تاثیر کرونا بر پخش بین‌المللی سینما و جشنواره‌های جهانی

شیوع کرونا نه تنها باعث تعطیلی سینماها شده بلکه بسیاری از پروژه‌های تولید فیلم‌های سینمایی را هم متوقف کرده است. همچنین یکی از مهم‌ترین بخش‌های دیگری که تحت تاثیر این ماجرا قرار گرفته، عرصه فعالیت پخش‌کنندگان حوزه بین‌المللی سینماست که با تعطیلی سینماها یا لغو و به تعویق افتادن جشنواره‌های مختلف کار و مشغله‌شان آسیب دیده است. در این راستا یک سوال مهم این است که آیا این آسیب موقتی است؟ یا با برطرف شدن این همه‌گیری اوضاع به روال سابق برمی‌گردد.

 محمد اطبایی، یکی از قدیمی‌ترین کارشناسان این حوزه که در بخش خصوصی و با عنوان «مستقل‌های ایرانی» فعالیت می‌کند در گفت‌وگویی با ایسنا درباره وضعیت این گروه از فعالان سینما و نیز آینده سینمای بین‌الملل پس از پایان شیوع کرونا اظهارنظر کرد.  

او ابتدا در پاسخ به اینکه پیش‌بینی‌اش از وضعیت برگزاری جشنواره‌های معتبر سینمایی در سال ۲۰۲۰ پس از شیوع کرونا چیست، بویژه اینکه سازمان بهداشت جهانی تاکید کرده شاید تا پایان سال جاری شرایط فعلی ادامه داشته باشد؟ بیان کرد: همانطور که پیش بینی میشد تمامی جشنواره‌های بین‌المللی فیلم از نیمه اسفند تا پایان مردادماه امسال لغو شده، به تعویق افتاده یا به صورت آنلاین برپا شده و خواهند شد. حتی برای جشنواره‌های ماه شهریور و به ویژه ونیز و تورنتو و سن سباستین هم اطمینانی نیست و جشنواره تورنتو  روی نسخه آنلاین این دوره از جشنواره خود هم مشغول کار است. جشنواره‌های بعد از شهریور نیز به روال سابق به کار خود مشغول هستند، اما باید در نظر گرفت که پاییز شلوغی برای جشنواره‌ها و فیلم‌ها در راه است!

او افزود: بسیاری از فیلم‌هایی که قرار بر نمایش آن‌ها در کن، لوکارنو، کارلو وی‌واری و ... بود اکنون به طرف جشنواره‌های دیگر سرازیر شده و رقابت شدیدی برای انتخاب فیلم‌ها در باقی جشنواره‌های معتبر مانند ونیز، تورنتو، سن سباستین، توکیو و... وجود دارد و از طرفی هم برخی از جشنواره‌های نیمه اول سال به نیمه دوم سال به تعویق افتاده و ترافیک زیادی در برنامه‌ریزی حضور فیلم‌ها و فیلمسازان در جشنواره‌های سر راه وجود دارد. تعداد قابل توجهی از سینماگران هم به علت خطرِ همچنان باقی ویروس کرونا جرأت مسافرت و حضور در جشنواره‌های فصل پاییز را نخواهند داشت و این مهم بر حامیان مالی جشنواره‌ها تاثیر خواهد گذاشت. لذا در کل، ما سال جشنواره‌ای طبیعی نخواهیم داشت و جشنواره‌های جهانی فیلم هم متاثر از شرایط کلی دنیا خواهند بود.

وی درباره اینکه آیا برگزاری آنلاین جشنواره‌های معتبر چه به لحاظ اعتبار و جذابیت و چه به لحاظ فنی و صیانت از آثار امکان‌پذیر هست و می‌تواند راه جایگزین مناسبی باشد؟ گفت: نمی‌توان پاسخ واحدی به این پرسش داد چون به شرایط فیلم و جشنواره بستگی دارد. تردیدی نیست فیلمی که هنوز در هیچ جشنواره‌ای به نمایش در نیامده و ظرفیت‌های حداقلی حضور در رویدادهای مهم سینمایی را دارد، نباید به نمایش آنلاین در یک جشنواره تن بدهد، اما برای فیلم‌هایی که نمایش‌ اول خود (پرمیر) را داشته‌اند، جشنواره‌های آنلاین معتبر می‌توانند تنها ظرفیت باقی مانده برای معرفی و ارتقای این آثار باشند. یادمان باشد که تقریبا تمام جشنواره‌های فیلم آنلاین اعتباری نداشته و نیت از نمایش آنلاین در اینجا، جشنواره‌هایی است که به ناچار و امسال به صورت آنلاین برگزار می‌شوند.

اطبایی در پاسخ به اینکه این اتفاق‌ها چقدر بر صنعت سینما و روند فعالیت جشنواره‌ها به دلیل کاهش تولیدات تاثیر داشته و اگر این‌ شرایط در ماه‌های آینده ادامه داشته باشد، آیا ممکن است جشنواره‌ها با تعطیلی دو ساله روبرو شوند؟ بیان کرد:‌ وضعیت تولید فیلم و جشنواره‌ها را می‌توان به گونه‌ای به وضعیت تولید اضافه نفت و نیاز بازار تشبیه کرد که عرضه بیش از تقاضاست! آنقدر فیلم در کشورهای مختلف تولید شده یا در مراحل پس از تولید قرار دارند که بعید است جشنواره‌ها با کمبود تولید فیلم روبرو شوند. برای مثال هم اکنون در کشور خودمان و بنا بر آمار و مستندات دقیق، نزدیک به دویست فیلم آماده نمایش یا در مرحله تولید و پس از تولید وجود دارد و اگر به این آمار انبوه، فیلم‌های همچنان به نمایش در نیامده‌ سال‌های قبل را اضافه کنیم، سینماهای ایران تا حداقل دو سال فیلم کافی برای نمایش خواهند داشت. البته این بحث صرفا به کمیت فیلم‌ها اشاره دارد و نه کیفیت فیلم‌ها. همین وضعیت در دیگر کشورها هم وجود دارد و هیچگاه ظرفیت‌های نمایشی تکافوی تولیدات هر کشور و فیلم‌های وارداتی را نداشته‌اند.

این کارشناس بخش بین‌المللی سینما درباره اینکه آیا به عنوان یکی از پخش‌کنندگان فعال و باسابقه سینما در بازار جشنواره کن که آنلاین خواهد بود، شرکت می‌کند و آیا اصلا این نوع برگزاری بازار را راهکار مناسب و موفقیت آمیزی می‌داند؟ با اشاره به اینکه خودش در این بازار شرکت می‌کند، ادامه داد: اگرچه در بازار آنلاین کن حضور خواهم داشت، اما ابهامات زیادی هنوز وجود دارد و دست اندرکاران بازار هم فرم‌هایی را ارسال کرده و در حال نظرسنجی و بررسی نیازهای فروشندگان و خریداران فیلم هستند. با این حال وضعیت مطلوبی نیست، ولی تنها امکان موجود در شش ماه اول سال بوده و باید از آن استفاده کرد. برگزاری آنلاین بازار فیلم کن هم موقعیت مناسبی برای پخش‌کننده‌های جوان یا کسانی است که بضاعت کافی برای حضور فیزیکی در بازار کن و اجاره یک غرفه را نداشته و اکنون تنها با 90 یورو می‌توانند در این فضا حضور داشته باشند.

اطبایی در پاسخ به اینکه با توجه به آسیب حرفه توزیع و پخش فیلم در عرصه جهانی از شیوع کرونا، چقدر وضعیت پخش کنندگان حرفه‌ای سینمای ایران با شرکت‌های معتبر دنیا قابل مقایسه است؟ گفت: دقیقا همینطور است، حوزه عرضه و پخش بین‌المللی در ردیف اول آسیب دیده‌های شرایط بحرانی فعلی است. این آسیب تنها محدود به مقطع کنونی نبوده و تاثیر بزرگ‌تر آن در آینده خواهد بود. خریداران جرأت خرید فیلم نخواهند داشت و وضعیت برای فیلم‌های هنری و مستقل و بویژه فیلم‌های ایرانی پیچیده‌تر هم خواهد شد. این حوزه نیازمند زمان بیشتری برای رسیدن به شرایط طبیعی است و هر شرکتی توان و تحمل گذر از این دوره را نخواهد داشت و اطمینان داشته باشید شرکت‌های عرضه و پخش زیادی ورشکست شده و فعالیت خود را دیگر ادامه نخواهند داد.

او در پایان درباره دستورالعملی که سال گذشته سازمان سینمایی برای حمایت از پخش‌کنندگان در عرصه بین‌المللی سینما منتشر کرد و اینکه آیا آن دستورالعمل این روزها اجرایی شده؟ آیا فعالان این عرصه جزو اصناف قابل حمایت شناخته می‌شوند؟ و آیا موضوع ثبت انجمنی مختص پخش کنندگان حوزه بین‌الملل سینما در خانه سینما منتفی شده است؟ بیان کرد: ابتدا باید بگویم که انجمن عرضه و پخش کننده‌های بین‌المللی فیلم ایران به طور رسمی در خانه سینما شکل گرفته و خبر آن هم از طرف روابط عمومی خانه سینما اعلام شده است. هیات مدیره و مدیرعامل خانه سینما هم حامی جدی این تشکل بوده و در تلاش هستند تا فعالیت‌های آن به سرعت آغاز شود.  این تشکل بنا داشت تا پس از پایان جشنواره فیلم فجر، طی فراخوانی عضوگیری را شروع کند که متاسفانه با شیوع ویروس کرونا، این مهم به شرایط بهتری به تعویق افتاد، اما اطمینان داشته باشید که این تشکل به زودی فعالیت‌های خود را شروع خواهد کرد.

اطبایی در پایان گفت: از عملی شدن دستورالعمل حمایتی سازمان سینمایی مطلع نیستم و تا آنجا که با دیگر دوستان همکار در تماس بوده‌ام، تاکنون فرد یا شرکتی از این حمایت‌ها برخوردار نشده مگر آنکه منظور حمایت‌هایی باشد که در شفاف‌سازی‌های بنیاد سینمایی فارابی در یک سال اخیر و در ذیل حمایت‌ها از حضور و بازاریابی بین‌المللی سینمای ایران اعلام شده است که در کم و کیف آن هم جای بحث بسیاری است! سازمان سینمایی هم دست‌اندرکاران حوزه عرضه و پخش بین‌المللی فیلم ایران را در شرایط بحرانی فعلی مورد حمایت قرار نداده و متاسفانه حتی خواسته حداقلی و اولیه ما جهت برگزاری یک جلسه با مدیر سازمان سینمایی هم تا به امروز عملی نشده است!