از فاجعه هستهای سال ۱۹۸۶ میلادی در نیروگاه هستهای چرنوبیل در نزدیکی شهر پریپیات در شمال اوکراین به عنوان بدترین حادثه هستهای تاریخی یاد شده است. با این حال، به ندرت این تصویر هیجانانگیز با جزئیات بیشتری روشن شده است. معیار بینالمللی رویداد هستهای و رادیولوژیک رویدادهای هستهای را در مقیاس صفر تا هفت طبقهبندی میکند و آن را به تصادفات، حوادث و ناهنجاریها تقسیمبندی کرده است. سطح هفت نشاندهنده یک حادثه بزرگ است که به معنای انتشار عمده مواد رادیواکتیو با اثرات گسترده بهداشتی و زیست محیطی است که نیاز به اقدامات برنامهریزیشده برای مقابله با آن وجود دارد.
هر دو فاجعه چرنوبیل و فوکوشیما در سال ۲۰۱۱ میلادی بدین ترتیب طبقهبندی شدهاند. با این وجود، مقیاس تعریف شده اجازه نمیدهد رویدادهای هستهای در یک سطح طبقهبندی شوند. اگر اصطلاح فاجعه هستهای نه تنها برای توصیف حوادث در راکتورهای هستهای بلکه درباره انتشارمواد رادیواکتیو ناشی از فعالیت انسانی نیز کاربرد داشته باشد، موارد زیادی وجود دارند که در آن آلودگی هستهای ناشی از فعالیتهای انسانی بیش از فاجعه چرنوبیل بودهاند. میتوان به کارخانههای تولید پلوتونیوم در مراکز ساخت بمب هستهای در امریکا و شوروی اشاره کرد. چرنوبیل تنها دو سال آزمایش در سالهای ۱۹۶۱ و ۱۹۶۲ میلادی انجام داد و ۴۵ میلیون کوری (واحد اندازه گیری واپاشی هستهای) ید رادیواکتیو در جریان آن ایجاد شد در حالی که این میزان برای آزمایشهای هستهای امریکا و شوروی ۲۰ میلیارد کوری ید رادیواکتیو بوده است. گفتنی است که این آزمایشات نه تصادفی یا حاصل خطای انسانی بلکه از پیش طراحی شده بودهاند.
آیا جهش ژنتیکی استثنایی رخ داده است؟
یکی از سوالات رایج از راهنماهای تور در راکتور هستهای سابق چرنوبیل وجود جهش است. بازیهای رایانهای، کتابها و فیلمهای ترسناک به این باور دامن زدهاند، اما این اشتباه است. دانشمندان اطمینان کسب کردهاند که هرگز گرگ دو سر یا جوندگان پنج پا را در نواحی اطراف چرنوبیل مشاهده نکردهاند! البته تاثیر تشعشعات یونی ممکن است باعث تغییر در ساختار بدن شود اما عمدتا باعث کاهش زنده ماندن ارگانیسم میشود، اما وقوع جهش در آن دسته از حیواناتی که از رحم مادر خارج شدهاند دیده شده و در برخی اوقات معلولیتهایی دارند که باعث کاهش زنده ماندن آنان در طبیعت میشود. با این وجود، تحقیقات صورت گرفته در منطقه بر روی هزاران حیوان هیچ تغییر مورفولوژیک یا شکلی غیر معمولی را در آنان نشان نداده است.
آیا طبیعت اطراف چرنوبیل بر اثر فاجعه هستهای احیا شده است؟
برخی از گزارشها تحت عنوان "زندگی در حال شکوفایی در اطراف چرنوبیل" و مجموعه عکسهایی از "شکوفایی طبیعت اطراف چرنوبیل" منتشر شده که ممکن است این تصور را ایجاد کند که طبیعت به دلیل فاحعه هستهای بهبود یافته با این وجود، این ایده نادرست است. اکنون گونههای کمتری از حشرات، پرندگان و پستانداران نسبت به دوره قبل از فاجعه در اطراف چرنوبیل وجود دارند. این موضوع نشان میدهد که فاجعه هستهای به نفع طبیعت نبوده است. برعکس حتی ۳۵ سال پس از فاجعه زمین آن منطقه هنوز توسط تشعشعات آلوده شده و یک سوم آن به دلیل وجود عناصر اورانیوم با نیمه عمر بیش از ۲۴ هزار سال است.
آیا بازدید از چرنوبیل برای گردشگران امن است؟
واقعیت آن است که برای حفاظت از بازدیدکنندگان از مناطق خاص آنان باید از سر تا پا پوشیده باشند و نباید هیچ نوع غذا یا نوشیدنیای را در آن فضا بخورند و بنوشند. در صورت رعایت پروتکلها از سوی بازدیدکنندگان در تور رسمی هیچ صدمه غیر عادیای به آنان وارد نخواهد شد. آژانس بین المللی انرژی هستهای نیز بازدید از این مناطق را بدون مشکل دانسته و افزوده که حتی میتوان از شعاع ۳۰ کیلومتری اطراف نیروگاه بازدید کرد و اکنون تمام راکتورها بسته شدهاند؛ اگرچه برخی از ایزوتوپهای رادیواکتیو هنوز در جو وجود دارند از جمله سزیم ۱۳۷ و استرانسیوم ۹۰.
آیا افرادی در آن منطقه زندگی میکنند؟
امروز از پریپیات تحت عنوان "شهر ارواح" توصیف میشود. با این وجود، هیچ یک از مناطق اطراف آن از سال ۱۹۸۶ میلادی به این سو کاملا خالی از سکنه نبوده و هزاران نفر (معمولا مردان) در آنجا اقامت داشته و اغلب در شیفتهای دو هفتهای کار کردهاند تا از عملکرد زیر ساختهای مهم در شهرهای اطراف منطقه بروز فاجعه اطمینان حاصل کنند.
پس از انفجار در راکتور شماره ۴، راکتورهای شماره ۱، ۲ و ۳ به کار خود ادامه دادند و تنها در سالهای ۱۹۹۱ و ۱۹۹۶ و ۲۰۰۰ میلادی تعطیل شدند. همچنین، در چرنوبیل فروشگاهها و دستکم دو هتل وجود دارند که عمدتا برای بازدیدکنندگان هستند. همچنین، تعدادی از ساکنان غیررسمی از جمله افرادی که قبلا در این منطقه زندگی میکردند و بازگشت به محل سکونتشان را انتخاب کردهاند نیز زندگی میکنند. با این وجود، آنان در روستاهایی ساکن شدهاند که پس از فاجعه تخلیه شدند. تعداد دقیق این افراد نامعلوم است. در سال ۲۰۱۶ میلادی برخی از تخمینها در حدود ۱۸۰ نفر سکنه را در آن منطقه نشان میداد. این جمعیت در حال پیر شدن است و احتمالا تعداد آن کاهش یافته است. حقوق بازنشستگی یک بار در ماه به آنان داده میشود و هر دو یا سه ماه یک بار از طرف فروشگاه سیار به آنان مواد غذایی داده میشود.
منبع: آفتاب نیوز