت» بیشتر نسبت دارد تا «آزادی» اما یکی از آموزههای قیام عاشورا که از عوامل ماندگاری و فراگیری و تأثیرگذاری آن است آزادی در کنار آزادگی است.
تردیدی نیست که آزادی به مفهوم امروز یک اصطلاح مدرن است که با انقلاب فرانسه جهانگیر شد اما از آن آزادگی که پیام اصلی عاشوراست مفهوم مدرن آزادی را هم میتوان استخراج کرد.
آزادگی آن است که روح خود را نفروشی و آزاده معادل «حُر» در زبان عربی است چندان که حُر بن یزید ریاحی از نمادهای عاشوراست که نخست در سپاه مقابل بود و بعد به این صف پیوست و بهای آن را با جان شیرین پرداخت.
آزادگی، پاسداشتِ گوهرِ وجود است؛ همان که در تنندادن به بیعت اجباری یا اقرار علیه خود جلوه کرد و با بذل جان به اوج رسید و در نخستین یادداشت از این سلسله نوشتهها توضیح داده شد.
آزادی اما به معنی امروز مفهومی مدرن است و به همین خاطر برخی سنتگرایان ابایی ندارند در نفی و انکار آن سخن بگویند و آزادی را در مقابل بندگی توصیف کنند و شگفتا از تریبونهای حکومتی سخن میگفتند که در پی انقلابی با شعار «استقلال، آزادی» شکل گرفته است.
در آزاده بودن حسینبن علی البته هیچکس تردید ندارد و طبعاً با توصیف او به عنوان «آزاده» هم مشکل ندارند ولی نوبت به «آزادی» که میرسد اختلاف درمیگیرد چرا که مایلاند قیام او را با «بندگی» توصیف کنند نه باور به «آزادی» و از این رو در این سخن هم تشکیک میکنند که « انما الحیوه، عقیده و جهاد»؛ همانا زندگی باور است و مبارزه برای آن. زیرا هر عقیدهای مقدس نیست و این را کلام امام نمیدانند و در زمرۀ اشعار حماسی تلقی میکنند که در تهییج و رواج جنبههای ادبی سروده شده است.*
اما نه تنها آزادگی که آزادی را هم میتوان،آموزۀ مدرن از قیام عاشورا دانست. چرا مدرن؟ چون یکی از ارزشهای دموکراتیک در زندگی مدرن، فردیت شخص است و الزاما تابع گفتمان غالب و رسمی نشدن. حسینبن علی به بیعت اجباری تن نداد و حاضر به اقرار علیه خود نشد چون اگر چنین میکرد دیگر آنی نبود که بود. اینها اما آزادگی است. آزادی پس کجاست؟
هر مفهومی را با مقولۀ مقابل آن می شناسیم. کِی روز است؟ وقتی که شب نیست. کِی شب است؟ وقتی که روز نیست. کجا عدالت را باید سراغ گرفت؟ آنجا که تبعیض نیست. وقتی امام حسین تن به استبداد و انحصار و انسداد نمیدهد یعنی در نقطۀ مقابل ایستاده و این نقطه را در دنیای مدرن آزادی مینامند.
در این که مفهوم آزادگی عمیقتر و فراتر از آزادی است تردیدی نیست اما از قیام عاشورا تنها آزادگی برنمیخیزد، آزادی هم هست. چرا؟ چون یاران را مختار و مخیر میگذارد در ماندن یا رفتن و آنان را مکلف نمیکند که باید بمانید و در رکاب من بجنگید و بمیرید و تصریح میکند آنان با من کار دارند.
تکرار یک نکتۀ دیگر هم در اینجا هم مناسبت دارد. درست 42 سال پیش و در عاشورای سال 1359 که تازه جنگ هم شروع شده بود و به سبک سال های 57 و 58 در روز عاشورا راه پیمایی برگزار شد سخنران مراسم هم ابوالحسن بنیصدر اولین رییس جمهوری ایران بود و قبل از آن طبعا برنامه هایی اجرا میشد .سید علی موسوی گرمارودی شاعر که مشاور فرهنگی رییس جمهوری هم شده بود شعری خواند که این گونه شروع می شد: یزید، اکسیژن هوا را میمکید.
در آن زمان تعبیر «مکیدن اکسیژن» در یک شعر آیینی یا مذهبی کاملا ساختارشکنانه و شگفتآور و نامتعارف بود؛ کاری که از نوسرایان دیگر هم سرنزده بود و آوانگارد به حساب میآمد.
هر چه زمان گذشت اما هیچ توصیفی را برای دشمنان آزادی مناسبتر از آن نیافتم. چرا که آزادی مثل هوا و مشخصا اکسیژن هواست که دشمنان آزادی میمکند و یزید واقعا اکسیژن هوا را میمکید و وقتی چنین بود گزاف نیست اگر گفته شود حسین که به او تن نداد در هوای آزادی بوده و البته از هر هوای نفس دور و آزاده.
هر قدر توصیف استبداد و خصومت با آزادی در این شعر متجلی است که «یزید، اکسیژن هوا را میمکید» وصف سهراب سپهری دربارۀ آزادی نیز زیباست: «من وضو با تپش پنجره ها میگیرم» چرا که پنجره بسته تپشی ندارد و پنجرۀ باز در گذر باد باز و بسته و تولید سر و صدا می کند و وضو گرفتن هم استعاره از ایمان داشتن است.
حسین، آزاده بود و آموزگار آزادگی است چون روح خود را نفروخت اما پیام آور آزادی هم بود و این مفهوم مدرن هم از قیام او مستفاد می شود. چرا؟ چون در نقطۀ مقابل او یزید قرار داشت که "اکسیژن هوا را میمکید".
-------------------------------
* استاد مطهری آن را سخن امام نمیداند. محمدتقی جعفری اما در شرح نهجالبلاغه به ان استناد میکند و برخی دیگر به احمد شوقی شاعر مصری نسبت میدهند.
نظرات کاربران
لینک کوتاه: کپی لینک
خطر هک شدن میلیونها گوشی سامسونگ؛ فوری گوشی خود را بهروزرسانی کنید از جابز میوهخوار تا ماسک همه چیزخوار؛ رژیم غذایی عجیب مدیران فناوری عالیشاه: زمین غدیر اهواز زمین کشاورزی است! رایزنی وزرای خارجه ایران و قطر دادستان کرمان: صدور حکم اعدام برای پزشک کرمانی صحت ندارد استقلال خوزستان، کابوس سرخابیها؛ بوژوویچ به صدر جدول نزدیکتر شد فشارها روی ژوائو بیشتر میشود؛ مهاجم پرسپولیس همچنان در حسرت گلزنی است بازنشر نوشتاری از یک سرخپوست به بهانه حمایت غرب از جنایات اسرائیل موسیمانه: استقلال با برنامه به مصاف تراکتور میرود روسیه: حمله اسرائیل به ایران با همکاری آمریکا انجام شد/آمریکا هیچ تلاشی برای منصرف کردن اسرائیل از حمله به ایران نکرد عسگری: تصمیمات داوری در بازی پرسپولیس و استقلال خوزستان درست بود سرمربی استقلال خوزستان: بازیکنان بهترین هدیه را در روز جهانی مربی به من دادند گاریدو: دو پنالتی واضح پرسپولیس گرفته نشد؛ داور بازی را تحت تاثیر قرار داد پرسپولیس از داور بازی با استقلال خوزستان شکایت کرد وزیر کار: آئیننامه حذف افراد پردرآمد از یارانه هفته آینده ابلاغ میشود
نظرسنجی
پیش بینی شما از برنده انتخابات ریاست جمهوری آمریکا ؟