.png "عصر ایران")
۱۸ آبان ۱۴۰۳
به روز شده در: ۱۸ آبان ۱۴۰۳ - ۱۰:۴۹
آرام جان ؛ موزیک ویدیوی مشترک ایرج خواجه امیری و سالار عقیلی (فیلم) چالش‌های پیش روی تحقیقات واکسن‌های ایرانی
چیزی که در مورد واکسن‌های داخلی مهم است این است که بتوانیم به دور از فشارهای غیر علمی یک فرآیند علمی محض را شاهد باشیم تا با نگاهی به مشکلات کشور و نیاز کشور ایمن‌ترین واکسن را در اختیار ما قرار بدهند.
در یک نشست مجازی پژوهشگران کمیته اخلاق در پژوهش و نمایندگان شرکت‌های واکسن‌سازی ایرانی چالش‌های پیش روی واکسن‌های ایرانی کووید-۱۹ را مورد بررسی قرار دادند.
به گزارش ایسنا، نشست مجازی «چالش‌های پیش روی اجرای فاز سه مطالعات بالینی واکسن‌های ایرانی کووید-۱۹» توسط کمیته ملی اخلاق در پژوهش و با حضور دکتر فرید نجفی؛ معاون تحقیقات و فناوری وزارت بهداشت، دکتر احسان شمسی گوشکی؛ دبیر کمیته ملی اخلاق در پژوهش، دکتر فتوحی عضو کمیته ملی اخلاق در پژوهش و نمایندگانی از سازمان غذا و دارو، ستاد توسعه زیست فناوری معاونت علمی ریاست جمهوری و نمایندگان شرکت‌های واکسن‌سازی برکت، انستیتو پاستور، سیناژن، واکسن رازی و فخرا عصر روز گذشته( سه شنبه، 5 مرداد ماه) برگزار شد.
دکتر نجفی در این مراسم با اشاره به وضعیت کووید-۱۹ در کشور، شرایط پیک پنجم، پوشش واکسیناسیون در کشور و همچنین پایان دولت دوازدهم و تغییرات دولت، گفت: بررسی‌ها حاکی از این است که تاکنون برای مدیریت کرونا داروی موثری شناخته نشده است. در گایدلاین‌های سازمان جهانی بهداشت به غیر از دگزامتازون و اینترلوکین ۶، رسپتور بلاکرها درمان موثر شناخته شده دیگری برای کنترل این بیماری وجود ندارد. به همین دلیل و در عمل مداخله واکسیناسیون تنها مداخله قابل قبول برای مدیریت کرونا است.
وی با اشاره به آمار واکسیناسیون در ایران و جهان ادامه داد: تا کنون کم‌تر از هفت درصد از جمعیت ایران را توانستیم حداقل یک دوز واکسن بزنیم. در دنیا ۲۷ درصد از جمعیت حداقل یک دوز را گرفتند و فقط در ۱۳-۱۴ درصد از جمعیت دنیا واکسیناسیون کامل انجام شده است. بیش از۸۰ درصد از این جمعیت در کشورهای ثروتمند هستند و کشورهای با درآمد پایین عملاً ۱.۱ درصد واکسینه شده‌اند.
معاون تحقیقات و فناوری وزارت بهداشت افزود: با توجه به این‌که در کشور ساختارهای قوی دانشی و فناوری داریم، همچنین توزیع ناعادلانه واکسن هم وجود داشته. این نکته را هم باید توجه داشت که کشور ما به دلایل مختلف که الان جای صحبت درباره آن نیست، در کارآزمایی بالینی واکسن‌های کشورهای دیگر مشارکت نکرد و واکسن مناسبی هم به دلیل تحریم و دلایل دیگر در اختیار ما قرار نگرفت. برای همین بحث ساخت واکسن از ابتدا بحث جدی بود.
وی ادامه داد: تا کنون ۲۱ نوع واکسن در فازهای مطالعاتی مختلف در کشور وجود دارد. بحث ورود واکسن خارجی در یکی دو هفته و یک ماه اخیر شدت پیدا کرده و جمعیت بیشتری در حال دریافت واکسن هستند. این به این معنا است که کارآزمایی‌های بالینی ممکن است با چالش‌های اخلاقی روبرو شوند. همچنین مدیریت چنین کارآزمایی‌هایی سخت است. این‌که چه جمعیتی باید وارد مطالعه شود و ... .
وی اظهار امیدواری کرد: امیدواریم بحث‌های امروز گایدلاینی در اختیار ما قرار دهد تا بدانیم در جلسه کمیته اخلاق در پژوهش به این چالش‌ها چگونه باید رسیدگی کنیم.
دشواری های استفاده یا عدم استفاده از دارونما
دکتر اکبر فتوحی؛ عضو کمیته ملی اخلاق در پژوهش در ادامه این مراسم ضمن تشریح اهداف این جلسه اظهار کرد: ما در موقعیتی قرار گرفته‌ایم که دو واکسن در حال گذراندن مطالعات بالینی فاز سه هستند، دو واکسن تقاضای انجام مطالعات فاز سه را دارند. سوالی که پیش می‌آید این است که با این شرایط اجازه داریم که برای انجام مطالعات به افراد دارونما بدهیم یا نه؟ این موضوعی است که هم سازمان غذا و دارو و هم کمیته ملی اخلاق در پژوهش با آن درگیر است.
وی تاکید کرد: ما باید تصمیم بگیریم که از کجا باید اجازه ندهیم که در کارآزمایی‌های بالینی از دارونما استفاده نشود و جایگزین ما برای این مسئله چیست؟ بررسی‌های اولیه نشان میدهد که این موضوع جواب یک خطی ندارد و پاسخ آن واضح و روشن نیست. جنبه‌های مختلفی دارد. شرکت‌ها نگرانی‌های خاص خودشان را دارند و کمیته اخلاق در پژوهش و سازمان غذا و دارو هم از منظرهای دیگری نگرانی‌های دیگری دارند. طبیعی است که باید با هم رایزنی داشته باشند.
فتوحی به لزوم تشکیل این جلسات اشاره کرد و گفت: هدف این است که در این برنامه مفصل‌تر بررسی‌ها انجام شود. امیدواریم با این بررسی‌ها تصمیمات منطقی گرفته شود تا مردم، جامعه عملی و رسانه‌ها اعتماد پیدا کنند که این موضوع از جوانب مختلف بحث شده و موضوع به این سادگی‌ها نیست.
در این برنامه دکتر رضا مساعد؛ استادیار داروسازی بالینی دانشگاه علوم پزشکی ارتش و رئیس اداره مطالعات بالینی سازمان غذا و دارو، به تشریح مراحل مطالعات شش واکسن داخلی شرکت‌های شفافارمد، موسسه رازی، میلاد دارو نور وزارت دفاع، انستیتو پاستور، سیناژن و آمیتیس ژن بقیه‌الله، که به مرحله مطالعات بالینی رسیده، پرداخت.
انتظار نداریم تمام پلتفرم‌های واکسن به یک واکسن مطلوب منتج شوند
دکتر نرگس کلاهچی؛ کارشناس دپارتمان ستاد توسعه زیست فناوری معاونت علمی ریاست جمهوری نیز در مورد افق پیش روی توسعه واکسن‌های کووید-۱۹ گفت: تا امروز ۱۸۴ مطالعه واکسن در دنیا آغاز شده که در این بین ۱۰۸ واکسن به فاز بالینی رسیده‌اند و مطالعه پنج واکسن به دلیل این‌که نتوانستند ایمنی مناسب ایجاد کنند، متوقف شده است.
وی با بیان این‌که ما باید بپذیریم که فناوری با ریسک همراه است و انتظار نداریم تمام پلتفرم‌های واکسن و طرح‌های تحقیق و توسعه به یک واکسن مطلوب منتج شوند، ادامه داد: افق پیش روی توسعه واکسن‌های کووید تبدیل این واکسن‌ها به قرص و یا اسپری استنشاقی است.
کلاهچی به پروژه‌های واکسن داخلی که با معاونت علمی در ارتباط بودند اشاره کرد و گفت: ما هشت پروژه را پروژه پژوهشی به شمار می‌بریم که در مرحله تحقیق و توسعه فناوری هستند. هفت پروژه در مرحله پیش بالینی و مطالعات حیوانی قرار دارند. برخی از این پروژه‌ها در انتظار دریافت مجوز تحقیقات بالینی‌اند. شش واکسن را ما در فاز بالینی داریم. واکسن دانشگاه بقیه‌الله (واکسن شرکت آمیتیس ژن) در فاز یک بالینی قرار دارد. سه واکسن سیناژن، موسسه رازی و واکسن فخرا در فاز دو بالینی هستند و واکسن‌های انستیتو پاستور و شفافارمد را در فاز سه داریم. برای دو واکسن شفافارمد و واکسن انستیتو پاستور مجوز اضطراری داده شده؛ اما هیچ‌یک از این واکسن‌ها تایید نهایی نشده اند.
وی در خصوص حمایت‌های انجام شده تشریح کرد: حمایت‌های معاونت فناوری در سطح توسعه دانش فنی مربوط به طرح‌هایی بوده که از دانشگاه تهران و دانشگاه بقیه‌الله آمدند، حمایت‌ها در خصوص دانش فنی و تثبیت و تولید نیمه صنعتی به این صورت بوده که دانشگاه‌ها و فناوران طرح‌هایی را دادند و یک بخشی از مراحل را شتابدهنده و صندوق‌ها حمایت کردند. برای آمادگی برای تولید انبوه هم سعی شد که زیرساخت‌های اولیه شرکت‌های بزرگ صنعتی به این سمت جلب شوند. به عنوان مثال داروسازی اسوه، شرکت نوآژن که تطابقی را در زیر ساخت‌های اولیه خودشان برای تولید واکسن ایجاد کنند. ستاپ تولید انبوه و خرید تضمینی دولت هم که این موارد را با همکاری وزارت بهداشت و صندوق‌های نوآوری و شکوفایی در دست اقدام دارد.
کلاهچی ادامه داد: به عنوان مثال تامین مالی را اگر بخواهیم به صورت جزئی بگوییم میزان سرمایه‌ای که برای تثبیت دانش فنی و تولید آزمایشی و همین‌طور تولید نیمه صنعتی در مقیاس اندک و متوسط صورت گرفته توسط صندوق‌ها پژوهش و نوآوری، شتابدهنده‌ها و یا صندوق‌های سرمایه‌گذاری جسورانه و صندوق‌های نوآوری و شکوفایی و برای تولید انبوه و صنعتی باید سرمایه‌گذاران در مقیاس بالا و بسیار بالا گذاشته شود که این‌ها می‌توانند سرمایه‌گذاران خصوصی یا تسهیلات بانکی و ... باشند.
چاره‌ای جز پناه بردن به واکسن نداریم
دکتر محسن زهرایی؛ رییس اداره بیماری‌های قابل پیشگیری با واکسن مرکز مدیریت بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت با تاکید بر این نکته که چاره‌ای جز پناه بردن به واکسن نیست؛ در ادامه این نشست اظهار کرد: حتی واکسن‌هایی که ممکن است اثرگذاری متفاوت و یا مجوز مصرف اضطراری داشته باشند و در مورد ایمنی آن‌ها در دوزهای بالا اطلاعات کافی در اختیار نباشد.
زهرایی در خصوص مسیر ایران برای تامین واکسن تشریح کرد: برای تامین واکسن سه مرحله طی شد. مرحله اول کووکس بود که ۱۶.۸ میلیون دوز قرار بود از این طریق برای ما تا انتهای ۲۰۲۱ تهیه شود. تا این‌جا که هفت ماه از سال میلادی گذشته نزدیک به دو میلیون و ۱۵۰ هزار دوز از کووکس تحویل ما شده و نشان می‌دهند کووکس نتوانسته نیاز ما را حتی در این میزان حداقلی طبق زمان‌بندی جلو ببرد.
وی افزود: مسیر بعدی خرید مستقیم و یا اهدا بود که ۱۳.۲ میلیون دوز از کشورهای دیگر برای ما تامین شده که نسبت به کووکس تعداد بالاتری بوده است. تولید داخل هم مسیر دیگری است که مورد حمایت وزارت بهداشت و دستگاه‌های دولتی قرار داشته و تا الان حدود یک میلیون دوز واکسن تولید داخل تحویل ما شده است.
رییس اداره بیماری‌های قابل پیشگیری با واکسن گفت: الان پنج ماه و نیم است که واکسیناسیون در ایران شروع شده نزدیک ۱۰ میلیون و ۸۰۰ هزار دوز واکسن تزریق شده و تقریبا یک درصد جامعه حداقل یک دوز را گرفته‌اند. اما بیش از نیمی از این مقدار در همین یک ماه اخیر تزریق شده است و ماه‌های قبل سرعت واکسیناسیون نامطلوب بوده و در یک ماه گذشته واکسیناسیون سرعت گرفته است.
وی افزود: تا الان به آمار روزانه بالای ۴۳۰ هزار نفر توانستیم برسیم و با تامین واکسن و تداوم این مسیر به ۶۰۰ هزار نفر در روز هم برسیم. این مستلزم این است که تامین واکسن ادامه پیدا کند و تولید کنندگان داخلی نیز به قول‌هایی که دادند بتوانند عمل کنند.
زهرایی ادامه داد: اولویت‌بندی واکسیناسیون و گروه‌های هدف انجام شد و بر اساس اولویت افراد باید چهار فاز تقسیم می‌شدند و واکسن‌ها را دریافت می‌کردند. موضوع مهمی که در مطالعات بالینی واکسن‌ها اهمیت دارد این است که ما در چه وضعیتی خواهیم بود برای واکسیناسیون عموم جامعه و گروه‌های هدف و این‌که می‌توانیم از پلاسبو یا دارونما برای گروه‌های هدف استفاده کنیم یا خیر.
استاد بیماری‌های عفونی با تشریح گروه‌بندی و اولویت‌بندی تزریق واکسن عنوان کرد: ما واکسیناسیون گروه‌های سنی را از ۸۰ سال به بالا شروع کردیم و در روزهای اخیر تا ۵۸ سال در عموم استان‌ها و ۴۵ سال در استان‌های جنوبی کشور رسیده‌ایم. این فرآیندی است که اگر تامین واکسن با مشکل مواجه نشود در آینده نزدیک، به ۴۰ سال و ۵۰ سال خواهیم رسید. علاوه براین افراد با بیماری‌های خاص، بیماری‌های دیابتی و ... هم تحت پوشش قرار گرفته‌اند. همچنین واکسیناسیون مشاغل خاص نیز در روزهای آینده آغاز خواهد شد.
وی با ذکر نکته‌ای در خصوص شتاب‌زدگی در اعلام گروه‌های هدف ادامه داد: شاید در اعلام اسامی گروه‌های هدف شتابی را شاهد باشیم که این موضوع ارائه خدمات به طور همزمان به این گروه‌ها را بسیار دشوار می کند. ولی می‌تواند از یک نظر مثبت هم باشد؛ چرا که در بین مردم یک آرامش و امیدواری ایجاد می‌کند. بعد از واکسیناسیون بیماران خاص و مراکز تجمعی باید به عموم مردم برسیم.
زهرایی عنوان کرد: از جمعیت ۸۳ میلیون نفری ما ۲۳ میلیون زیر ۱۸ سال هستند و بنابراین باید ۶۰ میلیون نفر را پوشش بدهیم که با احتساب دو دوز واکسن ۱۲۰ میلیون واکسن نیاز داریم.
امیدواریم به زودی واکسن‌های داخلی نقش اصلی تامین واکسیناسیون در کشور را به عهده بگیرد. واکسن برکت که امیدواریم قول‌هایی که داده بودند هر چه زودتر عملی کنند. تا این‌جا واکسن محدودی از برکت گرفتیم. واکسن پاستور هم همین‌طور بسیار محدود است. باید دور از فشارهای غیر علمی، ایمن‌ترین واکسن را ارائه دهیم. ما در معاونت بهداشت مصرف کننده واکسن هستیم. انتظارمان این است که سازمان غذا و دارو و دستگاه‌های نظارتی حداکثر نظارت و دقت را در رعایت استانداردها بکنند تا ایمن‌ترین واکسن تامین شود.
وی تاکید کرد: چیزی که در مورد واکسن‌های داخلی مهم است این است که بتوانیم به دور از فشارهای غیر علمی یک فرآیند علمی محض را شاهد باشیم تا با نگاهی به مشکلات کشور و نیاز کشور ایمن‌ترین واکسن را در اختیار ما قرار بدهند.
سیاست دوگانه یکی از چالش‌های پیش روی واکسن پاستور
در ادامه این برنامه دکتر احسان مصطفوی، اپیدمیولوژیست انسیتیتو پاستور و مجری کارآزمایی بالینی فاز سه واکسن پاستور، چالش‌های پیش روی این شرکت را در زمینه تزریق پلاسبو عنوان کرد.
وی ضمن تشریح تکنولوژی این واکسن گفت: پایه واکسن پاستور بر اساس واکسن سوبرانای ۲ است، پلتفرم آن یک واکسن نوترکیب است. مطالعه بالینی فاز در گروه سنی ۱۸ تا ۸۰ سال است و تاثیر واکسن را در پیشگیری از عفونت، پیشگیری از موارد شدید عفونت و پیشگیری از مرگ ناشی از کووید بررسی می‌کند.
وی ادامه داد: در این مطالعه تاثیر چهار واکسن، و یک پلاسبو در شش شهر مورد بررسی قرار گرفت و در دو شهر نیز علاوه بر سوبرانا ۲، تاثیر یک دوز واکسن سوبرانا بوستر هم بررسی شد. در حال حاضر فاز سه کارآزمایی بالینی در دو کشور کوبا و ایران انجام شده، در کشور کوبا نتایج این کارآزمایی روی ۴۴ هزار نفر منتشر شده است. در ایران روی ۲۴ هزار نفر داوطلب انجام شده است و همه داوطلبین دو دوز و یا سه دوز واکسن را دریافت کردند.
مصطفوی در خصوص چالش‌های این مطالعه گفت: این مطالعه می‌توانست زودتر آغاز شود و با چالش‌های کم‌تری مواجه شود. ما حدود یک ماه پیش نتایج اینتری ریپورت فاز سه را در اختیار سازمان غذا و دارو قرار داریم ولی استفاده اضطراری از این واکسن را منوط به دریافت نتایج اینتری ریپورت دو فاز سه از کشور کوبا شد.
وی تشریح کرد: واقعیت این است که بین همکاران این سوال ایجاد می‌شود که چگونه می‌شود که بدون هیچ نتیجه‌ای از کاندیدای یک واکسن دیگر، مجوز استفاده اضطراری داده شود ولی همچنان نتایج اینتری ریپورت فاز دو نیاز باشد. این استانداردهای دو گانه از ابتدای مطالعه مشکلات متفاوتی را ایجاد کرده است ولی سعی کردیم که کم‌تر وارد این حاشیه‌ها شویم.
در مورد بحث پلاسبو این ذهنیت وجود داشت که اگر روند واکسیناسیون در کشور با همان سرعت قبل و کند پیش می‌رفت درصد قابل توجهی از جمعیت هدف ما تحت پوشش واکسیناسیون قرار نمی‌گرفتند. سرعت گرفتن واکسیناسیون در کشور و تحت پوشش قرار گرفتن گروه‌های هدف بیشتر باعث شد که ما در ماه‌های اخیر با یک چالش جدی مواجه شدیم.
وی تشریح کرد: ما از روز اول به داوطلبین گفتیم که اگر شما در اولویت واکسیناسیون کشور قرار گرفتید، حقتان این است که بدانید در کدام گروه (گروه دارونما یا واکسن) قرار گرفتید. در حال حاضر توجیح کردن این افراد برای ماندن در مطالعه و مخصوصا توضیح این موضوع و نفع جمعی ماندن آن‌ها در مطالعه انرژی زیادی از همکاران ما می‌گیرد.
موضوع دیگر این است که ما می‌دانیم چه گروه‌هایی تحت پوشش واکسن قرار گرفتند و این قابل ارزیابی از طریق وزارت بهداشت است. مشکل دیگر در دسترس قرار گرفتن واکسن‌ها از مبادی غیر رسمی است و ما نمی‌توانیم از آن مطلع شویم و راستی آزمایی کنیم. این چالش‌های جدی است که اگر ما در زمان فعلی می‌خواستیم این آغاز کنیم، می‌دانستیم که انجام این مطالعه با شکل موجود و در زمان فعلی و با شرایط فعلی غیر ممکن به نظر می‌رسد.
نظرات کاربران
لینک کوتاه: کپی لینک
آغاز ثبت گمرکی آیفون مسافری در فرودگاه امام خمینی تحلیل جورج فریدمن از پشت پرده تداوم جنگ های بدون برنده در خاورمیانه / «ایران بزرگترین ارتش خاورمیانه را دارد» وزیر کشور:
روند کنترل و انسداد مرزها شدت گرفته است توقیف آمبولانس‌های بدون مجوز با دستور قضایی انفجار بر اثر نشت گاز در حسینیه ارشاد همدان / شیشه منازل اطراف شکست و برق محله قطع شد کامالا هریس؛ شکست به خاطر اروپایی‌بازی/ 60 سال قبل در تهران: ترور نخست‌وزیر به دلیل آمریکایی‌بازی؟! هواشناسی: بارش پراکنده و وزش باد در برخی استان‌ها کلاس درس دانش‌آموزان اتباع جداسازی نمی شوند پوتین پس از پیروزی ترامپ او را «شجاع» توصیف کرد انصراف ماکرون و شولتس از شرکت در کوپ۲۹ / چرا رهبران کشورهای غربی در نشست باکو شرکت نمی‌کنند؟ اسرائیل در تدارک حمله به عراق است فواد حسین: عراق میدان نبرد ایران و آمریکا نیست / ایران از عراق به اسرائیل حمله نمی‌کند امروز با حافظ: گُل به بویِ تو بر تن چو صبح جامه درید برای پزشکیان، زپلشک آمد و... نور روز خطر ابتلا به افسردگی را تا ۲۰ درصد کاهش میدهد