عراق؛ پایگاه جدید چینی ها در منطقه

عراق در سال های گذشته آرام آرام در حال تبدیل شدن به یکی از پایگاه های اصلی سرمایه گذاری چین در منطقه غرب آسیا است.

به گزارش عصرایران، وب سایت روزنامه اسراییلی" جروزالم پست" با انتشار گزارشی تحت عنوان: " چگونه عراق به حلقه اصلی راهبرد یک کمربند و یک جاده چین تبدیل شد"، راهبرد دولت چین برای نفوذ از طریق سرمایه گذاری به عراق به عنوان یکی از منابع اصلی تامین انرژی پایدار برای این غول همچنان روبه رشد اقتصاد جهانی، را مورد بررسی قرار داده است.

در این گزارش آمده است:

"سال گذشته، عراق یکی از بزرگترین جذب کنندگان سرمایه گذاری چین و حلقه کلیدی در طرح "یک کمربند و یک جاده "پکن شد. تقریبا 20 سال پس از شروع جنگ در عراق (اشغال عراق از سوی آمریکا)، میلیاردها یوان چین در پروژه های مختلف توسعه عراق سرمایه گذاری می شود، از انرژی های نوین و پاک گرفته تا نیروگاه های نفت سنگین و ساخت جاده ها و مدارس. عراق چه نقشی در راهبرد " یک کمربند و یک جاده" چین ایفا می کند و این توسعه چگونه بر رقابت قدرت های بزرگ در خاورمیانه (آسیای غربی) تاثیر می گذارد؟

وزرای خارجه ایران و چین در ماه مارس گذشته در تهران توافقنامه همکاری 25 ساله ("مشارکت جامع راهبردی ") را امضا کردند. بر اساس این توافق، پکن متعهد شد در ازای عرضه ثابت و با تخفیف نفت، 400 میلیارد دلار در اقتصاد ایران سرمایه گذاری کند.

این توافق و پیامدهای آن برای امنیت و اقتصاد جهانی در آن زمان به طور گسترده مورد بحث قرار گرفت. اما با نزدیک شدن به پایان سال 2021، مشخص شده که همسایه و دشمن سابق ایران، یعنی "عراق" ستاره واقعی راهبرد کمربند و جاده چین در خاورمیانه است.

بر اساس گزارشی از مرکز امور مالی و توسعه سبز دانشگاه "فودان" در شانگهای، در سال گذشته چین بیش از 10.5 میلیارد دلار سرمایه گذاری در قالب طرح "یک کمربند و یک جاده " در عراق انجام داده است. عراق پس از روسیه و پاکستان به سومین شریک بزرگ طرح "کمربند و جاده" در تعامل انرژی تبدیل شده است. بر اساس این مطالعه، سرمایه گذاری کلی چین در کشورهای عربی و خاورمیانه در سال 2021 حدود 360 درصد افزایش یافته، در حالی که مشارکت در ساخت و ساز نیز نسبت به سال 2020، بیش از 116 درصد افزایش یافته است.

این روزها چین درگیر ساخت نیروگاه نفت سنگین "الخیرات" در نزدیکی کربلا است. در قالب قرارداد ساخت نیروگاه "الخیرات" چین متعهد شده ساخت 1000 مدرسه در دست اجرا و حدود 7 هزار مدرسه را در آینده در ازای محصولات نفتی این نیروگاه در دست احداث، تامین مالی کند. شرکت دولتی چین نیز قرارداد توسعه میدان گازی "منصوریه" را برنده شد و به نظر می رسد برای چینی ها هیچ محدودیتی در سایر پروژه‌های صنعتی و عمرانی عراق وجود ندارد.

"کاریس ویته" بنیانگذار و مدیر اجرایی SIGNAL – (شبکه جهانی چین و اسراییل) در این باره معتقد است:" من از این واقعیت که عراق در حال حاضر سومین کشور بزرگ سرمایه پذیر چین در قالب راهبرد توسعه یک کمربند و یک جاده است، کمی متعجب هستم، زیرا چین توجه و سرمایه زیادی در قزاقستان دارد، این کشور بسیار بر آسیای مرکزی متمرکز است."

امضای قراردادهای همکاری بین چین و عراق در جریان سفر مهر ماه سال 1398 " عادل عبدالمهدی" (نخست وزیر اسبق عراق) به چین/ رویترز

او افزود:" به نظر من این واقعیت نشانگر چند چیز است: اول اینکه عراق برای چینی ها در مقایسه با ایران لقمه ای راحت تر است و چینی ها راحت تر می توانند بدون جنجال و بحث های حاشیه ای در عراق سرمایه‌گذاری کنند، اینکه عراق پتانسیل‌های دست‌نخورده زیادی دارد و دسترسی آسان‌تری نسبت به ایران دارد. همچنین با دولت و مردم عراق راحت‌تر از ایرانی‌ها می‌توان مذاکره و تجارت کرد."

چینی ها همیشه تجارت با ایران را بسیار دشوار می دانستند و تنش های غیرعلنی زیادی در روابط ایران و چین وجود دارد. با توجه به وابستگی چین به انرژی عربستان و خلیج فارس، آنها احساس می کنند که داشتن یک منبع مهم دیگر نفت مثل عراق بسیار مهم است. عراق بازار بسیار جوانی است که نیاز به رشد دارد، به همه چیز نیاز دارد و برخلاف سوریه که ذخایر نفتی محدودی دارد و لبنان که ذخایر نفتی ندارد، منابعی برای پرداخت مطمئن پول به چین دارد.

از نظر ویته، وقتی به همه این واقعیت ها نگاه کنید، عراق مکان ایده آلی برای چین در خاورمیانه است.

آمریکا کاشت؛ چینی ها درو می کنند

روابط عراق و چین به زمانی برمی گردد که پکن در دهه های 1960 و 1970 به بغداد تسلیحات می فروخت، در حالی که عراق از ادعای خود برای داشتن کرسی در شورای امنیت سازمان ملل حمایت می کرد. روابط در طول دهه 2000، پس از سرنگونی رژیم صدام حسین، بیشتر توسعه یافت. چین همراه با روسیه، به شدت با جنگ عراق مخالف بودند، اما به یکی از ذینفعان اصلی آن تبدیل شدند.

در سال 2008، شرکت ملی نفت چین قرارداد تولید عظیمی را با دولت عراق امضا کرد و اولین شرکت خارجی بود که پس از جنگ این کار را انجام داد. در سال 2013، چین تقریبا نیمی از تولید نفت عراق را خریداری کرد. در این سال‌ها، عراق برای مبارزه با داعش از چین پهپاد خرید، از قانون "امنیت ملی هنگ‌کنگ" در سازمان ملل حمایت کرد و از رفتار چین با مسلمانان در سین‌کیانگ دفاع کرد.

از نظر ویته از آنجایی که امیدهای عراق برای مشارکت بیشتر آمریکا در بازسازی و توسعه این کشور محقق نشد، آنها با دیدن عمل چینی ها در برابر گفتار آمریکایی ها، به سوی چین متمایل شدند.

او گفت:" زمانی با هیجان در مورد پتانسیل حضور آمریکا در عراق صحبت می شد و در آن زمان برنامه‌های دولت عراق برای همکاری با چین متوقف شد. این کارشناس افزود: چین صبور است و می تواند صبر کند تا فرصت جدیدی برای خود ایجاد شود.

و پس از تماشای رفتار ایالات متحده در خاورمیانه در چند سال گذشته، واقعیت از این جهت نمایان شد که لزوما نمی توان روی ایالات متحده حساب کرد. آمریکا می خواهد بدهد، اما نمی دهد. پول می دهد، اما نمی رود و وضعیت مردم محلی را بهبود می بخشد. به همین دلیل است که ما همه جا چینی ها را داریم - زیرا آمریکایی ها کارهای چینی ها را انجام نمی دهند.

شهر ووهان چین در مارس 2020/ رویترز

"اریک دیویس" استاد علوم سیاسی در دانشگاه "راتگرز" و مدیر سابق مرکز مطالعات خاورمیانه این دانشگاه، اخیرا در توییتی نوشت: "وقتی ایالات متحده می‌پرسد چرا چین به یک قدرت جهانی قوی‌تر تبدیل شده است، باید بداند که چین نقش مهمی در سرمایه‌گذاری دارد. در کشورهای در حال توسعه مانند عراق چین در حال سرمایه گذاری در صنایع گاز طبیعی و انرژی خورشیدی و در حال ساخت فرودگاه است. سرمایه‌گذاری‌های آمریکایی کجاست؟"

"محور جاده ابریشم"

همه عراقی ها از این تحولات راضی نیستند، همانطور که همه ایرانی ها از توافقنامه همکاری 25 ساله امضا شده با چین استقبال نکردند.

"غالب محمدعلی" نماینده سابق مجلس عراق در حساب‌های کاربری خود در شبکه‌های اجتماعی نوشت: در حالی که چین نفت خام عراق را به قیمت 70 دلار در هر بشکه وارد می‌کند، عراق همان حجم بنزین چینی را با قیمت 200 دلار وارد می‌کند و این نشان می‌دهد که رابطه عراق و چین یک سویه بوده و بیشتر به نفع پکن است."

دکتر "رونن زیدل"، متخصص عراق در مرکز مطالعات خاورمیانه و آفریقا مرکز "موشه دایان" مستقر در تل آویو نیز معتقد است: " عراقی ها به شدت با چینی ها کار می کنند. آنها به چین اجازه دسترسی به بازار نفت عراق را دادند و چینی ها قول دادند مدارس و زیرساخت های دیگر بسازند. مدارس بسیار مهم هستند، زیرا مدارس زیادی در وضعیت وحشتناکی وجود دارد و این موضوعی است که در عراق بسیار مورد بحث قرار گرفته است."

با این حال، بسیاری هم در عراق از اصل مبادله نفت خود با ساخت زیرساخت ها از سوی چین - مانند مدل آفریقا- می ترسند. مخالفان ایران در عراق از این نگرانند که خشونت شبه نظامیان طرفدار ایران به دخالت چین نیز مرتبط باشد.

نقشه ای از طرح "یک کمربند- یک جاده" (احیای جاده ابریشم)/ رویترز

از زمان امضای توافقنامه همکاری 25 ساله در سال گذشته، ایران شاهد چند اعتراض ضد چینی بوده است. تظاهرات در نزدیکی مجلس شورای اسلامی برگزار شد و معترضان شعارهایی مانند "ایران فروشی نیست" و "مرگ بر وطن فروشان" سر دادند.

هیچ اتفاقی از این دست در عراق رخ نداده است، جایی که به گفته زیدل، حضور فیزیکی چین به اندازه آفریقا یا برخی مناطق اروپا گسترده نیست. او گفت: "عراقی ها چه آنهایی که طرفدار حضور چین هستند و چه آنهایی که از این حضور نگرانند هر دو به سمت چین کشیده شده اند، زیرا گزینه دیگری در این سطح نیست و از سوی دیگر هر دوی آنها می خواهند کشورشان توسعه یابد."

کارشناسان بر این باورند که همکاری های بین چین و عراق در سال 2022 نیز همچنان رو به رشد خواهد بود، حتی اگر حجم سرمایه گذاری افزایش نیابد.

آیا دخالت چین به ثبات اوضاع در عراق و اطراف آن کمک خواهد کرد؟ برخی بر این باورند که به دلیل نگرانی چین در مورد اختلال در عرضه نفت، این اتفاق خواهد افتاد. در حال حاضر چین به آرامی اما با گام هایی مطمئن در حال ایجاد موقعیت و حوزه نفوذ برای خود در آسیای غربی است و این واقعیت جدید بر رقابت جهانی قدرت در سراسر جهان تاثیر خواهد گذاشت.

بیشتر بخوانید:

"قطع سرمایه‌گذاری شرکت‌های چینی در ایران"؟/معاون اقتصادی امور خارجه : رسماً چیزی نشنیده‌ایم

نخست وزیر عراق: توافق با چین جایگزینی ندارد

چین نیرو و کمک پزشکی به عراق می‌فرستد

گزارش نیویورک تایمز از امپراتوری بزرگ یک سرمایه گذار چینی در ایران (+عکس)

تماشاخانه

هیجان و جنون یکی از پرفرازونشیب‌ترین روزهای خرید / بلک فرایدی یا جمعه سیاه چطور به وجود آمد؟ (فیلم)

شکوه فرش ایرانی دوره صفوی را در اروپا ببینید (فیلم)

فیلم های دیگر