کرونا در دو هزار و ۲۰۰ واحد بومگردی را در مهم‌ترین فصل گردشگری تخته کرد تا حداقل ۲۲ هزار نفر در دو ماه گذشته هیچ درآمدی برای اداره زندگی‌شان نداشته باشند. آنها اکنون در روزگار بیکاری و رکود کرونایی خواستار حمایت دولت از واحدهای بومگردی هستند. این واحدها تا چندی پیش باعث رونق کسب و کارهای روستایی و بومی و مهاجرت معکوس از شهرها به روستاها شده بودند. اکنون اما با آینده‌ای مبهم و امروزی سوت و کور مواجه‌اند.

«ولی‌الله تیموری»، معاون گردشگری کشور در گفت‌و‌گو با روزنامه ایران هشدار می‌دهد: «اگر وزارت کار و بانک‌ها هر چه سریعتر به کمک بومگردی‌ها نیایند این اشتغال‌ها برای همیشه از بین خواهند رفت. با حرف نمی‌توان جلوی بیکاری را گرفت.»

«کاوه مظفری» صاحب یکی از بومگردی‌های گیلان از بیکار شدن ۸ نیروی این بومگردی خبر می‌دهد و می‌گوید: «درآمد ما از اسفند تا به امروز صفر بوده است.»

او درباره تسهیلات ۱۲ درصدی دولت به مراکز اقامتی هم احتمال می‌دهد این وام نصیب هتلداران و بخش‌های گردشگری که ضوابط خاصی دارند بشود و بومگردی‌ها سهمی از آن نبرند.

مظفری اعتقاد دارد مشکلات بومگردی‌ها از قبل از کرونا هم وجود داشت. او کاغذ بازی، فرآیند کند کارهای اداری و دور از دسترس بودن سازمان میراث فرهنگی از روستاها را از جمله عواملی می‌داند که باعث می‌شود بومگردی‌ها از پیگیری درخواست هایشان از میراث فرهنگی پشیمان شوند.

مظفری یکی از مشکلات بومگردی‌ها را عدم تحقق بیمه آنها می‌داند و می‌گوید: «بر اساس طرح وزارت میراث فرهنگی قرار بود پرسنل و میهمانان بومگردی بیمه شوند که به مجلس برده شد اما به نتیجه‌ای نرسید.»

فاصله‌گذاری اجتماعی تضادی با فعالیت بومگردی‌ها ندارد

وزارت میراث فرهنگی به‌تازگی پذیرش میهمان را برای هتل‌ها بدون مانع اعلام کرده است اما سایر مراکز فرهنگی از جمله خانه‌های بومگردی همچنان اجازه پذیرش مسافر ندارند.

مظفری اعتقاد دارد که خانه‌های بومگردی در این دوران برای مسافران امن‌تر و ایمن‌تر از هتل‌هاست او می‌گوید: «بومگردی‌ها در تضاد با مسافرت‌های انبوه و غیربرنامه‌ریزی‌شده هستند و شاید بتوان گفت فاصله‌گذاری اجتماعی در بومگردی‌ها بهتر از هتل‌ها رعایت می‌شود.»

او درباره برنامه‌های بومگردی خود هم می‌گوید: «ما برای فاصله‌گذاری ایمن ساعت تخلیه هتل‌ها را تغییر داده‌ایم. قبل از کرونا اتاق‌ها ساعت ۱۰ تخلیه و تا ساعت ۲ تمیز و در اختیار مسافر بعدی قرار گرفت اما قصد داریم بعد از صدور اجازه برای گرفتن مسافر، یک روز بعد از تخلیه اتاق مسافر بعدی را پذیرش کنیم.»

او بومگردی‌ها را برای کارمندانی که در شهری غیر از محل سکونت خود کار می‌کنند محلی ایمن برای دور کاری می‌داند.

«مصطفی شیرین بیان» صاحب یکی از بومگردی‌ها در گرمسار هم می‌گوید: «از ۲۵ بهمن تا به امروز اقامتگاه تعطیل بوده و نیروهای ثابت و ساعتی آن هیچ گونه درآمدی نداشته‌اند.»

به‌گفته شیرین‌بیان، وزارت میراث فرهنگی به تازگی سایتی را به آنها معرفی کرده است تا کد بهداشتی بگیرند و بعد از گرفتن این کد منتظر باشند تا وزارتخانه شروع فعالیت‌های آنها را اعلام کند.

او اعتقاد دارد وزارت میراث فرهنگی به تنهایی نمی‌تواند بر مشکلات گردشگری از جمله بومگردی‌ها فائق آید.

«جلیل ضیائی» مدیر یک بومگردی در کویر سه قلعه سیستان و بلوچستان در گفت‌و‌گو با «ایران» از تعدیل نیرو‌های خود به‌دلیل عدم درآمدزایی در دو ماه گذشته خبر می‌دهد و می‌گوید: «در اسفند و فروردین ماه 95 میلیون تومان ضرر کردم.»

او که در کنار بومگردی یک رستوران هم دارد از فاسد و خراب شدن مواد غذایی در رستورانش می‌گوید و ادامه می‌دهد: «تمام امید ما در طول سال به تعطیلات و بهار است ما در زمستان و تابستان مسافر بسیار کمی داریم اما امسال کرونا اجازه نداد تا از فصل کاری درآمدزایی کنیم.»

او شنیده است که برخی از بومگردی‌ها در غرب کشور باز شده‌اند و مسافر می‌پذیرند. ضیایی می‌گوید: «اگر چنین است اجازه بدهند تمام بومگردی‌ها فعالیتشان را با حفظ و رعایت بهداشت شروع کنند.»

او تعطیلی بومگردی‌ها بر اثر کرونا را باعث بیکاری زنجیره‌ای از مشاغل و آدم‌ها می‌داند و برای مثال می‌گوید: «یک بنده خدای قصاب، بین بیست تا سی گوسفند خریده بود و خوشحال بود که می‌تواند آن را به بومگردی ما برای پذیرایی از مسافران بفروشد اما می‌گوید حالا گوسفند‌ها روی دستم مانده‌اند.»

او خوار بار فروشی‌ها، لبنیاتی‌ها و عشایری که صنایع دستی تولید می‌کنند را از جمله کسانی می‌داند که کرونا درآمد زایی را از آنها در کویر سه قلعه گرفته است.

مسعود ساسانی مسئول یکی از خانه بومگردی‌های روستای پامنار دزفول از بیکار شدن ۱۵۰ خانوار این روستا بر اثر شیوع کرونا خبر می‌دهد.

به‌گفته او در این روستا فقط ۱۰ اقامتگاه بومگردی وجود دارد که در هرکدام از این بومگردی‌ها بین ۴ تا ۵ نفر مشغول به‌کار بودند.

او می‌گوید: «در هفت هشت ماه گذشته درآمد نداشتیم و چشم انتظار آمدن عید بودیم اما کرونا این فرصت را از ما گرفت.»

درآمد بخشی از اهالی این روستای گردشگری هم از مسافرکشی با قایق روی اسکله است. بعضی از خانوارها هم صنایع دستی روستا را به گردشگران می‌فروشند.

ساسانی می‌گوید: «آنها دکه داشتند و در ایام‌نوروز صنایع دستی خود را به فروش می‌رساندند.» بخشی از روستا هم که غذای گردشگران را تهیه می‌کرد نیز از رهگذر شیوع کرونا بیکار شدند.

به گفته ساسانی ۸۰ درصد مسافران این روستا را تهرانی‌ها تشکیل می‌دادند. آنها از حضور پایتخت نشین‌ها درآمد خوبی کسب می‌کردند.

«فرهاد ثریا» صاحب یک بومگردی در خوسف خراسان جنوبی در گفت‌و‌گو با «ایران» می‌گوید: «وضعیت بومگردی‌ها در خراسان جنوبی قبل از کرونا هم به‌دلیل دوری مسافت، هزینه بسیار زیاد حمل‌ونقل و همچنین نگاه راهنمایان گردشگری بسیار پایین بود.»

او اعتقاد دارد راهنمایان گردشگری سواد و تجربه لازم را برای معرفی کویر خراسان جنوبی ندارند و کویر را محدود به استان‌های مرکزی می‌دانند در صورتی که مردم شناسی خراسان جنوبی می‌تواند یک بهانه بسیار خوب برای حضور گردشگران باشد.

ثریا اعتقاد دارد ارگانها و بخش‌های دولتی باید به کمک بخش گردشگری خراسان جنوبی بیایند.

با حرف جلوی بیکاری گرفته نمی‌شود

ولی‌الله تیموری معاون گردشگری کشور از متضرر شدن بخش گردشگری مثل سایر صنایع از کرونا خبر می‌دهد و به «ایران» می‌گوید: «مسأله بدتر این است که هیچ دورنمایی که نشان بدهد کرونا چه زمانی پایان می‌پذیرد وجود ندارد تابتوان بر اساس آن برنامه‌ریزی کرد.»

تیموری، کارکرد بومگردی‌ها را متفاوت با هتل‌ها، هتل آپارتمان‌ها و سایر مراکز خدمات مسافرتی می‌داند.

به گفته معاون گردشگری همین تفاوت اجازه نمی‌دهد تسهیلات اعلام شده از سوی دولت به بومگردی‌ها برسد. تسهیلات اعلام شده از سوی دولت شامل وام ۱۲ درصدی است که بر اساس بیمه به مراکز اقامتی پرداخت خواهد شد اما بومگردها بیمه‌ نیستند و همین مسأله اجازه نمی‌دهد تا آنها از این تسهیلات استفاده کنند.

تیموری از حمایت رئیس جمهوری، معاون اول رئیس جمهوری و معاون اقتصادی رئیس جمهوری از بومگردی‌ها خبر می‌دهد اما می‌گوید: «هنوز نتوانسته‌ایم این مسأله را در میان مسئولان جابیندازیم.»

منظور تیموری از سایر مسئولان بانک‌ها و وزارت کار است. او اعتقاد دارد آنها نگاه تخصصی به مسأله بوم گردی‌ها، راهنمایان گردشگری و هنرمندان صنایع دستی ندارند.

تیموری می‌گوید: «وزارت میراث فرهنگی اعتقاد دارند اگر کمکی قرار است به بخش‌ها داده شود این کمک باید در اختیار دستگاه متولی و تخصصی آن قرار بگیرد تا به‌صورت هدفمند برنامه‌ریزی شود.»

نیم نگاه

مشکلات بومگردی ها از قبل از کرونا هم وجود داشت. کاغذ بازی، فرایند کند کارهای اداری و دور از دسترس بودن سازمان میراث فرهنگی از روستاها از جمله عواملی است که باعث می شود بومگردی ها از پیگیری درخواست هایشان از میراث فرهنگی پشیمان شوند.

گزارش از: زهرا کشوری