اقدام بی‌سابقه رئیس قوه قضائیه

نعمت احمدی، وکیل و حقوقدان، در یادداشتی در روزنامه اعتماد نوشت: «بازدید سرزده چند ساعته ریاست محترم قوه قضاییه از زندان اوین بندهای دو الف - ۲۰۹ - ۲۴۱ - در تاریخ قضایی ایران بی‌سابقه است. تاکنون هیچ‌یک از روسای سابق قوه قضاییه بازدید اینچنینی از بخش‌های امنیتی زندان اوین نداشته و به صورت چهره به چهره با برخی از متهمان بازداشت موقت و امنیتی برخورد و ملاقات نداشته‌اند. حضور چندساعته آقای محسنی اژه‌ای در زندان اولین و بازدید از بندهای امنیتی را باید در ادامه نحوه تعامل و درخواست ایشان از فعالین این حوزه که نظریات اصلاحی خود را در اختیار رییس قوه قضاییه بگذارند، گذاشت.

نمی‌دانم در گذشته روسای قوه قضاییه با متهمان بازداشت شده تحت قرار آن هم امنیتی به صورت رودررو در زندان ملاقات داشته‌اند و پای صحبت زندانیان نشسته‌اند، تا جایی که به هنگام حضور در بندهای امنیتی که اداره هر بخش از آن در زندان اوین تعریف خاص خود و مسئول ویژه‌ای دارد مانند بندهای امنیتی که زیر نظر وزارت اطلاعات می‌باشند یا بندهایی که زیر نظر حفاظت و اطلاعات سپاه پاسداران قرار دارند در گذشته ملاقات سرزده از طرفین مسئولان در زندان وجود نداشت و شنیده می‌شد که قبلا عده‌ای از زندانیان به صورت ویژه با مسئولان احیانا ملاقات داشته‌اند اما این که مسئولی در حد رییس قوه قضاییه در بندهای امنیتی حضور پیدا کند و از زندانیان تعداد روزهای بازداشتی را جویا شود و در همین زمینه خواستار توضیحات لازم از سوی مقامات قضایی و ضابطین بشود برای اولین‌ بار است که اتفاق می‌افتد.

رییس محترم قوه قضاییه در سومین بازدید خود از زندان علاوه بر ملاقات چهره به چهره با زندانیان از نوع اتهام، مدت بازداشت موقت و شرایط بهداشتی و غذایی زندان سوال کرده‌اند، ظاهرا فضای ملاقات به گونه‌ای بوده که تعدادی از متهمان تقاضا کرده‌اند به‌تنهایی با رییس قوه قضاییه گفت‌وگو کنند.

این درخواست مورد موافقت رییس قوه قضاییه قرار گرفته، اتفاقا متهمان درخواست‌کننده به‌تنهایی با رییس قوه قضاییه به گفت‌وگو نشسته‌اند.

برابر اخبار منتشره در مورد یکی از پرونده‌های مهمی که اخیرا تشکیل شده و شش نفر بازداشتی دارد، با قاضی و کارشناسان پرونده که به فوریت در روز تعطیلی به زندان دعوت شده بودند به صورت تفصیلی به گفت‌وگو پرداخت. حال پرسش این است وقتی یخ حضور ریاست قوه قضاییه در بندهای امنیتی ذوب شده نتیجه این حضور را این‌ بار باید ریاست محترم قوه دنبال کنند. وقتی بی‌مانع و رادعی به صورت چهره به چهره با زندانیانی که بازداشت موقت هستند و احتمالا مدت‌ها از بازداشت موقت آنان می‌گذرد بدون حضور ضابط یا مسئولی صحبت کرده‌اند باید فکری به حال بازداشت موقت زندانیان امنیتی بکنند تا نتیجه چنین بازدیدهایی که جای تشکر دارد را به عینه ببینیم.

برای نمونه طی یک ماه گذشته یک نوبت دیگر هم ریاست محترم قوه در جمع اعضای شورای عالی قضایی در دادگستری شهر قدس حاضر شدند و دستور دادند قرار بازداشت موقت تا جایی که ضرورت دارد صادر نشود و آنهایی که ضروری است با ملاحظه و دقیق باشد. آیا هیاتی متعاقب حضور ریاست قوه در دادگستری شهرستان قدس نتیجه را به اطلاع ریاست قوه رسانده است؟ یا تنها خبر این بازدید و دستور رسانه‌ای شد.

در مورد اخیر که حضور رییس محترم قوه در بندهای امنیتی بی‌سابقه و ملاقات چهره به چهره در نوع خود بی‌نظیر است هم توقع این است که دنباله دستورات ریاست محترم قوه به وسیله مدیران میانی گرفته شود و متهمانی که بازداشت موقت هستند و در بندهای امنیتی نگهداری می‌شوند بعد از این بازدید اثرات مثبت آن یعنی تبدیل بازداشت موقت به قرار متناسب را ببینند.

مدتی قبل ریاست محترم قبل قوه قضاییه آقای رییسی از زندان بزرگ تهران - فشافویه - بازدیدی داشتند. خبر این بازدید را از موکلین زندانی‌ام در این بازداشتگاه شنیدم. نوع بازدید ریاست قبلی از زندان با رییس قوه جدید آن هم با زندانیان عادی کاملا فرق داشت و کسانی با رییس قوه در گذشته ملاقات داشتند که از قبل از این ملاقات مطلع و در جریان قرار گرفته بودند؛ حال این که در ملاقات روز جمعه ریاست فعلی کاملا سرزده بوده است و همین که پرونده شش متهم شناخته‌شده اخیر که چند روزی بازداشت بودند، مورد توجه قرار گرفت نشانه این است که کشتی‌بان را سیاستی دیگر در پیش است و توقع از مدیران میانی این است به حرمت تابوشکنی ریاست قوه و بازدید ایشان از بندهای امنیتی ترتیبی اتخاذ کنند که نتیجه این بازدید را ظرف چند روز آینده ببینیم.

اخیرا خبری پخش شد که پدر یکی از زندانیان امنیتی محیط زیستی که به کرونا مبتلا و با همین بیماری درگذشت اجازه مرخصی پیدا نکرد تا در مراسم عزاداری پدرش شرکت کند. کاش رییس محترم قوه قضاییه نسبت به بررسی پرونده‌های امنیتی که حکم صادر شده و نیز نظارت بر مرخصی زندانیانی که مدت‌هاست از مرخصی استفاده نکردند دستورات لازم را صادر بفرمایند. با تاسف بازداشت موقت در مواردی به حربه‌ای تبدیل شده که از آن در مواردی که ضروری نیست هم استفاده می‌شود؛ موضوعی که آقای محسنی اژه‌ای طی یک ماه و چند روزی که در کسوت رییس دستگاه قضا بارها در جمع‌های مختلف مسئولان قضایی کشور به آن پرداخته‌اند و توقع جامعه حقوقی کشور از رییس جدید قوه قضاییه که هنوز چند ساعتی از ابلاغ رسمی انتصاب ایشان به ریاست قوه نگذشته بود که با تعدادی از جمله نگارنده تماس گرفته شد و کانالی باز شد تا به صورت مستقیم با رییس قوه در تماس باشیم و نقطه‌نظرات خود را بی‌واسطه در اختیار ایشان قرار دهیم.

شخص ایشان بیش از هر کنشگری به دردهای مزمن قوه قضاییه اشراف و آشنایی دارد و تاکید موکد ایشان ظرف این مدت بر مساله بازداشت موقت و طولانی بودن مدت آن نشانه آن است که باید دستگاه قضایی خصوصا آن بخش که با موضوعات امنیتی سروکار دارند در صدور بازداشت موقت حساسیت بیشتری داشته باشند و توقع این است یک بازنگری کامل در قرارهای صادره گذشته صورت گیرد و دستورالعمل قاطعی مبنی بر لزوم رعایت قانون در مورد متناسب بودن قرار بازداشت‌ها صورت گیرد.

نمی‌دانم وقت آن نرسیده که ناظر دیگری مسئول دفاع - یعنی وکلای دادگستری - از موقعیت مساوی در مورد پرونده‌های امنیتی برخوردار باشند و تبصره ذیل ماده ۴۸ قانون آیین دادرسی مدنی که به گفته معاون اول فعلی دستگاه قضایی آقای دکتر محمد مصدق وهن دستگاه قضایی است از پیکره رسیدگی به پرونده‌های امنیتی و مفاسد اقتصادی برداشته شود و یک بار برای همیشه به بستر فسادی که از آن تبصره برای وکلای به اصطلاح تبصره ذیل ماده ۴۸ به وجود آورده و با تاسف عده‌ای از آن سوءاستفاده می‌کنند پایان بخشیده شود.»