خطر استفاده دوباره از بطری‌ پلاستیکی یک بار مصرف

کارشناسان غذا و دارو بارها در مورد استفاده دوباره از بطری‌های پلاستیکی هشدار داده اند، با این وجود برخی از شهروندان برای نگهداری مواد غذایی و ‌نوشیدنی‌ها از این بطری‌های استفاده می‌کنند، اما چرا استفاده دوباره از بطری‌های پلاستیکی خطرناک است؟

مهندس مهدی مرادی کارشناس مدیریت نظارت بر مواد غذایی، آشامیدنی، آرایشی و بهداشتی معاونت غذا و داروی دانشگاه علوم پزشکی کرمانشاه در این خصوص گفت: در ساختار بطری‌های پلاستیکی از افزودنی‌های زیادی استفاده می‌شود که احتمال نشت این ترکیبات شیمیایی به محیط اطراف یعنی آب، نوشیدنی‌ها، مواد غذایی و حتی هوای اطراف بسته‌بندی وجود دارد.

وی اظهار کرد: به منظور تشخیص نوع پلیمر مصرفی در ساخت این بطری ها، باید در داخل مثلث حک شده زیر بطری اعدادی از یک تا هفت با زیرنویسی از مخفف نام ماده مصرفی درج شود.

مرادی گفت: از بین این علائم، علامت شماره یک مربوط به «پلی اتیلن ترفتالات» است که در ساخت بطری‌های نوشابه گاز دار، آب معدنی و روغن مایع کاربرد دارد. پلی اتیلن ترفتالات (پت) در دسته بندی پلیمرها با زنجیره طولانی و وابسته به خانواده‌ی پلی استرها قرار می‌گیرد که مواد تولیدکننده هر دوی این‌ها از مواد خام نفتی مشتق می‌شوند. این پلیمر یکی از پرکاربردترین پلیمرهای ترموپلاستیک در سراسر دنیا می‌باشد.

وی با بیان اینکه در حال حاضر بطری‌های پت(PET) پرکاربردترین بطری‌ها در بسته‌بندی آب و نوشیدنی‌ها هستند، گفت: به علت ویژگی مقاومت به موادشیمیایی، نفوذپذیری کم به گاز و بخار آب، مقاومت به کشش و فشار، وزن کم، بیرنگی، شفافیت و بازیافت آسان، پت به جایگزینی برای شیشه تبدیل شده است.

وی افزود: علی رغم این ویژگی‌ها بطری‌های ساخته شده از «پت» ممکن است مواد غذایی و مخصوصا نوشیدنی‌ها را آلوده کند و از ساختار بسته بندی وارد ماده غذایی شود.

مرادی اظهار کرد: نتیجـه این امر ایجاد عطر و طعم نامطلوب در ماده غذایی و نیز مجموعـه‌ای از مشکلات مربوط به ایمنـی اسـت، زیـرا بسـیاری از ایـن ترکیبـات میتوانند بطور بالقوه سمی، تومورزا وجهـش زا باشـند که بـا ورود بـه داخـل بـدن انسـان باعـث برخـی خطرات برای سلامتی انسان شامل ناهنجاری‌های مادرزادی، سرطان سینه، مشکلات هورمونی تولید مثل، چاقی و اختلال در عملکرد آنـزیم‌هایی کـه در بلـوغ سـلول هـای جنسـی اثرگذار است، شوند.

وی ادامه داد: ماده دیگری که باعث نگرانی دانشمندان شده «آنتیموان» نام دارد، فلزی که بالقوه سرطان‌زاست و در تولید پلاستیک به‌کار می‌رود. البته در حالت عادی میزان ورود آنتیموان به آب یا محتوای بطری کم است، اما بطری‌هایی که با حرارت بالا تماس داشته باشند، نشت‌پذیری بیشتری را هم خواهند داشت.

به گفته مرادی ترکیبات شیمیایی به‌کار رفته در پلاستیک بطری‌های یک‌بار مصرف، پس از تماس با نور و حرارت و همچنین به‌مرور زمان نهایتا به درون آب و یا مایعات آن نشت می‌کند.

وی عنوان کرد: یکی از نگرانی‌های اصلی در استفاده مجدد از بطری‌های پلاستیکی به باکتری‌ها و قارچ‌هایی برمی‌گردد که پس از باز شدن بطری‌ها می‌توانند در آن‌ها رشد کنند، این باکتری‌ها عمدتا از طریق دست و دهان وارد بطری می‌شوند.

وی تصریح کرد: سازندگان این بطری‌های پلاستیکی بارها اخطار داده‌اند که استفاده مجدد از بطری‌های آب نهایتا با شکل‌گیری ترک‌خوردگی‌های ریز در ساختار پلاستیکی آن‌ها همراه است که باکتری‌ها و قارچ‌ها نیز دقیقا در همین ترک‌ها و درزها رشد می‌کنند و پاکسازی آن‌ها با کمک شیوه‌های مختلف بسیار سخت خواهد بود.

مرادی افزود: سایش و شست و شوی روزانه و مکرر و استفاده مجدد از بطری‌ها می‌تواند سبب شکست فیزیکی پلاستیک‌ها، نازک شدن و ایجاد شکاف‌های بسیار ریز در آن‌ها شود. این شکاف‌های ریز محل مناسبی برای تجمع میکروب‌ها بوده که در درازمدت می‌تواند خطراتی را برای سلامتی به دنبال داشته باشد. اهمیت خطرات ناشی از آلودگی میکروبی بطری‌ها حتی از نشت مواد شیمیایی از بطری به نوشیدنی خطرناک‌تر است

وی گفت: زمانی که از یک بطری یکبار مصرف هفته‌ها استفاده می‌کنیم باید این مساله را مدنظر قرار داد که باکتری‌ها در چنین شرایطی شروع به تکثیر می‌کنند، چرا که تمامی شرایط مورد نیاز برای آن‌ها فراهم است.