پشت صحنه زباله‌گردی چیست؟

فاطمه برنا در گفت و گو با ایسنا با اشاره به علل عدم موفقیت در حل مشکل پسماند پایتخت خاطرنشان کرد: دلایل مختلفی برای عدم موفقیت طرح‌های مدیریت پسماند در تهران وجود دارد و دلیل عمده حجم بالای پسماند پایتخت است. در تهران هر فرد روزانه ۹۰۰ گرم پسماند تولید می‌کند که از میانگین جهانی بالاتر است.

رییس سابق اداره حفاظت محیط زیست شهر تهران با بیان اینکه شهرداری تهران در کاهش حجم پسماند عملکرد مطلوبی نداشته‌ است، گفت: در کنار شهرداری دستگاه‌هایی که مسئولیت آموزش و فرهنگ‌سازی در این زمینه را برعهده داشته‌اند نیز در انجام وظایف خود کوتاهی کرده‌اند. نهادهایی مانند صدا و سیما و وزارت آموزش و پرورش  در جهت فرهنگسازی برای کاهش تولید پسماند عملکرد خوبی نداشته‌اند. شهرداری نیز عمده اقدامات خود را در جهت مدیریت پسماند پس از تولید آن انجام داده و موضوع کاهش مقدار پسماند در شهر تهران به نوعی مغفول مانده است.

وی با اشاره به نبود شیوه‌نامه‌های اصولی و نقشه راه مشخص برای حل مشکل پسماند اظهارکرد: نبود نقشه راه اجرایی مصوب و شیوه‌نامه‌ها و دستورالعمل‌های اختصاصی برای جمع آوری، پردازش و بازیافت پسماند باعث شده است نظارت‌ها از سوی دستگاه‌های متولی به‌صورت ناقص انجام شود. لذا طرح‌هایی که توسط شهرداری برای حل این مشکل ارائه می‌شود، محدود به دوره‌های مدیریتی شوراست و با تغییر دوره‌ای شورای شهر این طرح ها بی‌استفاده و ناکارآمد می‌شوند.

برنا معضل زباله‌گردی را محصول چالش‌های اجتماعی بزرگتری خواند و تصریح کرد: زباله‌گردی به‌تنهایی نمی‌تواند یک معضل محیط زیستی باشد. در پشت صحنه این پدیده، معضلات اجتماعی به‌خصوص فقر قرار دارد. اگر مشکل معیشت این افراد برطرف شود، به‌طور قطع بخش بزرگی از این مشکل حل می‌شود اما زمانی که مسئله تا این حد گسترده می‌شود و زباله‌گردی بیش از پیش در سطح شهر دیده می‌شود، مواجهه با مشکلات زیست‌محیطی ناگزیر است.

وی اضافه کرد: افرادی که دست به زباله‌گردی می‌زنند می‌توانند ناقل بسیاری از بیماری‌ها و آلودگی‌ها باشند. این آلودگی می‌تواند توسط این افراد محله به محله جابجا شود و کنترل آن نیز در سطح کلانشهر بزرگی مانند تهران دشوار خواهد بود اما نکته مهم این است که آیا کلید حل این مشکل درپوش گذاشتن روی سطل‌های زباله است یا حل مشکل معیشت این افراد؟

رییس سابق اداره حفاظت محیط زیست شهر تهران با اشاره به اختلاف قابل توجه سطح استانداردهای زیست‌محیطی کشور ما با استانداردهای بین‌المللی گفت:علی‌رغم تلاشی که برای رعایت معیارهای محیط زیستی در شهر تهران انجام شده است، هنوز جمع‌آوری، دفن و بازیافت پسماندهای شهری در پایتخت با معیارهای بین‌المللی فاصله دارد و نمود آن زباله‌گردی است. سکوهای انتقال زباله ما استانداردها و معیارهای استقرار در سطح شهر را ندارند. زمانی که دستورالعمل و شیوه‌نامه اختصاصی و جداگانه‌ای وجود ندارد که نظارت بر آن بر عهده سازمان محیط زیست باشد، رعایت پروتکل‌های زیست محیطی در جمع‌آوری پسماند شهری انتظاری بیجا است.

برنا نبود بودجه کافی را از دیگر علل شکست پروژه‌های مدیریت پسماند دانست و اظهار کرد: عدم تامین منابع مالی و تخصیص اعتبار اندک به این موضوع از مهمترین موانع موجود در راه رعایت استانداردهای زیست محیطی است همچنین مدیریت ضعیف به علت نبود تخصص کافی سبب شده است تا توان مدیریت پسماند ما کاهش یابد.

وی با تاکید بر لزوم کاهش حجم پسماند تولیدی توسط مردم گفت: وظیفه‌ای که مردم برای حل مشکل پسماند در پایتخت دارند، کاهش و کنترل میزان پسماند تولیدی است. اگر مقدار پسماند کاهش یابد، مدیریت آن آسان‌تر و ساده‌تر می‌شود. زمانی که فرهنگسازی صحیح در حوزه پسماند بین مردم انجام شود، هر فرد تلاش خواهد کرد تا زباله کمتری تولید کند و این کار به مدیریت پسماند شهری کمک خواهد کرد این در حالیست که در حال حاضر روزانه حدود ۸۰۰۰ تن پسماند خانگی در تهران تولید می‌شود که عدد بسیار بزرگی است.

برنا در انتها با تاکید بر لزوم اصلاح قانون مدیریت پسماند خاطرنشان کرد: راهکار عملی برای مقابله با مشکل جمع‌آوری، پردازش و بازیافت پسماند اصلاح قانون و اختصاص شیوه‌نامه معین و مشخص برای جمع‌آوری پسماند است همچنین جلب مشارکت سرمایه‌گذاران در حوزه بازیافت و سپردن این پروژه به بخش خصوصی می‌تواند کلید حل این مشکل باشد. در حال حاضر در بسیاری از کشورهای دنیا دولت‌ها صرفا به ایفای نقش نظارتی خود می‌پردازند و این بخش خصوصی است که بسیاری از طرح‌های اصلی کشور را اجرا می‌کند.