عصر ایران؛ مهرداد خدیر- «در خصوص تصاویر زندان اوین؛ مسؤولیت این رفتارهای غیر قابل قبول را پذیرفته و ضمن تعهد به تلاش بر عدم تکرار چنین وقایع تلخ و برخورد جدی با عوامل خاطی، از خداوند متعال، رهبر عزیزمان، ملت بزرگوار و زندان‌بانان شریف که البته زحمات‌شان تحت تأثیر این خطاها نادیده گرفته نخواهد شد، عذرخواه‌ام.»

این واکنش آقای «محمد مهدی حاج محمدی، رییس سازمان‌ زندان‌ها و اقدامات تأمینی و تربیتی» به انتشار تصاویری از درون زندان اوین در شبکه‌های اجتماعی است که گویا در پی هک یک سامانه (رخنۀ رایانه‌ای) به دست کسانی افتاده و منتشر شده و بر افکار عمومی تأثیر گذاشته است.

داستان سه وجه دارد:

یکی بدرفتاری با برخی زندانیان است درمحیطی کاملا کنترل شده و احتمالا با این تصور که دور از نظارت‌اند یا مجاز به انجام، صورت پذیرفته چنان که در ویدیوهای لو رفته مشهود است.

وجه دوم این که چگونه به این سامانۀ نظارتی دست یافته و در آن رخنه یا نفوذ و اصطلاحا آن را هک کرده‌اند و به زبان دیگر این تصاویر چگونه لو رفته و به آنها دست رسی یافته‌‌اند و آیا همین مقدار است یا باز هم هست و منتشر کنندگان از درون سازمان دست یافته‌اند یا از بیرون رخنه شده و سومی که موضوع این نوشته است همین واکنش آقای حاج محمدی رییس سازمان زندان‌هاست.

عجالتاً تنها دربارۀ وجه سوم می‌توان گفت از چند منظر اهمیت دارد و بگذارید بگوییم قابل ستایش است و هر قدر سوء رفتار نکوهیدنی است این واکنش ستودنی است هر چند بهتر آن بود که از خود افراد زندانی هم عذرخواهی شود.

زیرا:

1. در آن از «تکذیب»‌های کلیشه‌ای خبری نیست یا مثلا گفته شود «فیلم‌ها تقطیع شده و بخشی واقعی و قسمتی جعلی است» و «باید بررسی شود» یا «هیأت و کمیته‌ای را مأمور رسیدگی می‌کنیم» تا موضوع به گذر زمان وفراموشی سپرده یا احتمالا امکان نوشتن سناریوی مناسب فراهم شود یا بگویند دشمنان انقلاب و اسلام و نظام بدانند از انتشار این تصاویر طرفی نخواهند بست و با عوامل نفوذ با جدیت برخورد می‌کنیم یا مثلا بگویند از این اتفاقات در تمام زندان‌های دنیا رخ می‌دهد و مگر در زندان های آمریکا شاهد برخی رفتارهای خشونت بار نبودیم و موارد دیگر از این دست.

اما نه‌. به جای انکار و تکذیب و توجیه، صریح و روشن مسؤولیت می‌‌پذیرد و عذرخواهی می‌کند و حتی نمی‌گوید مربوط به دوران ریاست او هست یا نیست.

2. این واکنش برای کسانی که با «حاج محمدی» در مسؤولیت‌های پیشین مواجهه داشته‌اند البته غافل‌گیر کننده نبود و اگر غیر این مشاهده می‌شد تعجب می‌کردند. چرا که در مسؤولیت های پیشین در دستگاه قضایی نیز همین گونه عمل می‌کرده است.
او نیک می‌داند مسؤولیت سازمان زندان‌ها نیز مشخص است: نگاه‌داریِ زندانی فارغ از این که به چه دلیل تحویل آنها شده است.

3. این نوشته یا بخش‌هایی از آن البته به مذاق کسانی که دوست دارند با یک کلیت طرف باشند خوش نخواهد نشست. حال آن که تعابیری چون «همه مثل هم‌اند» یا « نقش بازی می‌کنند» و « رییس زندان هم مثل زندان‌بان» است و « اگر تکذیب و انکار کنند فیلم‌های دیگر هم منتشر می‌شود» نه با تجربیات و مشاهدات افرادی که برخورد داشته‌اند سازگار است نه در عرصه‌های دیگر قابل تعمیم. چون هیچ ساختاری نمی‌تواند همۀ انسان‌ها را یک شکل کند و از انسان‌ها در شرایط مختلف رفتارهای متفاوتی سر می‌زند.

4. از جملات آشنای «امام خمینی» این است: «عالَم، محضر خداست، در محضر خدا معصیت نکنید». این سخن ساده یعنی خداوند حاضر و ناظر است و بر رفتار شما نظارت می‌کند. پس برای کسی که اعتقاد به نظارت خداوند دارد وآن دوربین باید مهم تر از از این دوربین‌ها باشد.

با این وصف از کارگزاران نظامی که به نام خدا و دین برپا شده و در عرصه های مختلف این انتظار گزاف نیست که نه از بیم دوربین‌های نظارتی یا ثبت تصاویری که با فناوری‌های حیرت آور هرلحظه ممکن است لو برود و در اختیار همگان قرار بگیرد و اسباب دردسر یا رسوایی شود بلکه به خاطر احساس نظارت مستمر بر پایۀ باور اعتقادی نباید خطا کنند و این باور نه در ظاهر که در رفتار و کردار باید نمود داشته باشد و اهمیت واکنش توییتری آقای حاج محمدی در همین است که فرض را بر ثبت و ضبط گذاشته است.

چینی‌ها ضرب‌المثل مشهوری دارند با این مضمون: «وقتی با انگشت، ماه را نشان می‌دهند تو به انگشت نگاه نکن، به ماه نگاه کن».

نگاه به ماه، همین واکنش است و نگاه به انگشت این بود که بگوید: با عوامل انتشار برخورد می‌کنیم یا عامل نفوذ را پیدا کردیم و از این دست روایت‌های آشنا. حال آن‌که این ویدیوها انگشتی است برای اشارتی و اگر برای دستگاه‌های امنیتی اشارتی باشد به حفره‌های سامانه برای سازمان زندان‌ها اما اشارتی است دیگر.

واکنش، قابل ستایش است چون به موضوع مورد اشاره پرداخته نه به انگشت اشاره.