عصرایران؛ رضا غبیشاوی - صفحه فارسی فدراسیون فوتبال آسیا تصمیم گرفته مسابقه پرسپولیس و اولسان کره جنوبی (فینال لیگ قهرمانان آسیا) را با گزارش عادل فردوسی پور زنده از طریق صفحه اینستاگرام خود پخش کند.

عادل فردوسی پور تا قبل از این برنامه پرمخاطب و تاثیرگذار "90" را در صداوسیما داشت که به دلیل اختلاف با مدیر شبکه سه (فروغی)، تعطیل شد و تاکنون اجرای برنامه یا گزارش فوتبال از او دیده نشده است.

از زمان تعطیلی 90 تاکنون این برای نخستین بار است که قرار است فوتبالی با گزارش فردوسی پور پخش شود.

در این باره می توان گفت:

1- شکست انحصار دیگری از صداوسیما

صداوسیما نام تنها رادیو تلویزیونی است که هم اکنون در ایران فعالیت می کند. صداوسیما انحصار فعالیت رادیو تلویزیونی در ایران را در دست دارد و خود نیز مانع از راه اندازی شبکه های خصوصی در ایران است گرچه براساس قانون اساسی می توان هم صداوسیما داشت و هم شبکه های خصوصی تلویزیونی و رادیویی با کسب مجوز از صداوسیما فعالیت کنند.

البته به روز ترین و بهترین شیوه در سطح جهان این است که راه اندازی شبکه های رادیو تلویزیونی خصوصی بدون نیاز به مجوز باشد و صرفا اطلاعات مالک و محل فعالیت این شبکه ها به دادگستری اعلام شود و نظارت بر آنها نیز از طریق همین دادگستری انجام شود.

تاکنون به کمک اینترنت، انحصار صداوسیما در بخش های خبر و سرگرمی (از جمله فیلم و سریال) شکسته شد اما همچنان پوشش برنامه هایی مثل فوتبال های داخلی در کنترل و انحصار صداوسیما قرار دارد. فوتبال های داخلی و خارجی مزیت نسبی صداوسیما نسبت به شبکه های تلویزیونی فارسی زبان خارجی هستند و حداقل می تواند به این دلیل، مخاطبان را در مقابل خود حفظ کند اما به نظر می رسد انحصار در این بخش هم به لطف اینترنت و شبکه های اجتماعی و محصولات رسانه ای موبایلی کم کم به مرحله تضعیف یا شکست نزدیک می شود و این خبر خوبی است.
اشاره به این نکته هم مهم است که هم اکنون پخش زنده و رایگان مسابقات فوتبال داخل و خارج ایران از صداوسیما در جهان کم نظیر است.

2- موقعیت خاص عادل فردوسی پور

با توقف برنامه فوتبالی 90 در صداوسیما، دیگر عادل فردوسی پور در بخش های اجرا و گزارش فوتبال دیده نشد. نوعی بن بست به دلیل اختلاف با مدیر شبکه سه سیما. او گزینه های زیادی در مقابل خود ندارد. یا تسلیم شود و به اصطلاح به مدار بگردد که در این صورت به نظر می رسد دیگر فردوسی پور واقعی نخواهد بود. می تواند همین وضعیت را ادامه بدهد و غیبتش مستمر باشد. می تواند مثل مزدک میرزایی و دیگرانی، صداوسیما را به مقصد شبکه های فارسی زبان خارج از کشور ترک کند. حالا اما گزینه جدیدی در مقابل او قرار گرفته است. گزینه ای که گرچه فارسی زبان در خارج از کشور است اما آنقدر موجه و غیرسیاسی هست که هیچ بهانه و اشکالی به آن وارد نباشد.

دعوت فدراسیون فوتبال آسیا از عادل فردوسی پور می تواند تلنگری به مسوولان صداوسیما باشد که قدر دارایی هایی چون عادل فردوسی پور را بدانند. حداقل اینکه بدانند برخورد رئیس - کارمندی در حوزه فعالیت حرفه ای روزنامه نگاری کاربرد و تاثیری ندارد.

اشاره به این مورد نیز مهم است. یکی از مشکلات رسانه انحصاری این است که در صورت بروز مشکل برای یک روزنامه نگار، او می تواند به رسانه دیگری برود. اگر کسی در یکی از روزنامه ها نتواند کار کند به روزنامه دیگری منتقل می شود. همچنین درباره خبرگزاری ها و سایت های خبری همین گونه است. اما اگر در صداوسیما به دلیل بروز اختلافی، کار یک روزنامه نگار در یک شبکه متوقف شود تکلیف چیست؟ اگر شبکه های دیگری فعال باشند او می تواند به آن رسانه ها برود و با بن بست روبه رو نخواهد شد.
اشاره به این دو مورد اهمیت دارد:

اول اینکه فدراسیون فوتبال آسیا (afc) نهاد بالادستی فدراسیون فوتبال ایران و باشگاه پرسپولیس است و به مانند دیگر سازمان های بین المللی و نهادهای خارج از کشور نمی توان به رسم مالوف و معمول آن را مورد اتهام قرار داد و با این روش، بر انحصار و رویه نادرست خود پافشاری کرد.

دوم یکی از شباهت های ورزشکاران حرفه ای و روزنامه نگاران حرفه ای، استقلال حرفه ای و شخصیت مستقل هر دو آنهاست. اصرار و تلاش برای تصغیر یک روزنامه نگار در قالب "کارمند" یک نهاد و سازمان تنها به مرگ شخصیت حرفه ای - روزنامه نگاری وی منجر می شود.

3- درآمدزایی باشگاه ها و رسانه ها

یکی از مشکلات باشگاه ها، ناتوانی در درآمدزایی از طریق فروش پخش مسابقات خود است. از یک طرف، صداوسیما زیر بار پرداخت حق پخش بازی باشگاه ها نمی رود و حقوق مالی این باشگاه ها را به مانند سراسر جهان نمی پردازد و از سوی دیگر، رادیو تلویزیون دیگری در ایران وجود ندارد که باشگاه ها بتوانند از طریق آن، مسابقات خود را پخش کنند. این موضوع، به یک بن بست پیچیده تبدیل شده است. حال می توان گفت فناوری های نوین ارتباطی به کمک باشگاه ها آمده است تا هم انحصار صداوسیما را در این زمینه بشکنند و هم راه درآمدزایی برای دیگر رسانه ها باز شود.

حالا قطعا باشگاه های ورزشی نه تنها در رشته فوتبال و باشگاه های بزرگی چون استقلال و پرسپولیس، بلکه دیگر رشته ها و باشگاه های کوچک و بزرگ در سایر شهرها و مناطق هم می توانند مسابقات و بازی های خود را به صورت زنده پخش اینترنتی کنند.

از طریق پخش زنده اینترنتی در قالب های مختلف از جمله اینستاگرام، هم باشگاه ها می توانند فعالیت ها و مسابقات خود را مستقیم پخش کنند و به این وسیله، درآمدزایی داشته باشند و همین راه برای کسب درآمد رسانه های زیادی باز می شود. روز به روز فناوری های جدیدی به بازار می آید و همزمان سرعت اینترنت بیشتر می شود. در همین روند، انحصار صداوسیما هم روز به روز کمرنگ تر و ضعیف تر می شود.

تماشای زنده فوتبال از طریق اینترنت، نقطه عطفی در تاریخ رسانه و روزنامه نگاری ایران است. اتفاقی که یادآوری می کند بعد از گذشت 568 سال از اختراع دستگاه چاپ، این فناوری جدید است که انسان ها را از عصر "مجوز" عبور می دهد.