کاهش کارایی واکسن در برابر ویروس هندی کرونا

دکتر علیرضا ناجی در گفت‌وگو با ایسنا، درباره کرونای هندی ، گفت: منشا پیدایش این جهش جدید از کشور هند است و آن را با نام علمی D.1.167 می‌شناسیم‌.

این جهش از ویروس به سرعت تمام هندوستان را در بر گرفته و اکنون می‌توان گفت هندوستان به واسطه این واریانت زیر بار کووید۱۹ مدفون شده است. این در حالی است که این واریانت جدید در سراسر دنیا وجود دارد.

ویژگی های کرونای هندی

وی درباره خصوصیات این نوع از جهش در ویروس، بیان کرد: وجود همزمان دو موتاسیون E۴۸۴Q و L۴۵۲R است.  موتاسیون ۴۵۲ در واریانت آمریکایی در کالیفرنیا شناسایی شد، این موتاسیون سرعت انتقال ویروس را افزایش می‌دهد که در مورد جهش هندی هم اعلام می‌شود حدودا ۲۰ درصد قدرت انتقال آن افزایش یافته است. البته به دلیل اینکه اطلاعات خیلی کامل نیست اعداد اعلام شده هم متفاوت است؛ اما در هر حال می‌دانیم قدرت سرایت نوع جهش یافته زیاد است. موتاسیون ۴۸۴ نیز پیشتر در واریانت‌های برزیلی و آفریقای جنوبی مشاهده می‌شد و ما را نگران می‌کند؛ زیرا سبب شده واکسن‌هایی که فعلا برای مقابله با کووید۱۹ ساخته شده است کفایت لازم را در برابر این واریانت نداشته باشند.

واریانت هندی کرونا؛ هشداری جدی برای جهان

وی افزود: با کنار هم قرار دادن این دو خصلت ما با واریانتی روبرو هستیم که هم سرعت انتقال بسیار بالایی دارد و هم سبب نگرانی‌ می‌شود که اگر این جهش در کل کشور و جهان به گردش درآید برنامه‌های واکسیناسیون دچار مشکل شود. قبل از این جهش، ما درمورد واریانت‌های برزیلی و آفریقای جنوبی هم همین نگرانی را داشتیم اما این واریانت‌ها خیلی گسترش پیدا نکردند در حالی که واریانت هندی کسب مزیت کرده و هشداری جدی برای جهان است.

قانون مبارزه با کرونا

ناجی با اشاره به اینکه تمام واریانت‌ها حاصل دید غیرعلمی دنیا نسبت به کووید۱۹ است، اظهار کرد: هرچقدر اجازه دهیم ویروس‌ها در گردش باشند احتمال موتاسیون‌ها افزایش می‌یابد. واریانت‌های رخ داده همچون واریانت انگلیسی، آفریقای جنوبی، هندی و... در کشورهایی رخ داده است که مدتی سیاست‌های ایمنی گله‌ای را دنبال کردند یا مدیریت بیماری را رها کردند که چرخش گسترده و لجام گسیخته ویروس اتفاق افتاد. ما در برابر یک ویروس زیرک و هوشمند قرار داریم که قانون مبارزه با آن قانون کشورهای پیشرفته‌ای همچون نیوزلند، کره جنوبی، چین و... است که در صدر مبارزه با ویروس قرار گرفتند.

وی افزود: نگرانی که درباره تاثیر واکسیناسیون داریم مربوط به تمام دنیا است زیرا ما همه در یک کشتی هستیم و اینکه برخی کشورها واکسن تزریق کنند و به سایر کشورها بی توجه باشند کاری بسیار غلط است. دنیا باید بداند در برابر کووید۱۹ مهم ترین راهکار همکاری است و کسب منافع از واکسن کمکی به دنیا نخواهد کرد. حتی در صورت واکسیناسیون یک کشور، با پخش واریانت‌های این چنینی ممکن است تمام برنامه‌های کنترلی تحت‌الشعاع قرار گیرد.

نمایان شدن آتش زیر خاکستر در هندوستان و اهمیت پایش ژنتیکی ویروس

این ویروس شناس ادامه داد: شناسایی و اطلاع یافتن در مورد واریانت‌های جدید مستلزم انجام پایش‌های ژنتیکی است که این کار هم هزینه‌های بسیار بالایی دارد و موفق‌ترین کشورها مانند انگلستان در این زمینه با هزینه بسیار بالا در تابستان سال قبل این پایش ژنتیکی را آغاز کرد ولی اکنون برای سایر کشورها هم این نیاز حس می‌شود که باید به شکل گسترده‌تری به پایش ژنتیکی بپردازیم. در هر صورت در هندوستان به دلیل شرایط و بافت اجتماعی، جمعیت بسیار زیاد و... ویروس به سرعت به گردش درآمده است.

قبل از این موضوع برخی می‌گفتند چرا با این جمعیت و نوع زندگی اتفاقی در هندوستان نمی‌افتد که اکنون می‌بینیم آتش زیر خاکستر در آنجا نمایان شد. هندوستان هم جزو کشورهایی است که از نظر تشخیص ژنومی ویروس فعال بوده اما اینکه شیوع نوع جهش یافته را دیرتر اعلام کرده است یا خیر نیازمند بررسی‌های بیشتر است. فعلا مهم ترین نکته همین اطلاع ما از وجود چنین جهشی است.

وی افزود: مطلبی که مهم تر از بروز واریانت‌های جدید است، این نکته است که مجال برای تغییر و جهش در ویروس توسط خود انسان‌ها به ویروس داده می‌شود. باید کاری کنیم که فضای جهش از ویروس گرفته شود و این کار جز با تقویت برنامه‌های کنترلی که این روزها ملال آور خوانده می‌شود، وجود ندارد. رعایت بهداشت فردی و رعایت پروتکل‌ها اصلی ترین اقدامی است که می‌توان انجام داد چون نمی‌توان ویروس را دور زد. اقدام مهم‌ دیگر شناسایی موارد بیماری و ایزولاسیون درمان آنها است و در نهایت واکسیناسیون گام آخر است.

علایم کرونای هندی

ناجی با تاکید بر اهمیت نظام پایش ویروس، بیان کرد: بیماری‌های تنفسی می‌توانند مجموعه‌ای از علائم را به همراه داشته باشند که ممکن است همه علائم در یک فرد بیمار ظاهر نشود. اتفاقی که با جهش ویروس می‌افتد این است که ممکن است با جهشی که رخ می‌دهد یکی از علائم قبلی ویروس بیش از گذشته نمود پیدا کند.

بنابراین به طور کلی علائم ابتلا به کرونا همان موارد پیشین است، اما برخی واریانت‌ها تاثیرات متفاوتی می‌گذارند و مثلا سبب می‌شوند پیشرفت بیماری از فاز ویروسی به فاز التهابی تسریع شود که این تغییرات هم از ویروس بعید نیست؛ زیرا ویروس سعی می‌کند از تغییرات برای کسب منافع استفاده کند. در مورد ویروس کرونای هندی گزارشات تاکنون می‌گوید هم میزان تلفات ناشی از آن بیشتر است و هم بیماری‌ وخیم‌تری‌ ایجاد می‌کند. 

در مورد واریانت انگلیسی هم چنین پیش‌بینی‌هایی می‌کردیم اما گزارشات جدید می‌گوید خیلی هم تفاوتی میان گونه انگلیسی و نوع کلاسیک نبوده است؛ شاید این موضوع مربوط به غافلگیری ابتدایی ما باشد که با آمادگی و مراقبت بیشتر می‌توانیم مرگ و میر ویروس را کنترل کنیم در هر حال در مورد جهش هندی نیز باید دید چه اقدام کنترلی قدرتمندی می‌توان برای سرکوب آن انجام داد.

وی با اشاره به اینکه برای شناسایی انواع جهش یافته کرونا نیاز به انجام آزمایش ژنتیکی پس از آزمایش PCR است، تاکید کرد: البته عموم مردم نیاز به انجام این آزمایش ندارند و تنها مورد مهم مثبت یا منفی بودن تست اولیه است که پس از آن بدانند چگونه باید از خود و اطرافیانشان مراقبت کنند اما، متولی سیستم بهداشتی درمانی برای جمع آوری داده‌ها و آنالیز شرایط بیماری این آزمایش را انجام می‌دهد. خوشبختانه بستر انجام چنین آزمایشی فراهم است اما شبکه منسجم برای تقویت شناسایی، موضوعی بسیار مهم است.

احتمال ابتلا به کرونای هندی در بهبودیافتگان واریانت های قبلی

ناجی با تاکید بر اینکه احتمال ابتلای مجدد به جهش هندی در بهبودیافتگان از نوع ووهان و انگلیسی ویروس، وجود دارد، اظهار کرد: بر اساس اطلاعات محدود اعلام می‌شود که کیفیت واکسن‌ها می‌تواند ۵۰ درصد نسبت به این واریانت جدید کاهش یابد.

واکسن‌ها در برابر واریانت‌های آفریقای جنوبی و برزیلی هم همین حالت را داشتند به شکلی که شرکت‌های واکسن سازی اقدام به تولید واکسن‌های جدید علیه این واریانت‌ها کرده‌اند. بنابراین احتمال ابتلای مجدد هم در کسانی که واکسن زدند و هم در بهبود یافتگان وجود دارد؛ اما حتی اگر واکسن‌ها کفایت ایده‌آل نداشته باشند بازهم می‌توانند از ابتلای شدید و مرگ و میر جلوگیری کنند و نباید دست از تولید و تزریق آن برداشت.

ویروس هندی به ایران رسیده یا خیر؟

وی افزود: در مورد زمان ورود ویروس هندی به ایران نمی‌توان نظر داد و برای من هم قابل قبول نیست که ویروسی که در کشورهای همسایه از جمله پاکستان و افغانستان کولاک می‌کند به ایران نیامده باشد. به نظر می‌رسد پای ویروس هندی به ایران هم رسیده باشد و فقط ما هنوز متوجه آن نشده‌ایم.

نمی‌خواهیم مردم را بترسانیم اما باید از شرایط آگاه و مطلع باشند، نباید از واریانت‌های جدید بترسیم بلکه باید دنبال چاره جویی باشیم.