با وجود آن که اکنون حدود ۳۰۰ میلیون نفر از مردم جهان نوروز را جشن می‌گیرند، برخی پژوهشگران کشورهای منطقه، روایت ‌های عجیبی از مخالفت با جشن گرفتن نوروز به یاد می‌آورند؛ از کمونیست‌های شوروی سابق تا حکومت طالبان که با دلایل متفاوت نوروز را ممنوع کرده بودند.

ایرنا در آستانه عید باستانی ۱۴۰۰، در وبینار «نوروز و فرهنگ نوروزی در کشورهای منطقه» با پنج پژوهشگر و استاد از کشورهای قزاقستان، ایران، قرقیزستان و افغانستان به گفت‌وگو نشست تا هر کدام نکاتی شنیدنی درباره نوروز، خاستگاه آن و آیین‎ های نوروزی در کشور خود بیان کنند.

در این نشست مجازی، خانم دکتر "زهره زرشناس"، استاد زبانشناسی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی از ایران، خانم دکتر "آیناش قاسم"، مترجم و استاد زبان و ادبیات فارسی از قزاقستان، آقای "آرگن بختی بک"، دانش آموخته مرکز مطالعات قرقیزی- ایرانی در دانشگاه ملی قرقیزستان، دکتر "محمدصادق دهقان"، رییس خانه ادبیات افغانستان و آقای "محمود حیدری"، دانش آموخته افغانستانی روابط بین الملل و مقیم ایران شرکت کردند و از رسم پخت آش نوروز یا «نوروزکجه»، در قزاقستان تا مسابقات اسب‌بازی در قرقیزستان، به آیین‌های متنوع نوروزی کشورهای منطقه اشاره کردند.

۶۲ سال ممنوعیت نوروز در دوران شوروی

یکی از نکات جالب در این زمینه که از سوی مهمانان وبینار مطرح شد، فشار حکومت‌ها و برخی جریانات برای ممنوع کردن جشن گرفتن نوروز در نقاط مختلف بود؛ ممنوعیت ‌هایی که با انگیزه‌های مختلف و گاه متضاد انجام شده است. خانم آیناش قاسم، مترجم و استاد زبان و ادبیات فارسی از قزاقستان، تعریف می‌کند که رژیم کمونیست شوروی، از آنجا که جشن نوروز را یک آیین اسلامی تلقی می‌کرده، جلوی برگزاری آن در سرزمین قزاقستان امروز را گرفته بود و ۶۲ سال این رسم فراموش شد؛ تا آن که یک شاعر مشهور قزاق با نامه ‌نگاری با دبیر اول وقت کمیته مرکزی حزب کمونیست قزاقستان، مجوز برگزاری این جشن را به عنوان نماد بهار درخواست می‌کند و برگزاری نوروز از سال ۱۹۸۸ در قزاقستان آزاد و البته در سال ۲۰۰۱ رسمی شد.

قرقیزها و برگزاری یواشکی نوروز

آرگن بختی بک، دانش آموخته مرکز مطالعات قرقیزی- ایرانی دانشگاه ملی قرقیزستان هم می‌گوید در دوران شوروی، در قرقیزستان هم هرچند برگزاری نوروز به صورت رسمی ممنوع نبوده، اما دولت وقت مخالف برگزاری آن بوده است. با این حال مردم دور هم جمع می‌شده و به مناسبت نوروز و فرارسیدن بهار، مراسم و جشن و اسب ‌بازی برگزار می‌کردند، اما نمی‌گفته‌اند که اینها به مناسبت نوروز است.

با استقلال یافتن قرقیزستان این مخالفت‌ ها پایان یافته و دولت هم از برگزاری نوروز حمایت و سعی در ترویج آن می‌کند، اما حالا یک مشکل دیگر وجود دارد. به گفته بختی بک، گرچه اسلام محلی و سنتی قرقیزستان با نوروز مشکلی ندارد، اما فرقه‌ های جدیدی که بعد از استقلال وارد قرقیزستان شده اند، می‌گویند این جشن زرتشتیان و خلاف آداب اسلامی است و نباید برگزار شود. البته مردم به آنها توجهی نمی‌کنند و در همه جای قرقیزستان فعال در این مراسم شرکت می‌کنند.

طالبان برگزاری نوروز را ممنوع کرده بودند

رییس خانه ادبیات افغانستان هم استبداد ستیزی را یکی از وجوه هویت نوروز می‌داند و می‌گوید: طالبان در دوران حکومت ۵ ساله‌ اش در افغانستان برگزاری نوروز را ممنوع کرده بود و همین باعث شده تا امروز این آیین با هیجان، احساسات و تعمق بیشتری جشن گرفته شود.

به گفته دکتر محمدصادق دهقان، یک وجه دیگر نوروز، تحول‌خواهی و بیدارگری است و پس از ظلمت زمستان و شب، ما می‌خواهیم با حول حالنا تحول را در تک تک رفتارهای خود بیاوریم.

در این نشست، خانم دکتر زهره زرشناس، استاد زبانشناسی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی کشورمان نیز بیان کرد که نوروز می‌تواند بستری برای گفت‌وگوی فرهنگ ‌ها و تمدن ‌ها، پیوند اقوام مختلف، آشتی و پرهیز از جنگ و جدال به ویژه در این منطقه و جهان بزرگ ایرانی باشد.

به زودی فیلم این وبینار در دسترس مخاطبان ایرنا در ایران و جهان قرار خواهدگرفت.

کانال عصر ایران در تلگرام

تماشاخانه