عصر ایران؛ امید جهانشاهی- امروز روز جهانی رسانه‌های اجتماعی است. به زبان ساده و سرراست، رسانه‌های اجتماعی به همه سایت ها و اپ‌هایی گفته می‌شود که امکان اجتماعی عمل کردن را فراهم می کنند. یعنی بستری برای ارتباط و تعامل اند. شبکه‌های اجتماعی بخشی از رسانه‌های اجتماعی هستند که امروز عمدتا به جای «شبکه‌های اجتماعی» از اصطلاح «رسانه‌های اجتماعی» استفاده می‌شود.

اول بار سال 2010 میلادی بود که امروز، سی‌ام ژوئن به عنوان روز جهانی رسانه‌های اجتماعی ثبت شد. هدف از این نامگذاری توجه دادن به تاثیر فزاینده این رسانه‌ها بر جهان بود: جهان سیاست، کسب و کار، اقتصاد، فرهنگ و اجتماع.

سرعت گسترش رسانه‌های اجتماعی در جهان به گونه ای بوده است که از آن به «رشد انفجاری» تعبیر شده است. امروز حدود چهار میلیارد نفر در رسانه‌های اجتماعی عضو هستند. برای نشان دادن اهمیت این «رشد انفجاری» تعبیرات مختلفی بیان شده‌اند. یکی گفته است سریع‌ترین رشد در تاریخ بشر مربوط به میزان رشد استفاده از رسانه‌های اجتماعی بوده است.

امروز رسانه‌های اجتماعی چنان همه حوزه‌ها را از خود متاثر ساخته است که می‌توان جهان را به قبل و بعد از رسانه‌های اجتماعی تقسیم کرد.

در واقع این رسانه‌ها مدل ارتباطی را به یک مدل شبکه‌ای تغییر داده اند و لذا همه عرصه‌های ارتباطی و معنایی متحول شده است و نیاز به بازتعریف دارند.

برای مثال ارتباطات سیاسی وارد مرحلۀ دیگری شده است. چهره سیاست و معنای قدرت تغییر کرده است. بسیاری از سیاستمداران از این رسانه‌ها برای دفاع از ایده ها و پاسخ به مخالفانشان استفاده می کنند. توئیتر گفت و گوی سیاسی را تغییر داده است.

صنعت سرگرمی در بستر رسانه‌های اجتماعی آنچنان مرزهای تازه‌ای يافته است که مطالعه آنها جز از منظر ميان رشته‌ای ممکن نيست.

در مساله کار، انواع کسب وکارهای نوظهور در بستر این رسانه‌ها ایجاد شده است. بازاریابی (چه بازاریابی اقتصادی و چه اجتماعی) بدون رسانه‌های اجتماعی ناقص و ناکارامد است. همچنین در شيوه های مديريت و معنای سازمان، پنجره های جديدی گشوده شده است.

جهان وارد عصری شده است که شبکه‌های‌ رسانه‌ای‌ و اجتماعی‌ شکل‌‌دهنده ‌شیوه‌ اصلی‌ سازماندهی اجتماعی‌اند. عصر تحول در ساختارهای اجتماعی در راستای شبکه‌ای شدن یعنی تبدیل شدن به سیستمی باز که به شدت پویاست و توانایی نوآوری دارد. در این عصر، نوآوری قانون کارآمدی است.

توماس فریدمن، ستون‌نویس نیویورک تایمز که سه بار جایزه پولیتزر را برده است در کتاب «جهان، مسطح است» توضیح می‌دهد که چگونه رسانه‌های اجتماعی، جهانی‌شدن را تسریع کرده‌اند و جهانی را که در آن زندگی می‌کنیم را تسطیح کرده است.

او تشریح کرده است که چگونه زمین بازی از ساختار عمودی و سلسله مراتبی به ساختاری افقی و شبکه‌ای تبدیل شده است و چگونه این شبکه ای شدن، دیجیتالی شدن و خودکار شدن، جهان را به اصطلاح مسطح کرده است.
سازمان ها و برندهای رسانه‌ای هم وارد عصر رسانه‌های اجتماعی شده‌اند. امروز جایگاه برندهای خبری جهانی مثل بی‌بی‌سی و سی‌ان‌ان دیگرصرفاً به خاطر پخش تلویزیونی آنها نیست بلکه به خاطر فرمت های متنوع دیجیتال این سازمان‌های خبری است.

در گذشته، گزارش های موسسات روندپژوهی صنعت رسانه مقایسه‌ بین رسانه‌های چاپی و برودکست (پخش تلویزیونی) و جدید (رسانه‌های مبتنی بر اینترنت) را توصیف می کردند اما امروزچالش‌های مربوط به مدل های کسب و کار دیجیتال،مساله برندهای رسانه‌ای است. در واقع رسانه‌های اجتماعی زمین بازی برندهای رسانه ای را تغییر داده اند.

حالا هر لحظه در گوشی‌های همراه و در بستر رسانه‌های اجتماعی خبر در مشت ماست. دیگر کسی نباید منتظر انتشار روزنامه فردا یا ساعت پخش خبر تلویزیونی. با رسانه‌های اجتماعی خبر همچون هوایی که تنفس می‌کنیم ما را در برگرفته است.

روز رسانه‌های اجتماعی در همه جهان گرامی داشته می‌شود و بهانه‌ای است برای گفتگو در مورد تاثیرات این رسانه‌ها بر زندگی روزمره، کسب وکار و سیاست. سوالات زیادی مطرحند از جمله اینکه:

آیا طبیعت رسانه‌ای یا ساخت فناوری این رسانه‌هاکه در آن زبان صریح و ساده و عوام پسند و همراه با مطایبه بیشتر مورد توجه قرار می‌گیرد، تهدیدی برای روشنفکری نیست؟ سلبریتی‌ها با سبک زندگی چه می‌کنند؟ تصویری شدن محتوا چه تبعاتی دارد؟ آیا با رسانه‌های اجتماعی شهروندان مطلع تر شده‌اند یا با اضافه بار اطلاعاتی تهدید می‌شوند؟ آیا جوامع با به مسائل ملی خود بهتر آشنا می‌شوند یا با اخبار و اطلاعات متنوع، سرگرمتر می‌شوند؟ آیا رسانه‌های اجتماعی واقعاً بستری برای گفت وگو هستند و به تفاهم جمعی کمک کرده‌اند؟

سال‌هاست این قبیل سؤالات محور گفت وگوی جمعی در جوامع مختلف است. روز رسانه‌های اجتماعی بهانۀ توجه به اهمیت رو به رشد این مسائل است.

ما هم خواسته یا ناخواسته، در عصر رسانه‌های اجتماعی زندگی می‌کنیم. طبق نظرسنجی ایسپا که در اسفند ماه 1399 منتشر شده است حدود 74 درصد افراد بالای 18 سال کشور از رسانه‌های اجتماعی استفاده می کنند. روز رسانه‌های اجتماعی را گرامی بداریم و در مورد تاثیرات مثبت و منفی آنهاآگاهانه و همدلانه گفت و گو کنیم.

بیشتر بخوانید:

غربت ایران در ایران/ شرط توسعه، شناخت ایران است

مروری بر طرح تازه مجلس درباره فضای مجازی

90 دقیقه گفت‌وگو/ محبوب‌ترین و پرکاربردترین شبکه اجتماعی از نظر شما؟

تماشاخانه