در هفته‌های اخیر و پس از اعلام "جو بایدن" رئیس جمهور آمریکا درباره خروج بی قید شرط تمام نیروهای آمریکایی از افغانستان خشونت‌ها در این کشور شدت گرفت.

به گزارش عصر ایران، نیروهای آمریکایی در روز جمعه پایگاه هوایی بگرام افغانستان را ترک کردند تا به طولانی‌ترین جنگ معاصر آمریکا پایان دهند.

طالبان نیز در این میان "ولسوالی"‌های مختلف (واحد جغرافیایی در افغانستان معادل شهرستان یا فرمانداری) را تصرف کرده است.

طالبان از تصرف 5 ولسوالی دیگر در 24 ساعت گذشته در افغانستان خبر داده و می‌گوید در مجموع حدود 143 منطقه را در دست دارد. دولت افغانستان این ادعا را تائید نمی‌کند.

سربازان افغان در نزدیگی پایگاه هوایی بگرام / عکس: رویترز

با ادامه روند پیشروی افراد طالبان، مردم نیز در شماری از ولایت‌ها از نیروهای امنیتی و دفاعی افغانستان اعلام حمایت کرده‌اند و می‌گویند که در کنار نیروهای امنیتی افغان با طالبان خواهند جنگید.

فرار سربازان افغانستان به تاجیکستان

"تایمز هندوستان" نوشت:

کمیته امنیت ملی تاجیکستان امروز طی اطلاعیه‌ای اعلام کرد: بیش از 300 نفر از سربازان افغانستان در پی حملات گروه طالبان از مرز ولایت "بدخشان" افغانستان به خاک تاجیکستان فرار کرده‌اند.

در این بیانیه همچنین آمده است که یگان‌های مرزی تاجیکستان با "رعایت اصول بشردوستانه و حس همجواری" به سربازان افغانستان اجازه ورود داده‌اند. از سوی دیگر وضعیت در مرز افغانستان و تاجیکستان تحت کنترل کامل نیروهای مرزی این کشور قرار دارد.

ناامیدی مردم و هجوم به سفارتخانه‌ها

رویترز نوشت: اینک شهروندانی افغانی خود را برای دوران جدید آماده می‌کنند.

پس از مذاکرات مبهم صلح دولت افغانستان و طالبان در قطر یک چهارم مناطق این کشور به دست طالبان افتاده است.

"ملک میر" یک مکانیک در بگرام که رفت و آمد نیروهای اتحاد جماهیر شوروی و پس از آن آمریکایی‌‌ها در کشورش را دیده است است از احساس غم و اندوه عمیقش در باره عزیمت نیروهای آمریکایی می‌گوید.

وی در این باره گفت: آنها برای بمباران طالبان آمدند و رژیم آنها را سرنگون کردند. اما اینک (آمریکایی‌ها) در حالی کشور را ترک می‌کنند که طالبان بسیار قدرتمند است و به زودی همه جا را کنترل خواهد کرد.

این مکانیک افغان گفت: نابودی؛ کشتار و بدبختی که برایمان آوردند چه فایده‌ای داشت؟

براساس آمارهای سازمان ملل، بیش از ۳۵۰۰ نیروی خارجی طی دو دهه جنگ در افغانستان کشته شدند. این در حالی است که بیش از ۱۰۰ هزار غیرنظامی تنها از سال ۲۰۰۹ تاکنون در این کشور جان خود را از دست داده اند.

با این حال برخی می‌گویند حضور نیروهای خارجی به اقتصاد این کشور ضربه می‌زند و وقت آن رسیده که کشور به خود متکی باشد.

"سید نقیب الله" صاحب یک مغازه در بگرام می گوید: آمریکایی‌ها در مهار طالبان یا فساد شکست خوردند.

وی افزود: درصد بسیار کمی از افغان‌ها ثروتمند شده‌اند و اکثر آنها در فقر شدید زندگی می‌کنند.

این مغازه دار گفت: ما از رفتن آنها خوشحالیم و راه خود را پیدا می‌کنیم.

اما در نزدیکی پایتخت، خبر خروج آمریکایی‌ها و قدرت گیری دوباره طالبان در بسیاری از بخش‌های افغانستان حس ترس و وحشت را تداعی می‌کند.

"زمارای وفا" یک مغازه دار کابلی در این باره گفت: همه مردم نگران تسلط طالبان پس از خروج نیروهای خارجی از این کشور هستند. او با استیصال گفت: "ما باید چه کنیم؟"

وفا گفت: کسب و کارها خوابیده و بسیاری از ساکنان شهر به دنبال راهی برای ترک کشور هستند.

او صدها نفر را در خارج سفارتخانه‌ها به دنبال اخذ ویزا دیده است.

طالبان: تغییر کرده‌ایم، قوانین مربوط به زنان را با توجه به فرهنگ و اسلام تعیین می‌کنیم

مژده دانشجوی 22 ساله پزشکی که به دلایل امنیتی از اعلام نام خانوادگی‌اش خودداری کرد، در این باره گفت که خانواده‌اش به دلیل ناامنی قصد ترک کشور را دارند.

زنان افغان نگران بازگشت طالبان به قدرت هستند/ عکس: رویترز- Alamy

وی افزود که مرتب به این فکر می‌کند اگر طالبان به قدرت برسد و دسترسی زنان به آموزش را مانند گذشته محدود کند، چه آینده‌ای در انتظار زنان است.

طالبان می‌گویند آنها تغییر کرده‌اند و مقررات حقوق زنان را مطابق با سنت‌های فرهنگی و احکام اسلامی در نظر خواهند گرفت.

مژده که از عزیمت نیروهای آمریکایی احساس خوبی ندارد گفت: اینک مشخص است که نیروهای آمریکایی برای اهداف خود به اینجا آمده بودند نه برای کمک و همکاری با افغانستان.

او گفت من بسیار ناراحتم و برای آینده رویاها داشتم.

نیویورک تایمز نیز در گزارشی به شرایط این روزهای افغانستان پرداخت و از دیدگاه کارشناسان در باره بحران این روزهای افغانستان گفت.

این رسانه آمریکایی نوشت: "اشرف غنی" رئیس جمهور افغانستان و دستیارانش پس از پیشروی طالبان و خروج نیروهای آمریکایی از این کشور تنها و منزوی‌ به نظر می‌رسند و کابل دچار شوک شده است.

با این حال رئیس جمهور افغانستان همچنان درگیر امور است. او در اواخر ماه گذشته پس از فروپاشی ارتش ملی از سوی نیروهای طالبان برخی از فرماندهان خود را اخراج و افراد جدیدی را وارد سیستم ارتش و کابینه کرد. او همچنین تصویر بزرگی از خود را در خارج از ترمینال داخلی فرودگاه کابل آویخت.

غنی در روزهای گذشته جلسه گنگ و مبهم "شورای عالی ایالتی" را تشکیل داد. این شورا ماه‌ها قبل شکل گرفت اما جلسات آن به ندرت برگزار شده است.

زندگی در پایتخت نیز ظاهرا ادامه دارد.

بازارهای کابل همچنان شلوغ به نظر می‌رسند و بازگشت عصرگاهی کارمندان دولت به خانه، خیابان‌ها را پر ترافیک می‌کند. شب‌ها نیز یک لامپ، نانوایی‌هایی گوشه و کنار شهر را روشن می‌کند و فروشندگان تا اواخر شب نان می‌فروشند.

اما زیر پوست شهر استرس و نارضایتی از حرکت تدریجی طالبان به سمت کابل وجود دارد.

"زبیر احمد" 23 ساله صاحب یک سوپر مارکت مواد غذایی در بلوار در اصلی محله "خیرخانه" می‌گوید: هیچ امیدی به آینده نیست. افغان‌ها در حال ترک کشور هستند. من نمی‌دانم که آیا از الان تا 10 دقیقه دیگر در امان خواهم بود یا خیر.

سرباز افغان در کنار ورودی پایگاه هوایی بگرام در روز جمعه/ عکس: رویترز

اداره گذرنامه دولت در روزهای اخیر آنقدر شلوغ شده که مردم حاضر در صف به هم تنه می‌زنند و یکدیگر را هول می دهند. این در حالیست که گزینه‌ اخذ ویزا برای افغان‌ها نیز به شدت محدود شده است.

برخی از سازمان‌های بشردوستانه با پیش بینی بدتر شدن شرایط امنیتی می‌گویند که روند محدود شدن برخی از کارکنان مهاجر در افغانستان آغاز شده است.

به اعتقاد برخی از کارشناسان پوشش امنیتی که آمریکا در دو دهه اخیر ایجاد کرده بود، اینک در حال از بین رفتن است.

برنامه مقابله دولت افغانستان با طالبان هنوز مشخص نیست و حضور دولت در حومه شهر نیز کاهش یافته است.

اظهار نظر کارشناسان در باره افغانستان

برخی از منابع اطلاعاتی و آگاه می گویند که دولت افغانستان بین 6 تا 24 ماه آینده تحت فشار طالبان قرار خواهد گرفت. با توجه به تاریخ معاصر افغانستان اگر این اتفاق رخ دهد چشم انداز آتی برای غنی و مقامات نزدیک به او ناخوشایند خواهد بود. بسیاری از پیشینیان وی در بالاترین مناصب کشوری سرنوشت‌های سخت و پایان‌های ناگوار را تجربه کرده‌اند.

"عمر زاخیلوال" وزیر پیشین مالیه (دارایی) افغانستان فضای حاکم بر این کشور را "تقریبا وحشتناک " خواند و گفت: "جو بسیار متشنج است".

وی گفت: "این فراتر از یک بحران است" و افزود: " سوء مدیریت ما را به جایی رسانده که امروز هستیم".

کارشناسان و مقامات امنیتی می‌گویند: ریشه‌های کنونی شکست دولت غنی در 3 عامل خلاصه می‌شود.

به گفته آنها "توهم توسعه امنیتی از سوی آمریکا و ناباوری به عزیمت کامل نیروهای نظامی و غیرنظامی این کشور از افغانستان"، "قطع ارتباط تاکتیکی بین نیروهای متعارف افغانستان و چریک‌های چابک طالبان" و "محدود شدن دولت به شخص غنی و چندی از دستیاران او" باعث قرار گرفتن افغانستان امروزی در چنین جایگاهی است. برخی از دستیاران محدود غنی یا خانواده‌های آنها در امنیت کامل ساکن خارج هستند.

پیشروی خطرناک طالبان اولین ضعف مرگبار و خطر جدی در سال‌های اخیر برای دولت محسوب می‌شود. با وجود تمایل همیشگی آمریکایی‌ها برای عقب راندن طالبان در سال‌های اخیر تمایل افغان‌ها برای دفاع از کشورشان بسیار کمرنگ و در نهایت محو شده است.

ژنرال "هلال الدین هلال" معاون سابق وزیر دفاع سابق افغانستان در این باره گفت: مقامات برای زمان ترک آمریکایی‌ها برنامه استراتژیک نداشتند.

"عبدالله عبدالله" رئیس شورای عالی آشتی ملی افغانستان در جلسه اخیر این شورا اعلام کرد: "ما آماده عقب گرد نیروهای آمریکایی از افغانستان نبودیم".

طالبان تا کنون بیش از یک چهارم 421 ولسوالی افغانستان را تصرف کرده است.

در برخی مناطق نیروهای دولتی به دلیل کمبود مهمات بدون هیچ درگیری خاصی تسلیم طالبان می‌شوند. مهمات آنها تمام شده و دولت نیز امکانات و نیروی کمکی بیشتری برایشان نمی‌فرستد.

سوءمدیریت تاکتیکی نیروهای نظامی و پلیس افغانستان مقیاس کوچکی از کارنامه 40 سال گذشته آنها در برابر طالبان است.

"تمیم عاصی" معاون سابق وزیر دفاع که اینک یک موسسه تحقیقاتی- مطالعاتی در کابل را مدیریت می کند در این باره گفت: شما یک ارتش کاملا متمرکز دارید که علیه گروهی کاملا غیر متمرکز می‌جنگند و درگیر جنگی نامتمرکز است. "این موضوع یک فاجعه است".

وی افزود: جنگ در افغانستان در دو قرن گذشته به این کشور تحمیل شده است اما درس‌های گرفته از آن نادر است.

عاصی افزود: ما شاهد تکرار تاریخ در این کشور هستیم. نمایندگان طالبان از مناطق روستایی می‌آیند و قدرت را در دست می‌گیرند.

"حدید خالد" یک افسر بازنشسته افغان در این باره گفت: این موضوع در باره یک نفر نیست. در باره رهبری است. رهبران امنیتی ما دفاع را وظیفه خود نمی‌دیدند.

در روزهای اخیر نیروهای دولتی کنترل مناطق مهمی از شهر "قندوز" را در دست گرفته‌اند اما پس از تغییر و تحول در کابینه افغانستان در اواخر خرداد سال جاری بیش از ده‌ها منطقه دیگر سقوط کرده‌اند.

رژه طالبان با غنام جنگی و بازی پوکر مقامات افغان

خودروهای زرهی "هاموی" سلاح و انبوهی از مهمات به دست طالبان افتاده و آنها با غنایم خود پیروزمندانه رژه می‌روند و تصاویرشان را در رسانه‌ها اجتماعی نشر می دهند.

به نظر می‌رسد دولت از حملات و جنگِ بین سربازان با طالبان دور است و فاصله دارد . چند نفر در کابل به نیویورک تایمز گفته‌اند که شاهد یک بازی پوکر با حضور مقامات دولتی کابل بر سر مبلغی حدود 120 هزار دلار در مناطق ثروتمند نشین این شهر بوده‌اند. بازی پوکری که در زمان این بحران ملی در افغانستان انجام شده است. (پوکر نوعی بازی با کارت است).

در ماه گذشته نیز هیچ یک از مقامات افغانستان در مراسم یادبود 70 دختر کشته شده در حمله انتحاری کابل شرکت نکردند. در آن مراسم مادارن سیاه پوش و داغدار اشک ریختند و تنها تعداد کمی از افسران پلیس از صاحبان عزا حفاظت کردند. اکثر قربانیان این حادثه از اقلیت قومی و شیعه هزار بودند.

بیشتر بخوانید:

در مرز ایران و افغانستان چه می گذرد؟/ هزاران افغان عازم ایران

سلاح های پیشرفته آمریکایی در دست طالبان (+عکس)

حمله طالبان به فرودگاه قندهار/ درگیری در شهرهای اصلی/ حس و حال شهروندان عادی

خروج آمریکا از افغانستان، علل و زمینه ها

آوارگی صدها افغانستانی با حملات طالبان

طالبان: در میدان دست بالا را داریم و طرح صلح را تا ماه دیگر ارائه می‌دهیم

طالبان: در پی تصرف نظامی کابل نیستیم

یادداشت مخاطبان/ «خدا کند انگورها برسند!»

جنگ 20 ساله آمریکا در افغانستان (+عکس)

جنگ طالبان در افغانستان؛ آوارگی هزاران افغان

افغانستان؛ پیشروی طالبان به سمت مزار شریف