وعدۀ آب و برق مجانی؛ امام خمینی گفت یا نگفت؟

عصر ایران؛ مهرداد خدیر- رییس جمهوری روز یکشنبه 12 بهمن 1399 و در چهل و دومین سالروز بازگشت امام خمینی به میهن گفت‌:

  «امام گفت ما کاری می‌کنیم که آب و برق برای مردم مجانی شود و این دولت افتخار می‌کند که این کار را انجام داده و ما توانستیم. حال برای افرادی که مصرف کمی دارند، برق و آب و گاز مجانی است. بنابراین همۀ پیش‌بینی‌های امام در تاریخ تثبیت شد و درست از آب در آمد. شعار زشتی که خنّاسان در دست گرفته بودند، پایان یافت و معلوم شد که دولت جمهوری اسلامی ایران،‌ دولت حامی مستضعفان است.»

 حسن روحانی در نوفل‌لوشاتو/ پاریس- بهمن 1357

  به همین خاطر برخی از حسن روحانی انتقاد کرده‌اند که چرا بحثی را که هر سال شبکه‌های ماهواره‌ای راه می‌اندازند تازه کرده و جملۀ عباس امیر انتظام سخنگوی دولت مهندس بازرگان را به رهبر فقید انقلاب نسبت داده است؟

  سال هاست که بر سر این که آیا امام ، وعدۀ آب و برق رایگان داد یا نه، بحث می‌شود.

  به همین خاطر درست سه سال قبل و پس از آن که رسول صدر عاملی کارگردان کنونی و خبرنگار روزنامۀ اطلاعات در نوفل لو‌شاتو در یک برنامۀ تلویزیونی تأکید کرد امام هرگز چنین سخنی نگفته است، در مقاله‌ای یادآور شدم: اصل وعدۀ آب و برق رایگان درست است اما اولا نه برای همه که برای کم درآمدها. ثانیا نه پیش از پیروزی انقلاب که یک ماه بعد و در قم و ثالثا نه ابتدا به ساکن که پس از مصاحبۀ سخنگوی دولت موقت.

چون دوباره این بحث درگرفته ابتدا بخش‌هایی از آن مطلب را مجددا می‌آورم و در پایان نکات تازه‌ای را می‌افزایم. (با این توضیح که برای پرسش تکراری نمی‌توان پاسخ تازه آورد. از این رو اگر ناگزیر از تکرار بخش‌هایی از آن مقاله هستم پیشاپیش از خوانندگانی که یش‌تر خوانده اند پوزش می‌خواهم).

  1. امام خمینی هرگز نه در نجف و نه در پاریس وعدۀ آب و برق مجانی نداد. 

  2. از ابتدا تا انتهای سخنرانی بهشت زهرا در ۱۲ بهمن ۱۳۵۷ یک کلمه هم درباره آب و برق مجانی نیست و این تصور که این بخش سانسور می‌شود نادرست است. اتفاقاً اگر بنا‌بر سانسور باشد باید بیشتر به این بخش، حساسیت نشان دهند که «پدران ما چه حقی داشتند که سرنوشت ما را تعیین کنند. سرنوشت هر ملتی به دست خودش است.»

                                      12 بهمن 1357: امام خمینی رهبر انقلاب اسلامی در حال نطق در بهشت زهرا

                                     سمت راست تصویر (سمت چپ امام): دکتر مفتح، سمت چپ تصویر: ناطق نوری

                                                   پشت سر رهبر فقید انقلاب: محمد رضا طالقانی ( کُشتی گیر)

  3. این که امام «هیچ‌گاه» از «آب و برق مجانی» نگفته هم درست نیست چون سه‌بار به این موضوع اشاره کرده‌اند منتها باز تأکید می‌کنم نه در نوفل لوشاتو و نه در تهران و روز ۱۲ بهمن ۱۳۵۷ بلکه در قم.

نوبت نخست:

  در پیام ۱۴ ماده‌ای 9 اسفند سال ۵۷، قبل از ترک تهران به مقصد قم: «من به دولت راجع به مجانی کردن آب و برق و بعضی چیزهای دیگر فعلا برای طبقات کم‌بضاعتی که در اثر تبعیضات خانمان‌‌برانداز رژیم شاهنشاهی دچار محرومیت شده‌اند و با برپایی حکومت اسلامی به امید خدا این محرومیت‌ها برطرف خواهد شد، سفارش اکید نمودم که عمل خواهد شد.» - صحیفه نور، ج۶

نوبت دوم:

  در بدو ورود به قم (۱۰ اسفند ۵۷) در سخنرانی مدرسۀ فیضیه: «ما علاوه بر این که زندگی مادی شما را می‌خواهیم مرفه بشود، زندگی معنوی شما را هم می‌خواهیم مرفه باشد. شما به معنویات احتیاج دارید. معنویات ما را بردند اینها. دل خوش نباشید که مسکن فقط می‌سازیم، آب و برق را مجانی می‌کنیم برای طبقه مستمند، اتوبوس را مجانی می‌کنیم برای طبقه مستمند، دل‌خوش به این مقدار نباشید. معنویات شما را، روحیات شما را عظمت می‌دهیم؛ شما را به مقام انسانیت می‌رسانیم.» - صحیفه نور، ج۶، ص ۲۶۳

نوبت سوم:

   روز جمعه ۱۱ اسفند ۵۷ در کتابخانۀ مدرسۀه فیضیه خطاب به خبرنگار روزنامه اطلاعات: «هر چه زودتر باید مشکل مسکن برای بی‌خانمان‌ها و فقرای ایران حل گردد و برای هر خانواده، مسکن مورد نیازشان تأمین شود. آب و برق برای فقرا و بی‌بضاعت‌ها باید مجانی گردد. به نظر من بیشتر انقلابیون واقعی یعنی آنها که نیروی عظیم و کوبنده این انقلاب بودند، مردم غیر مرفه بودند. کسانی که بیشترین کشته‌ها را دادند و با نیروی ایمان واقعی و اعتقاد راسخ، باعث پیروزی انقلاب شدند، همان کسانی بودند که به هیچ وجه اشرافی و مرفه نبودند و از طبقه پابرهنه بودند.» - صحیفه امام، ج۶، ص ۲۶۲

  4. نکته جالب اما این است که چنان‌که اشاره شد قبل از امام سخنگوی دولت موقت (عباس امیرانتظام) بود که در هشتم اسفند ۱۳۵۷ و قبل از سفر امام به قم وعده آب و برق مجانی-البته با قید کم‌درآمدها- را مطرح کرد و در واقع اشاره رهبر فقید انقلاب به این بود که در امور مادی نباید توقف کرد: «دل‌خوش به این مقدار نباشید که آب و برق شما مجانی می‌شود...»

  5. سه‌بار اشاره امام به آب و برق مجانی محدود به همان بازل زمانی -اسفند ۱۳۵۷- است و دیگر تکرار نشد. همین سه بار اشاره هم البته چنان بود که صدای مهندس بازرگان را درآورد و در پیام تلویزیونی نخست‌وزیر دولت موقت با صراحتی بی‌سابقه که ناشی از سال‌ها آشنایی و دوستی بود، گفت: «آقا، شما هم که ما را کلافه کرده‌اید با این آب و برق مجانی».

در سخنان حسن روحانی رییس جمهوری - که درنوفل لوشاتو حضور داشته - البته دو بی‌دقتی به چشم می‌خورد: اولی تعبیر پیش‌بینی است. حال آن که پیش‌بینی معنی دیگری دارد و این پیش بینی نیست. وعده یا فرمان یا برنامه است.

  دوم این که چون از آن سفر و همراهی پرواز 12 بهمن همراه امام جا ماند و چند روز دیگر هم ماند و بعد به لندن رفت تا خانواده را به ایران برگرداند و بعد از پیروزی بازگشت، از آن روزهای تهران تجربۀ نزدیک ندارد و دقت لازم را اعمال نکرده و 10 اسفند قم را با 12 بهمن بهشت زهرا اشتباه گرفته است.

(نویسندۀ این سطور در دانشگاه تهران منتظر ورود امام خمینی بود اما ترجیح دادند در دانشگاه توقف نکنند و به بهشت زهرا بروند. چرا که اگر قرار بر سخنرانی در دانشگاه هم بود در یک روز سه سخنرانی باید انجام می شد).

  در پایان این را هم بیاورم که تأکید رسانه‌های ماهواره‌ای فارسی زبان بر این وعده از دو وجه مایۀ شگفتی است: اول این که اگر مردم به خاطر آب و برق رایگان به خیابان آمدند چرا اصرار دارند آن دوران را برای همۀ طبقات رفاه‌آمیز تصویر کنند؟ دوم این که مگر تا سال‌ها بعد از انقلاب و تا قبل از هدف‌مندی یارانه‌ها بهای آب و برق ناچیز نبود و با حذف یارانۀ غیر مستقیم با وعدۀ پرداخت یارانۀ مستقیم گران نشد؟ کافی است به قبوض آب و برق خود پیش از پرداخت یارانۀ 45 هزارتومانی نگاهی بیندازید!

بیشتر بخوانید:

رسول صدرعاملی؛ از خیابان دلگشا تا نوفل‌لوشاتو

روحانی: امام قدرت اصلی را قدرت مردم می‌دانست

روحانی: همه پیش‌بینی‌های امام درست از آب در آمد/ افتخار می‌کنیم که آب و برق را برای برخی افراد مجانی کردیم

تماشاخانه

ژاله علو ؛ صدایی که جاودانه شد / مادر همیشه مهربان سینما و خاطره‌ای که فراموش نمی‌شود (فیلم)

یاغیان خراسان دوباره سربرآورده‌اند/ دزد ، یاغی یا سردار؟ اسنادی متعلق به بیش از نیم قرن پیش چه اطلاعاتی از ژاندارمری قوچان می‌دهند/ آن‌ها چرا دستگیر شده بودند (فیلم)

فیلم های دیگر