لباس «تاناکورا» خوب است یا بد؟

به گزارش ایسنا، این روزها که کمتر مرزی باز است تا مبادا دایره شیوع ویروس کرونا بیشتر شود، لباس‌های دست دوم هم به صورت قاچاق وارد می‌شوند. این را فروشنده‌های مغازه‌های عرضه لباس‌های دست دوم در میدان رسالت تهران می‌گویند؛ محلی که چند سالی است تبدیل به بورس فروش لباس‌های به اصطلاح «تاناکورا» شده است.

این لباس‌ها را که از اربیل عراق، دوبی و پاکستان وارد ایران می‌شوند، کیلویی می‌خرند و دو هفته‌ای در انبار نگه می‌دارند تا اگر ویروس کرونا دارد، از بین برود و بعد روی رِگال می‌چینند. مشتری‌ها هم آنقدر لباس‌ها را بالا و پایین می‌کنند تا بالاخره آنچه که می‌خواهند، پیدا کنند؛ کاری که ساعت‌ها وقت یک خریدار را می‌گیرد.

فروشگاه پر از لباس‌های اتوکشیده و مرتب و قیمت‌ها کمی از فروشگاه‌های دیگر بالاتر است. چند مشتری در اطراف مغازه پخش شده‌اند و در حال جست‌وجو برای پیدا کردن لباس مورد علاقه‌شان هستند. دختری که از گشتن خسته شده، رو به فروشنده می‌گوید: «پس مامان من که هر دفعه میاد اینجا و با کلی لباس خوب بر میگرده خونه، از کجا پیداشون می‌کنه؟» فروشنده جواب می‌دهد: «مادر شما خوب می‌گرده».

تعداد فروشگاه‌هایی که پوشاک و کفش دست دوم در میدان رسالت عرضه می‌کنند، کم نیستند. برخی از فروشگاه‌ها دکورهای آنچنانی دارند و برخی دیگر هم لباس‌ها را روی هم تلنبار کرده‌اند. پشت شیشه برخی از آنها «حراج» نوشته شده و لباس‌هایی که فصلش گذشته را حتی با قیمت ۳۸ هزار تومان هم می‌فروشند اما قیمت بیشتر لباس‌های فصل، گران‌تر از لباس‌های در حد نو است.

«این روزها کسب و کار ما هم چنگی به دل نمیزنه چون مستقیم با دلار کار می‌کنیم. اوضاع دلار هم که خودتون بهتر می‌دونین. یه وقتایی قیمتا دقیقه‌ای بالا میره و مجبوریم واسه خرید و فروش دست نگه داریم تا ببینیم چی میشه.» اینها را یکی از فروشنده‌ها می‌گوید. می‌پرسم این روزها که کرونا همه جا را گرفته این لباس‌ها خطرناک نیستند؟ ضدعفونی هم می‌شوند؟ «ضد عفونی کجا بوده خانوم؟ لباسا رو که میاریم، دو هفته تو انبار نگه می‌داریم، بعد روی رگال می‌چینیم. تو این مدت اگه ویروسی هم باشه از بین میره. بعدشم مردم وقتی میان خرید، دست میزنن ببینن لباس چه جنسی داره و اگه کرونایی باشه از خود مردم منتقل میشه. البته تا الان هیچکدوم از ما و کاسبا کرونا نگرفتیم.»

مغازه بعدی ویترین شیکی دارد. دو دل می‌مانم که این مغازه  لباس‌های دست دوم می‌فروشد یا نو. داخل می‌شوم. مغازه به شکل مدرنی طراحی شده و بوی خوبی فضا را پر کرده است. کمی به لباس‌ها نگاه می‌کنم. دست دوم هستند، با این تفاوت که خشکشویی رفته‌اند و لیبل خورده‌اند. دست روی یک کاپشن زنانه می‌گذارم و قیمت را می‌پرسم: «یک و ۲۰۰!» اجناس مغازه بسیار گرانند و زمانی که دلیل گرانی را می‌پرسم، فروشنده می‌گوید: «همه اجناس ما برند اصله. اینجا هم دومین شعبه فروشگاه ما تو تهرانه.»

قیمت‌ها مغازه به مغازه فرق می‌کند و بالا و پایین می‌شود. گویا نظارت درستی بر قیمت‌گذاری لباس‌های وارداتی دست دوم در کشور وجود ندارد. در کنار عرضه لباس‌های دست دوم در فروشگاه‌های معروف به تاناکورا، بسیاری هم لباس‌های دست دو خود را در شبکه‌های اجتماعی به فروش می‌گذارند که طرفداران بسیاری هم دارند؛ از لباس‌های مجلسی گرفته تا کفش و کتونی و وسایل کوهنوردی. بسیاری از فعالان محیط زیست معتقدند این کار به بهبود شرایط محیط زیست و جلوگیری از مصرف‌گرایی کمک شایانی می‌کند و در همه جای دنیا هم مرسوم است.

«تو آلمان، هر محله‌ای یه دکه فلزی داره که مردم لباسایی که دیگه استفاده نمی‌کنن رو میندازن داخلش و هر چند وقت یه بار صلیب سرخ یا شهرداری میاد لباسا رو جمع می‌کنه، میشوره و تو کمپ پناهنده‌ها یا بین کارتن‌خوابا توزیع می‌کنه. البته فروشگاهای دست دوم یا همون تاناکورای خودمون هم اینجا هستن که لباسا رو با کمترین قیمت یه چیزی حدود یک یا دو یورو می‌فروشن. معمولا مردم خیلی فقیر مشتری این فروشگاها هستن. یه سری فروشگاها هم هستن که لباسای «اوت لِت Outlet» می‌فروشن. چون لباسای برند گرونن و هر کسی این قدرت مالی رو نداره که مثلا ۳۰۰ یورو واسه یه لباس برند بده، یه سری فروشگاها لباسای کالکشن قدیم همون برندای خوبو یا اصلا لباسایی که برند نیستن رو با قیمت حدود ۳۰ یورو می‌فروشن. معمولا  فروشگاهای لباس تو اروپا این ارزشو واسه مشتریاشون قائلن که اگه تا ۲۸ روز از خریدشون راضی نبودن به شرط اینکه مارکشو نکنده باشن، بتونن پسش بدن. اگه کیفیت لباس پایین اومده باشه که نتونن اونو با قیمت قبل بفروشن با قیمت پایین‌تر به فروشگاهای اوت‌لت میدن.» این اطلاعات را «مسلم» که در حال حاضر شهروند آلمان است درباره استفاده از لباس‌های دست دوم در این کشور به ایسنا می‌دهد.

در این بین برخی هم تجربه خوبی از خرید لباس‌های دست دوم نداشته‌اند و بعد از لمس این لباس‌ها با مشکلات پوستی یا تنفسی روبه‌رو شده‌اند. گرچه مینو محرز - متخصص بیماری‌های عفونی - معتقد است: «چنین چیزی نمی‌تواند درست باشد. لباس‌های دست دوم در همه جای دنیا فروخته می‌شوند. اگر کسی با لمس پارچه این لباس‌ها دچار مشکل شده قطعا سابقه حساسیت یا بیماری پوستی داشته است.»

این عضو کمیته علمی ستاد ملی مقابله با کرونا همچنین درباره مصرف لباس‌های دست دوم در زمانی که درگیر شیوع کرونا هستیم به ایسنا می‌گوید: «مردم می‌توانند لباس‌های دست دومی که می‌خرند بعد از شست‌وشو استفاده کنند و در این زمینه مشکلی وجود ندارد. مشکلی که وجود دارد پُرو لباس است که باعث انتقال ویروس می‌شود. به همین دلیل بهتر است این لباس‌ها بدون پُرو خریداری و بعد از شست‌وشو استفاده شوند.»

اما آیا واقعا مصرف لباس‌های دست دوم به بهبود یا حفظ بهتر محیط زیست کمک می‌کند؟ ناهید محبی - دکترای مدیریت محیط زیست - معتقد است: «لباس‌های دست دوم یا به اصطلاح تاناکورا قابل استفاده دوباره‌اند اما از نظر بهداشتی مسائل خاص خودشان را دارند. در کل استفاده از یک محصول در جهت بهبود یا حفظ منابع محیط زیست کار درستی است. گرچه قاعدتا توجه به مسائل بهداشتی در اولویت است زیرا این مسائل ارتباط تنگاتنگی با محیط زیست دارد. بسیاری از کشورهای دنیا هم از لباس‌های دست دوم استفاده می‌کنند که بسیاری از این لباس‌ها برند هستند. منسوجات جزء زباله‌هایی هستند که دیر تجزیه می‌شوند. اغلب زباله‌هایی که تولید می‌کنیم کمتر به سمت مراکز بازیافت هدایت و بیشتر دفن می‌شوند. در چرخه دفع پسماند چهار R داریم که یکی از آنها (Reuse) یا همان استفاده دوباره است و دیگری (Recycle) یا همان بازیافت است و چون دو مورد دیگر در این مبحث کاربرد ندارند به آنها اشاره نمی‌کنم. استفاده دوباره به این معناست که می‌توان از یک شیء یا محصول استفاده دیگری داشته باشیم. برای مثال من کمدی دارم که به آن احتیاجی ندارم و به جای آنکه آن را به زباله تبدیل کنم در اختیار شخص نیازمندی می‌گذارم. یا مدل دیگری وجود دارد که با کمی تغییر می‌توان از یک کالا استفاده کرد. برای مثال برخی از خانم‌ها در منزل با برخی لباس‌های کهنه، کیف درست می‌کنند. درباره بازیافت هم یک محصول به کارخانه فرستاده می‌شود و به طور کلی تجزیه و از آن ماده یا کالای دیگری تولید می‌شود. در برگه (MSDS) که به برخی لباس‌ها دوخته می‌شود، علائم (Reuse) و (Recycle)، چگونگی شست‌وشو، نگهداری و دفع لباس درج شده که افراد باید این علائم جزئی را بشناسند. در واقع علائم دفع لباس به مصرف‌کننده توضیح می‌دهد که اگر می‌خواهید این لباس دفع شود آن را مستقیم در سطل زباله نیندازید. برای مثال لباس‌های نایلونی برای تجزیه به ۳۰ تا ۴۰ سال و لباس‌های نخی به سه تا چهارده ماه زمان نیاز دارند.»

این کارشناس محیط زیست به ایسنا می‌گوید: «با عقب انداختن چرخه بازیافت، به منشاء تولید کمک می‌شود زیرا مواد اولیه تولید از طبیعت گرفته می‌شود و زمانی که از یک لباس در مدت زمان بیشتری استفاده کنیم به اصلاح الگوی مصرف کمک می‌کنیم. به همین دلیل به منابع طبیعی کمتر فشار می‌آوریم. هر چه ماندگاری بالاتر باشد کمتر به سمت تقاضای تولید لباس جدید می‌رویم. هر چه درخواست ما کمتر باشد، تولید پایین می‌آید و از طرفی برداشت منابع طبیعی هم کمتر می‌شود. برای هر تولیدی پروسه، ورودی و خروجی داریم که باید نحوه تولید اصلاح شود تا خروجی‌ها کمتر شوند و کمترین خسارت را به محیط زیست شاهد باشیم.»