عصر ایران؛ دکتر رکسانا دانیالی- ملاسما که به آن کلوآسما یا ماسک بارداری نیز گفته می شود، تغییر رنگ پوست با ایجاد لکه های تیره (طوسی یا قهوه ای) است. این اختلال رنگدانه ای رایج در درجه اول پوست صورت را درگیر می کند اما ظهور لکه ها در نواحی دیگری از جمله پل بینی، پیشانی، گونه ها و روی لب بالا نیز متحمل خواهد بود. همچنین ممکن است ملاسما در برخی از نقاط بدن که به طور دائمی در معرض تابش نور خورشید هستند مانند بازوها، گردن و شانه ها هم تشکیل شود.

بر اساس گزارشی از آکادمی درماتولوژی آمریکا، تنها 10 درصد از تمامی کیس های ابتلا به ملاسما در آقایان رخ می دهد. در این میان زنانی که پوست تیره تری دارند و باردار هستند، بیشتر در معرض بیماری مذکور قرار دارند.

فاکتورهای ابتلا

با وجود تحقیقات مختلفی که تا به امروز در این زمینه صورت گرفته است، متخصصین هنوز موفق به کشف دلایل قطعی ابتلا به ملاسما نشده اند. با این حال یکی از تفسیرات معمول این بیماری را با اختلال در عملکرد ملانوسیت ها (سلول های تولیدکننده رنگدانه) در سطح پوست مرتبط می داند. به نظر می رسد که این اختلال منجر به تولید بیش از حد رنگدانه ها خواهد شد و بدین ترتیب لکه های قهوه ای خود را نشان می دهند.

در نتیجه افرادی که به طور ژنتیکی دارای رنگ پوست تیره تری هستند، بیشتر در معرض ابتلا به ملاسما قرار خواهند داشت زیرا تعداد ملانوسیت های آنها در مقایسه با افراد سفید پوست بالاتر است. در مجموع محرکه های احتمالی بیماری نام برده شامل موارد زیر هستند:

- استفاده از درمان های هورمونی و یا قرص های جلوگیری از بارداری

- تغییر در سطح هورمون ها به خصوص در دوران بارداری (ماسک بارداری)

- قرار گیری طولانی مدت و منظم زیر نور خورشید

- برخی از محصولات مراقبت پوستی که سبب تحریک پوست فرد شوند

- همچنین ممکن است یک سری مولفه ژنتیکی اثرگذار در راستای ابتلا به ملاسما وجود داشته باشد. دیده شده افرادی که در خانواده نزدیک آنها سابقه ابتلا بوده است، خود نیز گاها به ملاسما مبتلا شده اند

علائم

علامت اصلی تایید کننده ابتلا به ملاسما، پچ های پوستی تیره، نامنظم، کاملا مشخص و هایپرپیگمنته است. این لکه ها به تدریج و با گذشت زمان ایجاد می شوند و عارضه دیگری به غیر از نارضایتی آرایشی- زیبایی برای فرد به دنبال نخواهند داشت.

معمولا اندازه پچ ها بسته به شرایط منحصر به فرد هر شخص از 0.5 الی 10 سانتی متر متفاوت است و محل آن را می توان به صورت مرکزی، وابسته به گونه و وابسته به فک دسته بندی کرد. شایع ترین نوع مرکزی است که می تواند گونه ها، بینی، لب ها، پیشانی و چانه را درگیر کند. این در حالی است که در نوع وابسته به گونه لکه ها تنها روی بینی و گونه ها ایجاد می شوند. به همین نسبت غیر معمول ترین حالت انتشار مربوط به بازوها و گردن خواهد بود.

تشخیص

در اکثر موارد متخصصین پوست ملاسما را از مسیر معاینه بالینی تشخیص می دهند که روندی آسان است. اما از آن جایی که این اختلال به یک سری از بیماری های پوستی دیگر نیز شباهت دارد، پزشک ممکن است هنگام ویزیت اولیه یک نمونه برداری کوچک هم انجام دهد.

لازم به ذکر است که در مجموع دو نوع مختلف ملاسما تحت عنوان اپیدرمال و درمال وجود دارد که هر یک با ویژگی های مخصوص به خود شناخته می شوند:

- ملاسما اپیدرمال که ناشی از افزایش رنگدانه ملانین در لایه های سوپرابازال اپیدرم است.

- ملاسما درمال زمانی رخ می دهد که ماکروفاژهای پوستی سطح ملانین بالایی داشته باشند. به طور کلی ملاسما به کمک چراغ وود یا چراغ UVA (محدوده طول موج 340 الی 400 نانومتر) تشخیص داده می شود. با استفاده از این ابزار ملانین اضافی موجود در اپیدرم از درم قابل افتراق خواهد بود. ملاسمای پوستی نسبت به ملاسمای اپیدرمال زیر نور چراغ وود تیره تر است.

درمان

ملاسما همیشه نیازمند درمان نیست. اگر این اختلال رنگدانه ای به واسطه تغییرات هورمونی مانند قرار گیری در دوران بارداری و یا مصرف قرص های ضد بارداری به وجود آمده باشد، پس از زایمان و همچنین با قطع قرص توسط فرد به مرور کمرنگ می شود. در مورد سایر افراد ملاسما می تواند تاثیر طولانی مدت تری داشته باشد و یا حتی تا آخر عمر فرد نیز ادامه یابد. در چنین وضعیتی که لکه ها به خودی خود کمرنگ و محو نمی شوند، می توان از روش های درمانی مختلف کمک گرفت. البته باید بدانیم که این روش ها برای همه موفقیت آمیز نخواهند بود و امکان عود مجدد پس از درمان کامل هم وجود دارد:

- هیدروکینون: اکثر پزشکان از هیدروکینون به عنوان اولین خط درمانی ملاسما استفاده می کنند. این فرآورده به صورت موضعی در دسترس است و باید فقط به مناطقی زده شود که دچار افزایش تولید رنگدانه شده اند. هیدروکینون با روشن کردن نواحی تیره و درگیر می تواند به مرور پچ ها را کمرنگ تر کند.

- کورتیکواستروئیدها و ترتینوئین: این محصولات نیز در اشکال موضعی قابل استفاده هستند و در تغییر رنگ لکه های ملاسما در طولانی مدت تا حدودی موثر خواهند بود.

- کرم های ترکیبی: در برخی از مواد متخصصین پوست کرم های ترکیبی را تجویز می کنند که ممکن است حاوی هیدروکینون، کورتیکواستروئیدها و ترتینوئین در یک مخلوط باشند. این دسته از کرم ها تاثیرگذاری بیشتری دارند و پذیرش بیمار نیز برای استفاده از آنها بالاتر است.

- از جمله دیگر گزینه های مفید می توان به آزلاییک اسید و کوژیک اسید اشاره کرد که هر دوی اینها برای روشن سازی پچ های تیره به کار می روند.

بیشتر بخوانید:

*آندومتریوز چیست؟/ درباره یک مشکل سلامتی متداول در بانوان(+عکس)

*تحلیل نمره ROMA جهت تشخیص زودهنگام احتمال ابتلا به بدخیمی تخمدان

*ویتیلیگو چیست و چرا باید به عنوان یک بیماری پوستی مورد توجه قرار گیرد؟