درخواست توقف مالچ‌پاشی در کشور

30 استاد دانشگاه، محقق علوم زیستی، اعضای هیأت‌های علمی دانشگاه‌ها و مؤسسات تحقیقاتی داخل و خارج کشور از وزیر جهادکشاورزی خواستند به‌دلیل تبعات شدید محیط‌زیستی و انسانی، مالچ‌پاشی نفتی برای همیشه در ایران متوقف شود.

به گزارش عصرایران به نقل از روزنامه شهروند، همزمان با بالا‌گرفتن نقدها به استفاده از مالچ نفتی برای تثبیت شن‌های روان و جلوگیری از گردوغبار در کشور، 30 تن از استادان و محققان برجسته علوم زیستی و محیط‌زیست با تحویل نامه‌ای به کاظم خاوازی، وزیر جهادکشاورزی از او خواستند به‌دلیل تبعات شدید محیط‌زیستی و انسانی، استفاده از مالچ در تثبیت شن‌های روان و غیرعلمی‌بودن این روش که حتی منجر به بیماری‌های تنفسی و تشدید سیلاب در مناطق بیابانی می‌شود، فرمان توقف همیشگی مالچ‌پاشی در ایران صادر شود.

امضا‌کنندگان این نامه با برشمردن 8دلیل علمی در مخالفت با مالچ‌پاشی در نقاط بیابانی از وزیر جهادکشاورزی خواستند در برنامه‌های مالچ‌پاشی خوزستان و تمامی نقاط کشور تجدیدنظر و دستور توقف استفاده از این شیوه در سراسر ایران را صادر کند.

ارسال‌کنندگان نامه درخواست از وزیر جهادکشاورزی برای توقف همیشگی مالچ‌پاشی در ایران که نسخه‌ای از نامه خود را به روزنامه همشهری ارسال کرده‌اند، اعلام کردند: استفاده از مالچ نفتی برای تثبیت ماسه، از روش‌های منسوخ گذشته در قبل از انقلاب بود که بدون تحقیق بیش از نیم‌قرن پیش که دانش بوم‌شناختی بسیار اندک بود، به ایران وارد شد و از آن پس بدون پشتوانه علمی در هیچ کجای جهان حتی در آسیای میانه نیز استفاده نشد.

به نوشته متخصصان علوم زیستی، «در مناطقی از ایران مرکزی که در گذشته با کمک مالچ، تاغ‌کاری شد، بنا بر مشاهدات در کل کشور، فون طبیعی منطقه و گونه‌های گیاهی نابود شدند و همه جنگل‌های تاغ دست‌کاشت نیز آفت‌زده شد و بیشتر مناطق تاغ‌کاری‌شده توسط مالچ به بیابان‌های مرده تبدیل شدند. فاجعه تا آنجا گسترش یافت که حتی یک درختچه سالم تاغ نیز دیده نمی‌شود. درحالی‌که بنا بر یافته‌های دقیق علمی و توصیه انجمن جهانی احیای اکولوژیکی، احیای یک اکوسیستم باید براساس روش‌های طبیعی و توانمندی‌های ذاتی یک منطقه باشد تا همه اجزای اکوسیستم در تعادل با آن باعث پایداری منطقه شوند.»

از دیگر نقدهای علمی متخصصان به فعالیت‌های مالچ‌پاشی در کشور آن است که مالچ‌پاشی از نفوذ آب به سفره‌های آب زیرزمینی جلوگیری می‌کند.

محققان و استادان مخالف مالچ‌پاشی در کشور در درخواست خود برای توقف همیشگی بهره‌گیری از این شیوه برای تثبیت شن‌های روان خطاب به وزیر جهادکشاورزی اعلام کردند: «شنزارها از مهم‌ترین واحدهای ژئومورفولوژیک مؤثر در تصفیه و انتقال پایای بارندگی‌های جوی به سفره‌های آب زیرزمینی هستند و استفاده از مالچ، به‌خصوص در فصول پر باران، مانع از نفوذ آب به سفره‌های آب‌های زیرزمینی و اتفاقا در منطقه حساس خوزستان باعث سیلاب‌های محلی می‌شود.»

در این نامه آمده است: «مطابق پژوهش‌های انجام‌شده در بخش تحقیقات بیابان مؤسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع کشور، لایه مالچ‌پاشی‌شده در اثر تابش آفتاب، ترکیبات اروماتیک و گوگرددار و فلزات سنگین وارد هوا می‌کند که مواد شیمیایی خطرناک موجود در آن منجر به مسمومیت و تنگی نفس افراد می‌شود.»

در بخشی از نامه محققان و استادان علوم زیستی به وزیر جهادکشاورزی تأکید شده است: «تپه‌های ماسه‌ای به‌دلیل محتوی کم‌رس و سیلت، نقش بسیار جزئی در ایجاد ریزگرد دارند، چون ریزگردها از رسوبات دانه‌ریز تشکیل شده‌اند که حاصل خشک شدن تالاب‌ها، تخریب اکوسیستم‌های طبیعی و دیم غیراصولی است که خوشبختانه با بارندگی‌های 2سال اخیر تا حد زیادی بر‌طرف شدند و اگر وزارت کشاورزی دنبال مهار ریزگرد برای همیشه است، بایستی امکانات مالی خود را با همکاری سازمان حفاظت محیط‌زیست در راستای احیای تالاب‌ها و مدیریت اکوسیستم‌های تخریب‌شده صرف کند.»

امضاکنندگان نامه به وزیر جهادکشاورزی اعلام کردند: مالچ‌پاشی باعث مرگ لایه زیستی به‌خصوص در فصل بارندگی می‌شود و جناب‌عالی به‌عنوان استاد میکروبیولوژی خاک بهتر از هر‌کس می‌دانید که حفظ لایه زیستی ضامن بقای گیاهان خودرو است. لایه زیستی نیز از میکروارگانیسم‌های مفید تشکیل می‌شود که باعث تثبیت طبیعی ماسه می‌شوند.

بنابراین برای آنکه پوشش گیاهی منطقه ثابت شود، کافی است با ایجاد قرق و مراقبت ورود دام به مناطق که هیچ هزینه‌ای جز مدیریت ندارد، آن مناطق را به زیباترین و سرسبزترین نقاط کشور تبدیل و به‌عنوان جاذبه گردشگری درآمد پایدار نیز برای استان و مردم بومی ایجاد کرد.»

پژوهشگران تأکید کردند: «مالچ نفتی علاوه بر داشتن ترکیبات سمی فرار که برای تنوع زیستی اعم از تنوع گیاهی، جانوری و میکروبی خطرناک است، حتی برای مردم هم مضر است. مناطق مالچ‌پاشی‌شده به‌دلیل رنگ سیاه مالچ، جاذب تابش خورشید است که باعث افزایش چند‌درجه‌ای دما در منطقه می‌شود.

طبق آمار سازمان هواشناسی در تابستان‌ها دمای هوا در 2متری زمین و در سایه در ایستگاه بستان تا 52درجه افزایش می‌یابد. این دما در سطح زمین بسیار بیشتر است. در این مناطق مالچ سیاه‌رنگ با جذب انرژی گرمایی دمای سطح ماسه را تا 70درجه و شاید هم بیشتر افزایش می‌دهد؛ پدیده‌ای که در کوتاه‌مدت باعث مرگ موجودات زنده می‌شود و در درازمدت نه‌تنها باعث فون و فلور منطقه شده که حتی بانک بذر طبیعی منطقه را نیز در معرض نابودی قرار می‌دهد.»

براساس اعلام محققان خطاب به وزیر جهادکشاورزی، «تپه‌های ماسه‌ای ایران مرکز تنوع گونه‌های گیاهی و جانوری منحصر‌به‌فرد هستند که در طول تکامل فلات ایران ذخیره‌گاه نادرترین و قدیمی‌ترین موجودات، به‌خصوص خزندگانی هستند که حفظ آنها برای تعادل‌بخشی و حفاظت بیولوژیکی اکوسیستم‌ها و کشاورزی در مقابل آفات لازم است. درحالی‌که عملیات مالچ‌پاشی با نابودی گونه‌های بومی، زمینه را برای ورود آفات و گونه‌های مهاجم فراهم می‌کند و ضرورت دارد جلوی آن گرفته شود.

مالچ‌پاشی همچنین فون بی‌مهرگان خاک‌زی مناطق را که بسیاری از آنها در اکوسیستم نقش اساسی دارند، نابود و به این ترتیب کل اکوسیستم را ناپایدار می‌کند. به‌عنوان مثال، در سال1398 مالچ‌پاشی خوزستان در یکی از معدود زیستگاه‌های پرنده‌ای در معرض انقراض به‌نام خروس کولی انجام شد؛ پرنده‌ای که تنها 22عدد از آنها در ایران ثبت شده است.»

امضاکنندگان نامه درخواست توقف همیشگی مالچ‌پاشی در ایران، در آخرین دلیل علمی خود برای مخالفت با این شیوه خطاب به وزیر جهادکشاورزی نوشتند: «رسوبات بادی براساس انرژی باد و پوشش گیاهی به 3 دسته فعال، نیمه‌فعال و غیرفعال تقسیم‌بندی می‌شوند و با توجه به نتایج پژوهش‌ها، ریگزارهای استان خوزستان در گروه‌های نیمه‌فعال و غیرفعال تقسیم‌بندی شده و نیاز به مالچ‌پاشی ندارند.»

امضا‌کنندگان نامه به وزیر جهادکشاورزی در پایان خطاب به کاظم خاوازی اعلام کردند: «انتظار داریم با تشکیل کمیته‌ای مستقل از استادان و محققان ضمن توقف ادامه مالچ‌پاشی در خوزستان که تا به حال 2بار به حکم قضایی متوقف شده و مجددا با نفوذ شروع به‌کار کرده است، سیاست‌های فعلی حاکم بر سازمان جنگل‌ها و مراتع و اطلاعاتی که بر مبنای آن مالچ‌پاشی‌های غیراصولی انجام می‌شود را مورد تجدید‌نظر قرار دهید. متأسفانه سازمان جنگل‌ها و مراتع در سال‌های اخیر به توصیه‌های علمی و مشفقانه بوم‌شناسان و زیست‌شناسان مبتنی بر پایداری اکوسیستمی، استراتژی خود را به رویکردی فیزیکی-سازه‌ای، پرهزینه و پیمانکار‌محور تغییر داد که از نمونه‌های بارز آن می‌توان به عملیات مالچ‌پاشی، آبخیزداری سازه‌ای و کشت گونه‌های مضر و مهاجم در مناطق جنگلی و بیابانی اشاره کرد.»

حیف و میل بودجه بیت‌المال در پروژه‌های مالچ‌پاشی

حسین آخانی، متخصص گیاه‌شناسی دانشگاه تهران و از امضاکنندگان نامه درخواست توقف همیشگی مالچ‌پاشی در ارتباط با این درخواست به همشهری گفت: سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری در سال‌های اخیر به‌رغم توصیه رهبر معظم انقلاب مبنی بر عدم‌کاشت گیاه مضر، اقدام به کاشت 20هزار هکتار کهور آمریکایی کرد. متأسفانه مدیر پیشین این سازمان نیز که تحت پیگرد قضایی قرار گرفت، زیر بار اشتباه‌بودن مالچ‌پاشی و کاشت کهور آمریکایی نرفت. بودجه‌های کلانی نیز در این مدت برای مالچ‌پاشی اختصاص یافت که دست فرصت‌طلبان و ناآشنایان به مسائل علمی را برای حیف‌ومیل بودجه بیت‌المال باز گذاشت.

به گفته او، متخصصان امیدوارند با وجود 2بار صدور دستور توقف مالچ‌پاشی از سوی قوه قضاییه و علم وزیر جدید نسبت به بیولوژی خاک، پروژه‌های مالچ‌پاشی در سراسر کشور متوقف شود.

آخانی گفت: بارش‌های 2سال اخیر فرصتی است که خداوند برای احیای مجدد اراضی و مراتع داد و نباید با مالچ داغ، بذرهای آماده رویش نابود شود. این کار قتل عام گسترده و تخریب غیرقابل‌جبران تنوع‌زیستی است و براساس قانون باید با مسببان آن برخورد شود.

به گفته این استاد گیاه‌شناسی، وزیر جدید باید در سازمان جنگل‌ها و مراتع اصلاحات انجام دهد. چون پیمانکارانی به این سازمان راه یافته‌اند که با کاشت کهور آمریکایی، قیرپاشی و آبخیزداری تنها به‌دنبال حیف و میل کردن بیت‌المال هستند و به حفظ منابع طبیعی کشور فکر نمی‌کنند.

بیشتر بخوانید:

توقف مالچ‌پاشی نفتی در خوزستان با دستور دادگاه اهواز

آثار مالچ پاشی نفتی در دشت آزادگان خوزستان (عکس)

استانداری خوزستان به سازمان محیط زیست: طرح مالچ‌پاشی نفتی متوقف شود

مالچ پاشی در خوزستان، مرگ پاشی بر زندگی

این قله پاتوق قاجاریان بود!(+عکس)

بیشتر بخوانید:

مالچ نفتی باز هم خوزستان را سیاه‌پوش کرد / دادستان ورود نکرد

تماشاخانه

ژاله علو ؛ صدایی که جاودانه شد / مادر همیشه مهربان سینما و خاطره‌ای که فراموش نمی‌شود (فیلم)

یاغیان خراسان دوباره سربرآورده‌اند/ دزد ، یاغی یا سردار؟ اسنادی متعلق به بیش از نیم قرن پیش چه اطلاعاتی از ژاندارمری قوچان می‌دهند/ آن‌ها چرا دستگیر شده بودند (فیلم)

فیلم های دیگر