شمالی‌ ترین نقطه‌ تهران، متری چند؟/ نگاهی به هویت، تاریخچه و شهرسازی محله زعفرانیه

زعفرانیه، شمالی‌ترین محله‌ی تهران در منطقه‌ی یک شهرداری این شهر، یکی از قدیمی‌ترین محلات تهران بزرگ است. از روزی که فتحعلی‌شاه قاجار، دستور توسعه‌ی تهران را صادر کرد، شاید هرگز فکر نمی‌کرد شمالی‌ترین محله‌ی آن، که آن روزها قریه‌ای بود در حاشیه‌ی شهر تهران، دویست سال بعد به یکی از گران‌ترین محله‌ی تهرانِ مدرن تبدیل شود.

به گزارش ایلنا، زعفرانیه با توسعه‌ی تهران بخشی از این شهر شد. خیابان پهلوی سابق، ولیعصر فعلی، به قوام‌یافتن و محلیت‌ پیدا کردن این محله بسیار کمک کرد. با این‌همه، زعفرانیه تا آغاز دوره‌ی پهلوی اول، همچنان محل زیست و زندگی مردم طبقه‌ی متوسطی بود که امکان زیستن در مرکز تهران، یعنی محدوده‌ی باب همایون و میدان توپخانه و خیابان فردوسی را نداشتند.

رشد زعفرانیه از کجا شروع شد؟

زعفرانیه با سقوط پادشاهی قاجار و آغاز پادشاهی پهلوی، به سرعت در مسیر رشد قرار گرفت. کاخ سعدآباد که تا پیش از ظهور سلسله‌ پهلوی، سکونتگاهِ فصلی پادشاهان قاجاری در تابستان‌ها بود، حالا محل رفت و آمد دائمی خانواده‌ی پهلوی شده بود. این موضوع به توسعه‌ی زعفرانیه و بیشتر شدن ارزش املاک آن منطقه کمک شایانی می‌کرد. روستای کوچک در شمال غربی تجریش، با یک آب‌انبار، چهار حلقه قنات و یک باب حمام، حالا محله‌ای بود در تهران، که محل رفت و آمد خانواده‌ی سلطنتی شده بود و بنابراین، به سرعت داشت بزرگ‌ می‌شد و مختصات مدرن می‌یافت.

چرا زعفرانیه؟

در وجه تسمیه‌ این محله به زعفرانیه، سند متقن تاریخی وجود ندارد. قول‌هایی شفاهی البته مطرح است؛ از آن جمله، این که در اراضی منطقه‌ی زعفرانیه، در دوران قاجار زعفران کشت می‌شده است. نقلی از مرحوم منوچهر ستوده، ایران‌شناس و جغرافی‌دان وجود دارد که مستندتر و محکم‌تر از نقل‌قول‌های دیگر است. ستوده درباره‌ی نام‌گذاری این محله به زعفرانیه می‌نویسد: «اراضی زعفرانیه بخشوده محمد شاه قاجار به یکی از کنیزانش مشهور به زعفران باجی بوده‌است» و به این ترتیب نام زعفرانیه، برگرفته از نام زعفران‌باجی است.

زعفرانیه دقیقا کجاست؟

زعفرانیه یکی از مرتفع‌ترین مناطق تهران نیز هست. ارتفاع این محله بین ۱۶۵۰ تا ۱۸۰۰ متر از سطح آب‌های آزاد است و قرار داشتن زعفرانیه در چنین ارتفاعی، آب و هوای این منطقه را از متوسط آب و هوای شهر تهران خنک‌تر کرده است. زعفرانیه، از یک سو به تجریش و از سوی دیگر به ولنجک منتهی می‌شود. دسترسی‌های این محله از خیابان ولیعصر و همچنین منطقه‌ی ولنجک است. تهران در ضلع شمالی‌اش با زعفرانیه تمام می‌شود. این محله به اتوبان‌های چمران، مدرس، صدر و یادگار امام نزدیک است.

قیمت املاک در محله زعفرانیه

زعفرانیه یکی از گران‌ترین محلات تهران برای سکونت است. بر اساس آگهی‌های منتشر شده در سایت دیوار، در این محله، قیمت هر متر آپارتمان ۱۱۶ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان است. آگهی‌های دیوار همچنین به ما می‌گویند یک خانه‌ی ۴۰ متری در این محله برابر با ۴ میلیارد و ۶۰۰ میلیون تومان است و خریدار یک خانه ۸۰ متری در این محله، باید حدود ۹ میلیارد و ۳۰۰ میلیون تومان برای خرید خانه هزینه کند.

همچنین ذکر این نکته ضروری است که یک متر خانه در زعفرانیه، معادل بیش از دو سال حقوق یک کارگر است. از این‌رو، زعفرانیه اگر گران‌ترین محله‌ی تهران برای سکونت نباشد، یکی از گران‌ترین محلات این کلان‌شهر است.