عصر ایران - ناتو (NATO) نام مخفف سازمان پیمان آتلانتیک شمالی (North Atlantic Treaty Organization) است.

پیمان آتلانتیک شمالی در چهارم آوریل سال 1949 به منظور دفاع جمعی از آمریکای شمالی و اروپای غربی به امضای وزرای خارجۀ دوازده کشور ایالات متحدۀ آمریکا، بریتانیا، کانادا، ایتالیا، فرانسه، دانمارک، بلژیک، هلند، نروژ، پرتغال، ایسلند و لوکزامبورگ رسید.

یونان و ترکیه در سال 1952، آلمان در 1955، اسپانیا در 1982 و کشورهای چک، لهستان و مجارستان در 1999 به آن پیوستند.

هدف اولیۀ ناتو ایجاد یک اتحادیۀ نظامی منطقه‌ای قدرتمند در مقابل نیروهای کمونیست اروپا و بویژه آمادگی برای مقابله با شوروی بود.

ارکان ناتو عبارتند از:
1- شورا (مرکب از کشورهای عضو)
2- کمیتۀ نظامی (مرکب از رؤسای ستاد ارتش کشورهای عضو، به جز ایسلند که نیروی نظامی ندارد.)
فرانسه در دسامبر 1995 و اسپانیا در سال 1996 اعلام کردند که به شاخۀ نظامی ناتو می‌پیوندند.
3- دبیرخانه.

مرکز سازمان پیمان آتلانتیک شمالی در بروکسل است. ناتو در بیشتر دوران فعالیتش از سیاست ایالات متحدۀ آمریکا پشتیبانی کرده است.

سران 19 کشور عضو ناتو در گردهمایی ماه نوامبر 2002 خود در پراگ از هفت کشور استونی، لتونی، لیتوانی، اسلوونی، اسلواکی، رومانی و بلغارستان دعوت به عضویت در پیمان ناتو کردند و این کشورها نیز از ماه مه 2004 به عضویت ناتو درآمدند.

در آوریل 2009 آلبانی و کرواسی نیز به عضویت ناتو درآمدند. مونته‌نگرو در سال 2017 و مقدونیۀ شمالی نیز در سال 2020 عضو ناتو شدند؛ بنابراین ناتو در حال حاضر 30 عضو دارد.

پس از فروپاشی شوروی و سایر رژیم‌های کمونیستی در شرق اروپا، افزایش چشمگیر اعضای ناتو آغاز شد. در حالی که از 1949 تا 1999 شانزده کشور عضو ناتو شده بودند، از 1999 تا 2020 چهارده کشور جدید به عضویت ناتو درآمدند و این اتحادیۀ نظامی از این طریق، یعنی از راه جذب کشورهای کمونیستی سابق، به سمت شرق پیشروی کرد.

در ژوئن 1994، وقتی که بوریس یلتسین رئیس‌جمهور روسیه بود، روسیه به طرح "مشارکت برای صلح" سازمان پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) پیوست. منتقدین ناتو گفته‌اند پیشروی این سازمان به سمت شرق اروپا و سهیم کردن روسیه در طرح مشارکت برای صلح با یکدیگر تناقض داشتند.

اما مدافعان ناتو معتقدند روسیه یک کشور غیر دموکراتیک و لاجرم غیر قابل اطمینان است؛ بنابراین پیشروی ناتو به سمت شرق، دموکراسی‌های نوپای پس از فروپاشی بلوک شرق را از تعرضات احتمالی روسیه در امان نگه می‌دارد.

جنگ روسیه و گرجستان در سال 2008 سرآغاز جدی تیرگی روابط ناتو و مسکو بود. حملۀ روسیه به اوکراین در سال 2022 نیز تنش بین ناتو و روسیه را تشدید کرده است.

از نظر مدافعان ناتو، تحقق دموکراسی در روسیه تنش بین ناتو و روسیه را از بین می‌برد چراکه تاریخ نشان داده است که کشورهای دموکراتیک با یکدیگر وارد جنگ نمی‌شوند. بنابراین اگر روسیه دموکراتیک شود، دلیلی برای تقابل یا جنگ بین کشورهای دموکراتیک عضو ناتو و فدراسیون روسیه وجود ندارد.

روس‌ها معتقدند غرب در پی تکرار تجربۀ اتحاد جماهیر شوروی در روسیه و تجزیۀ این کشور است و در صورتی که روسیه تجزیه شود، جمهوری‌های این کشور نیز همانند جمهوری‌های شوروی به تدریج به ناتو خواهند پیوست و تتمۀ روسیه همچنان باید با کشورهای عضو ناتو در چالش باشد.

* معنی علمی و دقیق این چند واژه را هم بدانید:

"فمینیسم" ؛ از ارتقاء جایگاه زنان تا دشمنی با مردان
"وضع طبیعی" ؛ عرصۀ خشونت یا آزادی؟
"انقلاب" ؛ چرا و چگونه به وجود می آید؟

"آنارشیسم"؛ عصیان بدنام یا ایده‌ای برای فردای بشریت ؟!

______________________

در "واژه‌خانۀ عصر ایران" ، کلمات و اصطلاحات سیاسی را به زبانی ساده و علمی توضیح می دهیم. 
اگر می خواهید معنای واژه ای را توضیح دهیم، زیر همین مطلب برایمان بنویسید.

بیشتر بخوانید:

تمرکزگرایی و تمرکززدایی چیست؟

«یهودستیزی» چیست؟

«پراگماتیسم» چیست؟

«نظام ریاستی» چیست؟

«طبقۀ اجتماعی» چیست؟

"نظام قیمومت" چیست؟

«فاشیسم»؛ همه چیز برای دولت، هیچ چیز در برابر دولت

ورود ۳ ناو هواپیمابر و ناوشکن آمریکایی به بندر استونی در دریای بالتیک

تماشاخانه

پایان تک تازی گوگل / تصمیمات دادگستری آمریکا چه بلایی سر گوگل می‌آورد (فیلم)

قسمت سوم : از کشف نوشیدنی‌های تند رومی‌ها تا قدیمی‌ترین طلسم‌ها در دانمارک (فیلم)

فیلم های دیگر