شواهد حضور نئاندرتال‌ها و چشم‌اندازهای پارینه‌سنگی در گرمسار

از این محوطه‌ها که هرکدام ابعاد چند کیلومتری دارند، تعداد قابل توجهی دست‌ ساخته‌ های سنگی کشف شد که تنها بخشی از آن‌ها به منظور مطالعات آزمایشگاهی، نمونه‌برداری شدند.

در نتیجۀ انجام بررسی روشمندِ باستان‌شناختی در منطقۀ ایوانکی در غرب استان سمنان، چشم‌اندازهای وسیعی از دوران پارینه‌سنگی و تعداد قابل توجهی دست‌ساخته‌های سنگی کشف شد.

به گزارش ایلنا، سیدمیلاد هاشمی (عضو هیات علمی گروه باستان‌شناسی دانشگاه تربیت مدرس) گفت: این بررسی در منطقه‌ای به وسعت حدود ۸۹۰ کیلومتر مربع با اهدافی چون مشخص کردن الگوهای پراکنش محوطه‌های پارینه‌سنگیِ احتمالی و بررسی سنن ابزارسازیِ کهن در منطقۀ غرب استان سمنان در شمال دشت کویر مرکزی انجام گرفت.

سرپرست هیأت باستان‌شناسی افزود: در این پروژه محوطه‌هایی از غرب و جنوب‌غرب در چنداب، سنگاب، حسین‌آباد کورس، شورقاضی و یوسف‌آباد تا شرق و شمال‌شرق در نزدیکی شهر جدید ایوانکیِ و جنوب روستای بولان و کُرَک یافت شد.

این باستان‌شناس اظهار کرد: از این محوطه‌ها که هرکدام ابعاد چند کیلومتری دارند، تعداد قابل توجهی دست‌ ساخته‌ های سنگی کشف شد که تنها بخشی از آن‌ها به منظور مطالعات آزمایشگاهی، نمونه‌برداری شدند.

او با بیان‌اینکه تمامی این محوطه‌ها بر روی مخروط‌افکنه‌های کهنی قرار گرفته‌اند که برای چندین هزار سال با رسوبات مختلف آبی و بادی پوشانده شده بودند خاطرنشان‌کرد: سپس فرآیندهای فرسایشی موجب شد که پوشش رسوبات ریزدانه به مرور کنار رفته و قطعات سنگ ریز و درشتِ دوباره آشکار شوند.

هاشمی با اشاره به اینکه چنین سطوحی را در بیابان‌ها، سنگ‌فرش بیابانی می‌نامند افزود: به دلیل اینکه این سطوح باستانی احتمالاً هزاران سال است که دوباره آشکار شده‌اند، سطح تمامی قطعه سنگ‌ها، چه ابزارهای سنگی و چه سنگ‌های طبیعی، به تدریج هوازده شده و پوششی قهوه‌ای سوخته تا سیاه بر روی آن‌ها تشکیل شده است که بدان جلای بیابانی گویند.

او اظهارکرد: بررسی‌های مقدماتی حاکی از آن است که این چشم‌اندازها دست کم به دو دورۀ پارینه‌سنگی میانی و جدید تعلق دارند و مطالعات مقدماتی نشان داد که بخش عمده‌ای از دست‌ساخته‌های سنگی را تراشه‌های با ابعاد نسبتاً بزرگ و قابل ملاحظه تشکیل می‌دهد؛ تراشه‌هایی که به کمک ضربه با چکش سخت از روی سنگ مادرهای تراشه جدا شده‌اند.

سرپرست هیأت باستان‌شناسی گفت: علاوه بر تراشه‌های ساده، انواع ابزارهای روتوش‌دار از نوع سنت پارینه‌سنگی میانی و شواهد بهره‌گیری از تکنیک لوآلوآ نیز در میان مجموعه ابزارها به چشم می‌خورد.

او افزود: بهره‌گیری از این تکنیک در عرض‌های جغرافیایی مشابه با منطقۀ ایوانکی (عرض جغرافیایی منطقه: ۳۵ درجۀ شمالی) معمولاً به نئاندرتال‌ها منتسب می‌شود؛ از این‌رو، علاوه بر انسان خردمند، می‌توان ردپای انسان نئاندرتال را نیز در منطقه جستجو کرد.

هاشمی با اشاره به اینکه مجموعه دست‌ساخته‌های گروه دوم که به دوران پارینه‌سنگی جدید منتسب هستند، شامل سنگ مادرهای تیغه و ریزتیغۀ حجمی (منشوری) و برداشته‌های تیغه و ریزتیغۀ ساده هستند خاطرنشان‌کرد: برخی تیغه‌ها لبه‌های همگرا یا پیکانی‌شکل دارند و برخی دیگر نیز به کمک روتوش به سرپیکان تبدیل شده‌اند.

او در پایان گفت: درصد سرپیکان‌ها، چه بر روی تراشه و چه بر روی تیغه‌ها نسبتاً بالاست و تعداد قابل توجهی از آن‌ها شواهدی از قرارگیری در دسته‌های چوبی را نشان می‌دهند که شاید اشاره‌ای به اهمیت شکار در چشم‌انداز پارینه‌سنگی منطقۀ ایوانکی باشد.