مخالفان و موافقان توافق ایران و چین چه می‌گویند؟

رویداد24 - زینب غبیشاوی - در روزهای اخیر تحلیل‌های رسانه‌ای و واکنش‌های رسمی نسبت به قرارداد۲۵ ساله همکاری میان ایران و چین شدت گرفته است و ابعاد مختلف آن مورد بررسی قرار می‌گیرد. مخالفان، این قرارداد را باج‌دهی ایران به چین توصیف کرده و می‌گویند اگر قرار است باج بدهیم چرا با غرب به چنین توافقی نمی‌رسیم، منتقدان می‌گویند چرا باید توافقی 25 ساله با این حجم از امتیازات با چین بسته شود؟ در مقابل موافقان می‌گویند در شرایط کنونی که چین، تنها کشوری است که از ایران نفت خریداری می‌کند این توافق برای خروج کشور از شرایط کنونی اقتصادی ضروری است و می‌تواند مزایا و منافع بسیاری برای کشور به همراه داشته باشد.

با این وجود همچنان جزئیات این قرارداد هنوز اعلام نشده است، روند امضا و نهایی شدن آن نیز در جریان است و توافق نهایی نیز هنوز بر سر آن حاصل نشده است. در این بین، یکی از مهمترین ابعاد این قرارداد، ابعاد اقتصادی آن به شمار می‌رود. چین دومین اقتصاد بزرگ جهان است و قرار است در نتیجه این قرارداد احتمالا تکنولوژی و سرمایه خارجی به کشور بیاورد.

مقام وزارت خارجه در گفت‌وگو با شرق درباره ابعاد اقتصادی این قرارداد می‌گوید: این توافق {صرفا} برای حل مشکلات امروز کشور نیست. البته وقتی امضا و اجرا شود، به‌نوعی مشکلات امروز را هم حتما پوشش می‌دهد.امروز مسائل ما در چین به‌خوبی پیش می‌رود. با وجود همه فشارهای تحریمی، حجم روابط اقتصادی چند ده میلیارد است؛ مثلا سال ۲۰۱۹ میلادی حدود ۲۴ میلیارد دلار بود. چین تنها کشوری است که رسما از ایران نفت می‌خرد و آن را اعلام هم می‌کند. وقتی از چند ده میلیارد تجارت صحبت می‌کنید، امکان ندارد سیستم بانکی و بیمه در آن دخالت نداشته باشد. پس همه این بخش‌ها در روابط فعال هستند تا کار انجام ‌شود.

مخالفان این قرارداد می‌گویند ترامپ در حال محدود کردن بازار چین در آمریکا است و این مسئله برای چینی‌ها بسیار عواقب بدی را به دنبال داشته، بر همین اساس این کشور به دنبال بازار‌های جدید است و چین برای حفظ و تامین منافع خود به دنبال حضور بلندمدت در ایران است. مخالفان معتقدند که این توافق در شرایط برابر و عادلانه قرار ندارد و به همین خاطر این چین است که از این قرارداد منفعت بیشتری می‌برد.

مخالفان همچنین می‌گویند: در صورتی که چین بخواهد ۴۸۰ میلیارد دلار در ایران سرمایه‌گذاری کند، این سرمایه‌گذاری بسیار سخت خواهد بود و ما زیر سلطه اقتصادی و سیاسی چین خواهیم رفت، از سویی گفته می‌شود چندین هزار از مامورین چینی نیز برای نظارت بر اجرای این قرارداد برای محافظت از منافع این کشور به ایران خواهند آمد، که این مسئله نیز عواقب و تبعات بسیاری را به دنبال دارد.

منتقدان قرارداد راهبردی با چین علاوه بر آن می‌گویند تا زمانیکه ما در برخی از راهبرد‌ها و سیاست‌های خود تجدید نظر نکنیم، هر نوع قرارداد همکاری بلند مدت و استراتژیک با کشور‌هایی نظیر چین برای ما ضرر و زیان به همراه دارد، بنابراین انعقاد چنین قراردادی با چین منافع ایران را تامین نخواهد کرد.

در ادامه این گزارش در گفت‌وگو با ۲ کارشناس اقتصادی و رئیس اتاق بازرگانی ایران و چین تلاش کردیم به سوالات و ابهامات اقتصادی پیرامون این قرارداد بپردازیم.

از روسیه به چین رسیدیم

علی بیگدلی کارشناس سیاست خارجی نیز در گفت و گویی به رویداد ۲۴ می‌گوید: همان زمان که رهبر چین به ایران آمد و با رهبر ایران دیدار کرد، ایران به این نتیجه رسید که ادامه خصومت‌های آمریکا با ایران به نقاط کوری منجر می‌شود مانند همین تحریم‌های فعلی؛ از همین رو نگاه معطوف به شرق را در پیش گرفتند. این نگاه معطوف به شرق در ابتدا شاید نگاه به روسیه بود، اما بعد متمایل به چین شد. اکنون که ارتباط چین با آمریکا دچار مشکل شده است، به سمت ایران تمایل پیدا کرده است.

چینی‌ها شرکای قابل اعتمادی نیستند/ از ترس آمریکا به چین پناه نبریم

بیگدلی با بیان اینکه چینی‌ها شرکای خوبی نیستند، تصریح کرد: چینی‌ها شرکای قابل اعتمادی برای سال‌های طولانی نیستند. چینی‌ها همواره به دنبال منافعشان هستند و برخلاف آمریکایی‌ها که پای تعهداتشان هستند، چینی‌ها اینگونه نیستند و دیده‌ایم که تاکنون ۵ بار در شورای امنیت به نفع آمریکا و برعلیه ایران رای داده‌اند. از سوی دیگر این توافق‌نامه‌ای که می‌خواهیم با چین امضا کنیم آنقدر گسترده و فراخ است که چینی‌ها در همه امور سیاسی، امنیتی، اقتصادی و حتی اجتماعی و فرهنگی ما دخالت خواهند کرد و ما حتی در دوره قاجار هم چنین قراردادی نداشتیم. در دوره قاجار پادشاهان آن زمان مجبور به امضا آن نوع قرارداد‌ها بودند، اما جالب این است که امروزه ما خودمان خواهان این قرارداد شدیم و از چین دعوت کردیم تا این امتیاز‌ها را به آن‌ها بدهیم. اگر قرار است که ما این قرارداد سخاوتمندانه را به چین بدهیم، چرا برای فرار از آمریکا به چین روی آوردیم؟

این کارشناس مسائل بین الملل ادامه داد: ما اصلا اجباری برای بستن قرارداد با چین نداریم. در ابتدای جنگ چینی‌ها به ما نوعی موشک به اسم کرم ابریشم می‌دادند که چندبرابر آن را به عراقی‌ها می‌دادند. آن‌ها به دنبال نوعی بازار گرمی هستند و هیچگاه تعهد اخلاقی نداشته و ندارند و همان نگاهی که به کره شمالی دارند را به ما نیز خواهند داشت. ما می‌توانیم با کمی محدودیت و گذشت به سمت آمریکا برویم و اصل مشکل را حل کنیم، نمی‌شود برای فرار از آمریکا به چین پناه ببریم. شاید چین از نظر اقتصادی وضعیت خوبی داشته باشد، اما از آنجایی که کشور تازه به دوران رسیده‌ای است و از لحاظ فرهنگی هنوز به جایی نرسیده است که بتواند بر دنیا اثر بگذارد. این قرارداد نمی‌تواند ادامه دار باشد و اگر در آینده نزدیک چین ارتباط خود با آمریکا را بهبود ببخشد، مطمئنا چین این قرارداد را منحل خواهند کرد؛ همانطور که در پارس جنوبی وقتی آمریکا ما را تحریم کرد، چینی‌ها بساطشان از پارس جنوبی را جمع کردند و رفتند.

بیگدلی با تاکید بر اینکه چین شریک قابل اعتمادی نیست، خاطرنشان کرد: اگر قرار است از ترس آمریکا به دامن چین بیافتیم، بهتر است برویم با آمریکا مذاکراتمان را شروع کنیم و مشکلاتمان را حل کنیم. چین اگر حاضر به امضای این قرارداد با ما شده است، به دلیل خصومتی است که با آمریکا پیدا کرده است. چین اگر دلش به حال ما می‌سوخت در ۴۰ سال گذشته دست به چنین اقدامی می‌زد.

دخالت همه جانبه و مستقیم چین در امور ایران در نتیجه قرارداد 25 ساله

این کارشناس مسائل بین الملل ادامه داد: با این قرارداد چین کنترل همه موضوعات را خواهد داشت، از حوزه‌های امنیتی گرفته تا سیاسی و اجتماعی. با این قرارداد ما نوچه چین در نظام بین الملل می‌شویم و با توجه به این که قراراست ۵ هزار نیروی زبده خود را وارد ایران کند، یک اقدام کاملا توهین آمیز است. وقتی چینی‌ها به ایران می‌ایند درست همان امتیازات کاپیتلاسیون را دریافت خواهند کرد و اگر مرتکب خبط و خطایی شوند اجازه محاکمه آن‌ها را نداریم. اصلا بر اساس کدام سند و قرارداد و ضرورتی ۵ هزار نیروی زبده قرار است وارد کشورمان شوند؟ با اینکه هنوز جزئیات این قرارداد به صورت کامل منتشر نشده است، اما قراردادی بسیار ننگین است و به مانند این است که دستهایمان را بالای سرمان گرفته و از ترس آمریکا به چین پناه برده‌ایم. مانند دوران قاجار که از فشار روس‌ها حاضر به امضای قرارداد ترکمانچای شدیم.

وی ادامه داد: با این قرارداد چین صاحب اختیار تمام امور کشورمان خواهد شد و ۲۵ سال یک عمر طولانی است و در همه امور کشور دخالت مستقیم خواهند داشت و ما موقعیتمان را به شدت مورد آسیب قرار خواهیم داد. متاسفانه مقامات ارشد کشورمان مشاوران خوبی ندارند و مانند آقای محمدعلی که در تلویزیون می‌گوید هیچ قراردادی بهتر از این نبوده است! باید میزگردی با حضور کارشناسان مجرب تشکیل شود و بگویند چرا قراردادی بهتر از این نبوده است؟ اصلا چه لزومی دارد قرارداد ۲۵ ساله؟ چرا ۵ سال نباشد؟ ما این قرارداد را می‌بندیم، اما مشکلمان با آمریکا، اسرائیل و ... همچنان سرجای خود باقی می‌ماند و چین نیز روابط خود با سعودی را دارد و بر اساس یک نگاه اسثمارگرایانه اقدام به بستن چنین قراردادی با ما شده است.

قرارداد ۲۵ ساله ایران و چین: حتما نفع خودمان را دیده‌ایم

مجیدرضا حریری رئیس اتاق ایران و چین در گفت‌و‌گویی به رویداد‌‌۲۴ گفت: فعلا هیچ توافقی صورت نگرفته است و این موضوع صرفا فقط یک برنامه است که از سوی ایران به طرف چینی پیشنهاد شده و آن‌ها یا قبول می‌کنند یا خیر. زمانی که ما پیشنهادی را مطرح می‌کنیم حتما نفع خودمان را دیده‌ایم که این پیشنهاد را مطرح کرده‌ایم و شاکله اصلی آن اقتصادی است و طبیعتا برای ما منفعت اقتصادی هم به همراه دارد. رشد اقتصادی یک کشور به همکاری با کشور دیگری بستگی ندارد، بلکه به استفاده از رشد حداکثری از ظرفیت‌های اقتصادی و ارزش‌افزوده است. قطعا این موضوع ابزار‌های مختلفی دارد و یکی از ابزار‌های آن می‌تواند ارتباط بلندمدت با یک کشور دیگر برای تامین زیرساخت‌ها و فروش منابعی که دارد باشد. این برنامه هم یک ابزار است و به تنهایی به پیشرفت و رشد اقتصادی کمک نمی‌کند.

حریری ادامه داد: اگر این برنامه منجر به توافق شود می‌تواند تاثیر مثبتی در اقتصاد کشور بگذارد و رکودی که سال‌هاست بر کشور حاکم است را از بین خواهد برد. ما از سال ۸۹ که دچار تحریم‌ها و گرفتاری شدیم تا امروز نرخ رشدمان صفر است. حالا برای خروج از این وضعیت باید بتوانیم اقداماتی خارج از شرایط تحریمی تعریف کنیم. اقتصاد ما هرچقدر که بومی باشد و ارتباطی با سایر کشور‌ها نداشته باشیم، هرلحظه هر کشوری می‌تواند دور ما را خط بکشد و ما را تحریم کند.

به ورود سالانه ۳۰ الی ۴۰ هزار دلار سرمایه خارجی نیاز داریم

وی افزود: اگر کشور‌های دیگر بخواهند با ما همکاری کنند ما نیز حاضر به همکاری هستیم و حالا هم چینی‌ها موافق این همکاری هستند. ما به ورود سرمایه و تکنولوژی‌های خارجی به کشور احتیاج داریم و برای اینکه یک نرخ رشد اقتصادی بالای ۷ درصد و پایدار داشته باشیم، احتیاج به ورود سالیانه ۳۰ الی ۴۰ هزار دلار سرمایه خارجی هستیم و اگر چین با چنین کاری موافق باشد مگر اتفاق بدی است؟ ما همه اقتصاد را بومی کرده‌ایم و درِ مملکت را بسته‌ایم و چشم به شعار خودکفایی و نگاه به داخل بسته‌ایم و خودمان با خودمان مانده‌ایم و هر زمان هرکشوری که بخواهد می‌تواند دور ما را خط بکشد.

رئیس اتاق بازرگانی ایران و چین، می‌گوید: نمی‌دانم چرا برخی می‌گویند در این برنامه چینی‌ها دست برتر را دارند. مگر رفتار اقتصادی دو طرفه نیست؟ مگر زمانی که شما به مغازه می‌روید شما به بقال احتیاج دارید یا او به شما؟ طبیعتا دو طرف به همدیگر نیاز دارند و هر معامله و رفتار اقتصادی نیز همین است. چین به منابع پایدار انرژی برای آینده خود به ایران نیاز دارد و ایران نیز به مشتری پایدار انرژی احتیاج دارد.

احمدی‌نژاد بیشترین قرارداد‌های غیرمنطقی را با چین نوشت

حریری گفت: برخی می‌گویند چین قرار است ما را استعمار کند که باید بگویم این تحلیل نیز مانند سایر تحلیل‌ها اقتصادی کشور است که ریشه آن دعوای سیاسی است. یکی مانند احمدی‌نژاد می‌تواند این اظهارات بی اساس را انجام دهد که زمانی که خودش رئیس‌جمهور بود بیشترین قرارداد‌های غیرمنطقی را با چینی‌ها نوشته بود. این‌ها دعوای سیاسی و غیرمنطقی هستند. کسانی که می‌گویند این قرارداد استعماری است بگویند از کجای این ۱۸ صفحه برنامه منتشر شده استعمار را متوجه شدند؟

دوستان در لندن دولت انگلیس را راضی کنند مانند این قرارداد را با ایران بنویسد

وی تاکید کرد: اگر فکر می‌کنند چین استعمارگرایانه رفتار کرده اشکالی ندارد، دوستانی که در لندن نشسته‌اند، دولت انگلیس را راضی کنند مانند همین قرارداد را با ایران بنویسد و به جای چین آن‌ها با ما همکاری کنند. این برنامه اصلا باج دهی به چین هم نیست، مگر می‌شود کشوری پیشنهادی را به کشور دیگری ببرد و بگوید قربان بفرمایید ما را استعمار کنید و ما نیز به شما باج می‌دهیم. مگر چینی‌ها به ما چنین پیشنهادی داده‌اند؟

وی ادامه داد: در این برنامه ۱۸ صفحه‌ای که منتشر شده است، هرجایی که اسم چین نوشته شده است را برداریم و نام آمریکا را بنویسیم، صف موافقین و مخالفین این قرارداد جای خود را باهم عوض می‌کنند. حالا اگر کسی با جمهوری اسلامی مشکل دارد چرا فحش خود را به چینی‌ها می‌دهد؟ هرکسی با هرکسی دعوا دارد برود به خود او فحش دهد.

به شدت محتاج سرمایه‌گذاری برای توسعه هستیم

حمید حاج اسماعیلی کارشناس مسائل اقتصادی در گفت‌وگویی به رویداد‌۲۴ می‌گوید: واکنش‌هایی در کشور نسبت به سند توافق راهبردی ۲۵ ساله با چین ایجاد شد که برخی منفی و برخی مثبت بود، به هرحال مردم واکنش‌های متفاوتی دارند و فکر می‌کنند که این توافقنامه‌ها یکطرفه است و می‌تواند برای کشور ضرر داشته باشد و ماحصل آن نتایج مثبت در راستای رفاه و توسعه کشور نباشد. در صورتی که اینگونه نیست. هر کشوری که می‌خواهد در مسیر توسعه و رشد حرکت کند، نیازمند سرمایه‌گذاری و توسعه زیرساخت‌ها است و کشور ما نیز به شدت محتاج سرمایه‌گذاری برای توسعه تمام بخش‌ها از جمله حمل و نقل، نفت، شهرسازی و ... است.

وی ادامه داد: متاسفانه بعد از انقلاب سرمایه گذاری‌های خوبی در کشور صورت نگرفته است و ما از منابع سرمایه‌های خارجی برای توسعه کشور محروم بودیم و دلیل آن هم تحریم‌ها بوده است. منابع خارجی سرمایه‌های بزرگی دارند که می‌تواند برای توسعه‌های بزرگ از آن استفاده کرد؛ بنابراین ما نیازمند استفاده از منابع خارجی در مسیر تعامل با کشور‌های خارجی هستیم و حتما باید با کشور‌های ثروتمند همکاری داشته باشیم. چین بیش از ۴ دهه است که یکی از قدرت‌های بزرگ اقتصادی در جهان است و اکنون دومین اقتصاد بزرگ دنیا است که به شدت تاثیر‌گذار است و در حوزه‌های اقتصادی برخی از بزرگترین پروژه‌های دنیا را چینی‌ها انجام می‌دهند، زیرا هم سرمایه نیروی انسانی ماهری دارند و از سوی دیگر تکنولوژی و امکانات خوبی دارند. روابط با چین برای همه کشور‌ها حتی آمریکا حائز اهمیت است.

حاج اسماعیلی با بیان اینکه چین در آسیا قرار دارد و ما نیز می‌توانیم بسیاری از پروژه‌ها را همسو با آن‌ها انجام دهیم، خاطرنشان کرد: به جای اینکه به کشور‌های اروپایی و غربی چشم داشته باشیم که معمولا امکانات را با قیمت‌های بسیار بالا ارائه می‌دهند، ما با نگاه به کشور‌های آسیا می‌توانیم استفاده بهتری از چین داشته باشیم. چین در سازمان ملل حق وتو دارد و اهمیت بالایی برای ما دارد. از سوی دیگر ما روابط تجاری بالایی با چین داشته و داریم و واردات بسیاری هم از این کشور داریم و با توجه به شرایط تاثیرگذاری چین، ارتباط با این کشور برای ما مهم است و می‌توانیم از منابع آن‌ها برای توسعه کشور استفاده کنیم.

نیازمند حرکت به سمت اقتصاد تولیدی هستیم

این فعال اقتصادی با تاکید بر اینکه همکاری با چین حتی می‌تواند ما را از صادارت و تولید خام فروشی به تولید و صادرات کالا‌هایی با ارزش افزوده باشد، یادآورد شد: این همکاری می‌تواند به چرخیدن چرخ‌های اقتصاد کشور و ایجاد اشتغالزایی کمک کند. ما برای اینکه به سمت یک اقتصاد تولیدی حرکت کنیم، نیازمند یک سرمایه‌گذاری و مشورت هستیم و اگر این امر صورت نگیرد نمی‌توانیم چنین کاری انجام دهیم. ما با همکاری با چین می‌توانیم با تکنولوژی‌هایی که دارند کارخانه، شرکت‌های تولیدی بزرگی به راه بیاندازیم و در همین مسیر اشتغال‌زایی کنیم. با این همکاری می‌توانیم اقتصادمان را از خدماتی بودن به مولد بودن تغییر دهیم و با اشتغال زایی نرخ رشد بیکاری را کاهش دهیم.

با این قرارداد تحت الحمایه چین در نظام بین الملل می‌شویم

با این حال اما بسیاری از کارشناسان حوزه بین الملل بر این عقیده هستند که این قرارداد نوعی استثمار است و انعقاد آن هیچگونه توجیهی به همراه ندارد. علی بیگدلی استاد دانشگاه و کارشناس امور بین الملل می‌گوید که با این قرارداد ایران نوچه چین در نظام بین الملل می‌شود و همان حق کاپیتالاسیون که برای نیروهای آمریکایی وجود داشت، برای این چندهزار نیروی نظامی چینی نیز وجود دارد که در صورت خبط و خطا، امکان محاکمه آن‌ها وجود نخواهد داشت.

بیشتر بخوانید:

*پاسخ پکن به تحریم‌ هوآوی؛ اپل و بویینگ در فهرست "نهادهای غیرقابل اعتماد" چین

*تهدید ترامپ به قطع کامل روابط با چین

*ترامپ: چین مقصر کشتار جمعی در دنیا است

تماشاخانه

تیزر خاطره انگیز "عقاب ها" ؛ فیلمی که 21 سال در سینماهای ایران اکران شد (فیلم)

کشف دنیای گمشده در جنوب چین /گیاهان و جانوران منقرض شده زنده در یک فروچاله بزرگ پیدا شدند (فیلم)

فیلم های دیگر