با ادامه تنش بین روسیه و غرب بر سر جنگ اوکراین و تحریم های اعمالی کشورهای غربی علیه روسیه، موضوع تحریم کامل نفتی و گازی روسیه از سوی اتحادیه اروپا به عنوان بزرگ ترین مشتری انرژی صادراتی روسیه، همچنان در محافل سیاسی و اقتصادی بین المللی و بازار جهانی انرژی مورد بحث است.
به گزارش عصرایران، شبکه خبری سی ان ان در گزارشی تفصیلی با اشاره به عدم ظرفیت جایگزینی نفت وارداتی روسیه برای اروپا، می نویسد " هیچ کشور نفت خیز خاورمیانه و خارج از خاورمیانه به طور مطمئن توان جایگزین کردن نفت صادراتی روسیه به اروپا را ندارند."
اتحادیه اروپا اخیرا اعلام کرد تا پایان سال جاری میلادی می خواهد به طور کامل واردات نفت از روسیه را متوقف کند.
بر اساس این گزارش: " در حالی که اروپا تلاش میکند با کنار گذاشتن نفت روسیه، کارزار جنگی مسکو در اوکراین را متوقف کند، به نظر میرسد کشورهای خاورمیانه تنها تولیدکنندگانی هستند که ظرفیت کافی برای جبران خسارت دارند.
سوال این است که کدام یک از این کشورها توانایی فنی و مهمتر از همه تمایلی برای این کار دارند؟ تحلیلگران نفتی می گویند چنین ظرفیتی در شرایط حاضر وجود ندارد.
کشورهای غربی مجموعه ای از تحریم ها را برای تنبیه روسیه به دلیل جنگش در اوکراین اعمال کرده اند، اما اتحادیه اروپا هنوز واردات نفت و گاز را که منبع اصلی درآمد مسکو است، متوقف نکرده است تا به اقتصاد خود آسیب نرساند.
به گفته آژانس بینالمللی انرژی، ممنوعیت احتمالی اتحادیه اروپا بر نفت روسیه میتواند منجر به کمبود روزانه 2.2 میلیون بشکه نفت خام و 1.2 میلیون بشکه فرآوردههای نفتی شود.
در حالی که کشورهای خاورمیانه تقریبا نیمی از ذخایر اثبات شده نفت جهان و بیشتر ظرفیت تولید مازاد آن را در اختیار دارند، کمبود سرمایه گذاری در زیرساخت ها، درگیری ها، اتحادهای سیاسی و تحریم ها از جمله دلایلی هستند که این منطقه ممکن است نتواند به کمک اروپا بیاید.
عربستان سعودی و امارات متحده عربی
"آمنه بکر" خبرنگار ارشد حوزه اوپک گفت که دو کشور عربستان سعودی و امارات متحده عربی سهم بزرگی از ظرفیت مازاد اوپک را دارند که به راحتی در دسترس است.
اما عربستان سعودی، بزرگترین تولیدکننده اوپک، بارها درخواست های آمریکا برای افزایش تولید فراتر از سهمیه طولانی مدت توافق شده با روسیه و سایر تولیدکنندگان غیراوپک را رد کرده است و بعید است به درخواست های اروپا برای افزایش تولید توجه کند.
تحلیلگران می گویند انحراف احتمالی محموله های فعلی از مشتریان کشورهای عرب خلیج فارس در آسیا ممکن است هزینه داشته باشد.
"رابین میلز" بنیانگذار و مدیر عامل شرکت " قمر انرژی" در دبی، گفت: این امر تنها " در چارچوب انعطافپذیری این قراردادهای بلندمدت یا با توافق با خریداران آسیایی" امکانپذیر است.
تحلیلگران می گویند که محموله های نفت خلیج فارس می تواند از آسیا به اروپا تغییر مسیر دهد، اما این امر مشارکت استراتژیک رو به رشد بین منطقه و خریدار اصلی آن یعنی چین را به خطر می اندازد و این امر خواسته این کشورها نیست.
عراق
"یوسف الشماری" مدیر عامل و رییس تحقیقات نفت درموسسه "سی مارکیتس" در لندن، گفت: از نظر تئوری، عراق می تواند 660 هزار بشکه در روز اضافی تولید کند. او گفت که در حال حاضر این کشور حدود 4.34 میلیون بشکه در روز تولید می کند و حداکثر ظرفیت تولید آن 5 میلیون بشکه است، اما اختلافات فرقه ای و بن بست سیاسی در بغداد به این معنی است که نمی توان به آن اعتماد کرد.
به گفته تحلیلگران، عراق همچنین فاقد زیرساخت برای افزایش تولید است و سرمایه گذاری در پروژه های نفتی این کشور برای افزایش ظرفیت تولید ممکن است سال ها طول بکشد.
"آمنه بکر" در این باره گفت: "افزایش ظرفیت تولید عراق نیاز به سرمایه گذاری دارد و این سرمایه گذاری زمان می برد تا اثرگذار شود."
لیبی
بسیاری از میادین نفتی لیبی به دلیل ادامه تنشهای سیاسی در این کشور در چرخه تولید قرار ندارند. در اواخر آوریل، شرکت ملی نفت لیبی اعلام کرد که این کشور روزانه بیش از 550 هزار بشکه از تولید نفت خود را به دلیل مسدود کردن میادین نفتی اصلی و پایانههای صادراتی خود توسط گروههای ناراضی سیاسی از دست میدهد. یک پالایشگاه نیز اخیرا پس از درگیری مسلحانه آسیب دید.
"یوسف الشماری" گفت: " تقریبا غیرممکن است که برای ظرفیت اضافی به لیبی اتکا کنیم، زیرا میادین نفتی کلیدی این کشور سال هاست به دلیل جنگ داخلی در حداقل ظرفیت تولید بوده و یا کلا خاموش هستند."
ایران
پس از ظرفیت ترکیبی امارات متحده عربی و عربستان سعودی، ایران احتمالا مجهزترین کشور برای افزودن نفت به بازار است، اما همچنان تحت تحریم های ایالات متحده است زیرا مذاکرات این کشور با قدرت های جهانی برای احیای برجام متوقف شده است.
تحلیلگران می گویند که اگر تحریم های آمریکا برداشته شود، این کشور می تواند تا 1.2 میلیون بشکه در روز به بازار کمک کند. شرکت "کپلر" تخمین میزند که ایران تا اواسط فوریه امسال (بهمن 1400) 100 میلیون بشکه نفت روی شناورهای خود ذخیره داشته است، به این معنی که ایران میتواند یک میلیون بشکه در روز یا یک درصد از عرضه جهانی را برای حدود 3 ماه به عرضه جهانی اضافه کند.
بکر گفت، اما بعید است که ایالات متحده "یک توافق بد با ایران فقط برای عرضه نفت بیشتر به بازار" امضا کند.
کشورهای خارج از منطقه
کشورهای غیرخاورمیانه با ظرفیت اضافی بالقوه، از جمله نیجریه و ونزوئلا نیز با مشکلاتی روبرو هستند.
الشماری گفت: وقتی گفته میشود کشوری ظرفیت مازاد دارد، به این معنی است که " قادر است یک محصول معین را در مدت 30 روز حداقل به مدت 90 روز روانه بازار کند." به همین دلیل، ممنوعیت نفت روسیه "می تواند برای اقتصاد جهانی مضر باشد."
اروپا در صورت تحریم نفتی روسیه تنها مجبور است به نفت آمریکا اتکا کند. اما حتی اگر ایالات متحده نفت بیشتری به بازار پمپاژ کند، نه کافی است و نه نیازهای اروپا را برآورده می کند، زیرا نفت خام آمریکا بسیار سبک است.
میلز در این باره گفت: "نفت خام بسیار سبک ایالات متحده برای بازار اروپا و یا برای تولید گازوییل بیشتر که واقعا مورد نیاز است، مناسب نیست."