حداقل شش ماه پس از تزریق دوز دوم واکسن کرونا، بهترین زمان تزریق دوز تقویتی یا بوستر واکسن است. گفتنی است که این مدت زمان را مرکز مدیریت بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت تایید و اعلام کرده است.

واکسن اسپایکوژن (Spikogen)، واکسن تولیدی شرکت سیناژن با همکاری شرکت Vaxine استرالیا حاوی قسمتی از ویروس کرونا است که باعث ایجاد ایمنی در برابر این ویروس می‌شود و در ساخت آن از خودِ ویروس زنده و یا کشته‌شده استفاده نشده است.

وجود پروتئین Spike در سطح ویروس کرونا یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های ساختمانی این ویروس است. بنابراین، پروتئین Spike می‌تواند یک هدف مناسب برای تهیه انواع واکسن علیه بیماری کرونا باشد.

این واکسن ایرانی-استرالیایی موفق شد در تاریخ چهاردهم مهرماه سال 1400 مجوز رسمی و معتبر مصرف اضطراری را از وزارت بهداشت دریافت کند.

در ادامه، با ویژگی‌های مثبت واکسن اسپایکوژن و مزایای آن برای تزریق دوز سوم (بوستر) واکسن کرونا آشنا خواهیم شد؛ همچنین سوالات پرتکرار و مرتبط با تزریق دوز باقی مانده واکسن کرونا را پاسخ می‌هیم.

نگاهی به واکسن اسپایکوژن

واکسن استرالیایی-ایرانی اسپایکوژن یک واکسن Subunit است؛ به این معنی که برای تهیه واکسن، تنها از بخشی از ساختمان ویروس به‌جای خود ویروس کرونا (به‌صورت کشته‌شده یا ضعیف‌شده) استفاده شده است که باعث میزان بالایی از تحریک سیستم ایمنی می‌شود.

به‌همراه واکسن، افزودنی استانداردی به نام ادجوانت استفاده می‌شود که ایمنی پرقدرت‌تر و با دوام‌تر در مقابل ویروس را ایجاد می‌کند. ادجوانت‌ها در بیشتر واکسن‌ها از نوع نمک‌های آلومینیومی هستند، اما در واکسن اسپایکوژن از ادجوانت‌های غیرآلومینیومی استفاده شده است؛ چرا که هم ایمنی مطلوبی ایجاد می‌کنند و هم عوارض کمتری نسبت به ادجوانت‌های آلومینیومی دارند.

برای آشنایی بیشتر با واکسن ایرانی-استرالیایی اسپایکوژن، می‌توانید مقاله "اسپایکوژن چیست؟" را مطالعه فرمایید.

چرا واکسن اسپایکوژن را برای تزریق دوز بوستر انتخاب کنیم؟

اسپایکوژن با استناد بر گزارش‌ها و شواهد به دست آمده از نتایج مطالعات بالینی واکسن و ساختار پروتئینی و نوع ادجوانت‌های آن؛ یکی از بهترین گزینه‌ها برای دوز بوستر خود و سایر واکسن‌های کرونا است.

یکی از دلایل مهم انتخاب تزریق واکسن اسپایکوژن برای دوز بوستر یا دوز باقی مانده این است که واکسن اسپایکوژن شامل تمامی قسمت‌های پروتئین اسپایک ویروس کرونا است؛ پاسخ‌های ایمنی در بدن در برابر تمامی بخش‌های اسپایک ویروس کرونا رخ می‌دهد، بنابراین این پروتئین از جایـگاه مهمی در طراحـی واکسـن‌ها علیه ویروس کرونا برخوردار است.

ایمن بودن پلتفرم واکسن نیز از دیگر دلایل این انتخاب به شمار می‌رود. پلتفرم استفاده شده در ساخت واکسن سیناژن بدون شک از ایمن‌ترین پلتفرم‌های استفاده شده در جهان است. جالب است بدانید که این پلتفرم در روند تهیه و ساخت انواع واکسن‌ها مانند واکسن HPV (گارداسیل)، هپاتیت، آنفلوانزا و داروهایی مانند انسولین سابقه بسیار طولانی دارد.

جالب است بدانید که احتمال بروز ریسک خطراتی مانند بیماری‌زایی واکسن و پارتیکل‌های ویروسی در واکسن اسپایکوژن وجود نخواهد داشت چرا که واکسن سیناژن از پروتئین با خلوص بالا ساخته شده است و از تمامی ساختار ویروس استفاده نشده است.

این واکسن ایرانی-استرالیایی دارای ایمنی زایی بالایی است، اسپایکوژن حاوی ترکیبات آلومینیوم و جیوه نیست و ادجوانت استفاده شده در این واکســن Advax-SM اسـت که مطالعـات متعددی ایمنی‌زایی آن را نشان داده‌اند.

با توجه به یافته‌های موجود از واکسن‌های پیشین و مطالعات Mix & Match به نظر می‌رسد که استفاده از پلتفرم‌های متفاوت از واکسیناسیون اولیه باعث ایجاد ایمنی پایدارتر و موثرتر در برابر ابتلا به کووید-۱۹ می‌شود.

بر اساس اطلاعات به دست آمده از نتایج مطالعات بالینی واکسن اسپایکوژن و همچنین ساختار پروتئینی و نوع ادجوانت‌های آن، واکسن اسپایکوژن می‌تواند گزینه ای مناسب برای دوز بوستر خود و سایر واکسن‌های کرونا موجود باشد.

اگر به اطلاعات بیشتری جهت تصمیم‌گیری در انتخاب واکسن اسپایکوژن به عنوان دوز سوم (بوستر) واکسن کرونا نیاز دارید، کافیست از وب سایت رسمی این واکسن ایرانی-استرالیایی، مقاله "اسپایکوژن، انتخابی مناسب برای دوز بوستر" را مطالعه فرمایید.

بهترین زمان تزریق دوز تقویتی یا بوستر واکسن کرونا چه زمانی است؟

همچنین وزارت بهداشت اعلام کرده است که افراد بالای 60 سال که در دو نوبت واکسیناسیون اولیه، واکسن‌های غیرفعال شده (سینوفارم، کوواکسین بهارات و کووایران برکت) را تزریق کرده‌اند، باید دوز سوم واکسن را به فاصله 4 ماه از نوبت دوم دریافت کنند.

نیاز به تزریق دوز بوستر واکسن کرونا

با توجه به مستندات موجود از CDC (مراکز کنترل بیماری آمریکا)، نتایج به دست آمده از واکسیناسیون ویروس کرونا در افراد بزرگسال 65 سال به بالا موثر و قابل توجه بوده، اما در تازه‌ترین مطالعات ثبت شده اثربخشی واکسیناسیون در پیشگیری از عفونت یا بیماری با علائم خفیف کاهش پیدا می‌کند.

طبق مطالعات جدید اثر واکسن در برابر عفونت‌های کووید-۱۹ با گذشت زمان رو به کاهش می‌رود. محققان اعتقاد دارند که این اثربخشی کمتر، احتمالاً به دلیل کاهش محفاظت واکسن با گذشت زمان از واکسیناسیون (به عنوان مثال، کاهش ایمنی) و همچنین بروز جهش‌های جدیدتر مانند نوع دلتا است.

تزریق دوز بوستر یا باقی مانده شامل چه افرادی می‌شود؟

خطر بیماری شدید کووید-۱۹ با افزایش سن رابطه مستقیم دارد و افزایش پیدا می‌کند؛ علاوه بر این ممکن است برای بزرگسالان در هر سنی با شرایط پزشکی زمینه‌ای، این خطر افزایش نیز پیدا کند.

در کشور امریکا افراد تحت مراقبت‎های طولانی‌مدت، مانند ساکنان مراکز سالمندان، باید واکسن بوستر را دریافت کنند، زیرا در محیط گروهی با هم زندگی می‌کنند و اغلب افراد مسنی هستند که دارای بیماری‌های زمینه‌ای هستند، پس در معرض خطر بیشتر عفونت و بیماری شدید ناشی از ویروس کرونا قرار دارند.

در کشور عزیزمان ایران نیز طبق اعلام مرکز مدیریت بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت، گروه‌های هدف دوز بوستر واکسن کرونا شامل سالمندان بالای 60 سال، افراد با سرکوب سیستم ایمنی و کارکنان بخش بهداشت و درمان است. زمان دریافت دوز بوستر برای افراد با سرکوب سیستم ایمنی و کارکنان بخش بهداشت و درمان، حداقل شش ماه پس از دوز دوم و برای سالمندان بالای 60 سال به فاصله 4 ماه بعد از نوبت دوم اعلام شده است.

برای باخبر شدن از آخرین اخبار و اطلاعات این واکسن ایرانی-استرالیایی ، می‌توانید وب سایت رسمی واکسن اسپایکوژن را دنبال فرمایید.

دوز بوستر واکسن کرونا و زنان باردار

به علت موارد تزریق کمتر در جامعه زنان باردار و شیرده، اطلاعات زیادی درباره تاثیر واکسن روی آ‌ن‌ها در دست نیست و اطلاعات موجود محدود است. اطلاعات فعلی و یافته‌های موجود از مطالعات واکسن‌های دیگر نشان می‌دهد که واکسن کرونا در زنان باردار تاکنون بدون خطر و ایمن بوده است و بر مواردی مانند ریسک سقط تاثیر نداشته است.

شایان ذکر است که مراکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌ آمریکا (CDC) استفاده از این واکسن کرونا را برای خانم‌های باردار توصیه می‌کند. از سوی دیگر، مطالعات با جمعیت بزرگ نشان داده‌اند که کووید-۱۹ در بارداری می‌تواند ریسک بیماری شدید، بستری ICU و مرگ را در افراد باردار افزایش دهد و ممکن است ریسک تولد نوزاد نارس را بیشتر کند.

اگر تزریق دوز اول و دوم واکسن کرونا، واکسنی غیر از اسپایکوژن باشد، آیا برای تزریق دوز بوستر می‌توان به سراغ اسپایکوژن رفت؟

اطلاعات موجود از واکسن‌ها و مطالعات قبلی نشان می‌دهد که استفاده از واکسن بوستر با پلتفرم‌های متفاوت از پلتفرم واکسیناسیون اولیه باعث میزان تولید آنتی‌بادی بیشتر نسبت به بقیه افراد و ایجاد ایمنی پایدارتر و موثرتری در برابر ابتلا به کووید- ۱۹ می‌شود

جالب است بدانید که نگرانی‌هایی درباره استفاده از واکسن با پلتفرم وکتور ویروسی به عنوان دوز بوستر، در افرادی که قبلاً دو دوز از این نوع واکسن تزریق کرده اند، وجود دارد. این احتمال وجود دارد که تزریق مجدد واکسن با وکتور ویروسی در دوز بوستر (به خاطر ایجاد ایمنی در بدن نسبت به وکتور ویروسی) باعث کاهش اثربخشی دوز بوستر شود. همچنین تفاوت در پلتفرم واکسن دوز بوستر با واکسن تزریق شده اولیه ممکن است به ایمنی بهتر در برابر جهش‌های (واریانت‌ها) جدید ویروس کرونا کمک کند.

بیماران با سرکوب سیستم ایمنی که دوز بوستر تزریق می‌کنند، شامل چه گروه ها و افرادی می‌شوند؟

از نظر مرکز کنترل و پیشگیری بیماری‌های آمریکا (CDC) این افراد شامل کسانی که بر اثر بیماری یا درمان‌های خاص دچار ضعف یا سرکوب سیستم ایمنی هستند و همچنین مبتلایان به بیماری‌های مزمن مانند سرطان، دیابت یا بیماری‌های مزمن ریوی یا بیماران دریافت‌کننده پیوند می‌شوند.

دوز بوستر واکسن کرونا تا چه مدت زمانی ایمنی زا خواهد بود؟

با توجه به این که مدت کمی از آغاز تزریق دوز بوستر می‌گذرد، هنوز نیاز به جمع آوری اطلاعات و بررسی بیشتر وجود دارد تا بتوان درباره طول مدت ایمنی ناشی از دوز سوم قضاوت کرد. همچنین، این موضوع به عوامل دیگری مانند زمان رسیدن به ایمنی جمعی کافی و بروز جهش‌های جدید بستگی دارد.

خطر تزریق دوز بوستر یا دوز تقویتی واکسن کرونا

برخی از افراد طبق تصورات ذهنی خود اعتقاد دارند که تزریق دوز سوم یا دوز بوستر واکسن کرونا کاری خطرناک بوده و بدن را دچار مشکلاتی در آینده خواهد کرد، اما این تصور غلط است. چرا که تزریق دوز بوستر اکنون برای افزایش ایمنی حاصل از دو دوز قبلی واکسن در گروه‌های خاصی از افراد توصیه می‌شود.

همان طور که بارها اشاره شد، با گذشت زمان میزان اثربخشی واکسن برای محافظت در برابر ویروس کاهش می‌یابد، بنابراین تزریق دوز بوستر برای افزایش اثربخشی واکسن و حفظ ایمنی بلندمدت بدن در برابر ویروس کرونا توصیه می‌شود.

تماشاخانه