عصر ایران؛ مهرداد خدیر- نخستین ماه تابستان 1398 خورشیدی با این خبر آغاز شد که دونالد ترامپ قصد داشته به تلافی ساقط کردن هواپیمای بدون سرنشین آمریکا در آب های سرزمینی ایران، دست به حمله بزند اما 10 دقیقه مانده به شروع عملیات نظامی منصرف شده است.

این البته ادعای خود رییس جمهوری آمریکا بود در توییتی که گذاشت با این مضمون که وقتی آگاه شده حملۀ نظامی احتمالاً 150 کشته برجای می گذارد اعلام انصراف کرده زیرا در جریان ساقط کردن پهپاد هیچ آمریکایی کشته نشده بود.

او در عین حال اما خشم خود را با اِعمال تحریم های تازه و بی سابقه ای بروز داد. تحریم هایی که بیش از آن که اقتصادی باشد رنگ وبوی سیاسی داشت و دست روی دارایی های بنیادهایی می گذاشت که رییسان آنها را رهبری منصوب می کنند با این تصور که به شخص آیت الله خامنه ای تعلق دارند و « اموال دفتر و بیت رهبر جمهوری اسلامی ایران» را مشمول تحریم قرار داده است. با این منطق اما دستگاه های دولتی هم لابد متعلق به شخص رییس جمهوری ایران است!

آشکار بود چه اعلام قصد انجام عملیات نظامی و چه اِعمال تحریم های سیاسی به خاطر آن که پیش تر تحریم های اقتصادی را انجام داده بود در خشمی ریشه داشت که پس از اصابت موشک های سامانۀ سوم خرداد به پهپاد «گلوبال هاک» مدل «آر کیو 4 ای یک» او را می آزرد. حال آن که پهپاد وارد آب های سرزمینی ایران شده و هدف قرار گرفته بود.

تا پیش از این برخورد، تصور غالب از پهپاد (پرندۀ هدایت پذیر از راه دور یا هواپیمای بدون سرنشین که خلبان یا خلبانان آن را از دور کنترل می کنند) هواپیماهای کوچک جاسوسی و جمع آوری اطلاعات بود اما گزارشگر «سی‌ان‌ان »اطلاعات قابل توجهی از آن را منتشر کرد که نشان می داد پهپاد ساقط شده یک پرندۀ کوچک و عادی دست‌ساز بشر نبوده است. اطلاعاتی از این دست: ارزش مادی 110 میلیون دلاری، سرعت 750 کیلومتر در ساعت، هدایت از زمین با سه خلبان، قابلیت ارتفاع گرفتن تا 64 هزار پا، واجد هوش‌مندی اختلال در رادارها و پهنایی به اندازۀ بویینگ 737.

این نکته هم جالب بود که تنها دو هفته قبل از آن و هنگامی که از موشک های تازۀ ایران رونمایی شد برخی آن را ساختگی و تبلیغاتی دانستند.

اولین روز تیرماه در حالی آغاز شد که شب قبل تر را مقامات با احتمال عملیات نظامی آمریکا به صبح رسانده بودند و چنان که اشاره شد ترامپ ادعا کرد چنین قصدی داشته اما 10 دقیقه مانده به آغاز نیمه شب و در تهران بامداد اول تیر ماه منصرف شده است.

تحریم های تازه 4 مورد را دربرمی گرفت: رهبری، دفتر رهبری، 8 فرمانده ارشد سپاه و محمد جواد ظریف وزیر خارجۀ ایران.

تحریم 8 فرمانده سپاه در حالی بود که در فروردین ماه خود این نهاد را به عنوان سازمان تروریستی اعلام کرده بود.

تحریم مرد اول دیپلماسی ایران نیز با ادعای تلاش برای واداشتن ایران به مذاکره سازگار نبود و در داخل آمریکا مورد انتقاد قرار گرفت.

رییس جمهوری ایران در واکنش به این رفتارها گفت: «کاخ سفید دچار معلولیت ذهنی شده و سرخورده است و نمی داند در مقابل ایران چه باید بکند.»

ترامپ اما در توضیح یا توجیه تصمیم خود این ادعا را مطرح کرد: «سران ایران، جز زبان زور و قدرت نمی فهمند و آمریکا فراموش نمی کند که ایران 2000 آمریکای را در عراق و با بمب های کنار جاده و ضد زره کشته و شمار زیادی را نیزمجروح کرده است.»

نجفی در دادگاه

زودتر از آنچه تصور می شد محمد علی نجفی با لباس زندان در دادگاه حاضر شد. مردی که 3 سال به عنوان وزیر علوم (فرهنگ و آموزش عالی)، 9 سال به عنوان وزیر آموزش و پرورش، 6 سال با رأی مردم در جایگاه عضو شورای شهر تهران و نیم سال هم به عنوان شهردار تهران در حافظۀ مردم نقش بسته بود به اتهام قتل همسر دوم محاکمه می شد.

دو نکته اما در این دادگاه بیشتر جلب توجه کرد. نخست این خبر که در سال قبل در هتل لالۀ تهران خودکشی کرده بود اما رسانه ای نشد. چنان که در بخشی از گزارش دادستان چنین آمد: «پس از ازدواج دوم با مقتوله، یک فقره اقدام به خودکشی ناموفق در هتل لاله با خوردن 20 عدد قرص کلونازپام در سال 1397 داشته و بیمارستان شهید رجایی منتقل می شود و نجات پیدا می کند. انگیزۀ وی نیز همین مشکلات خانوادگی و شرایط جنجالی زندگی با مقتوله بوده است.»

عباس عبدی روزنامه نگار در یادداشتی نوشت: «دست کم 20 نفر از موضوع خودکشی او اطلاع داشته اند: خانواده های خود و همسرش و نیز مدیران هتل لاله و بیمارستان اما انعکاسی در رسانه ها نداشته است. حال آن که اگر رسانه ها در وضعیت مناسبی بودند و در قید حکومت و سیاست نبودند در این صورت خودکشی آقای نجفی باید تیتر اول بسیاری از رسانه ها می شد. مگر ممکن است این خبر از دید رسانه های حرفه ای پنهان بماند؟»

این یادداشت را کسی می نوشت که خود سال ها قبل خبر قتل «رضاخانی» به دست جلال الدین فارسی در طالقان را در روزنامۀ سلام و اول بار منتشر کرده و مانع جلوۀ آن به صورت دفاع شخصی در مقابل یک عمل تروریستی شده بود و از بخت بد قاتل، برادر مقتول از فعالان شناخته شدۀ سیاسی و از یاران و نزدیکان آیت الله طالقانی درآمد که پی گیر ماجرا شد.

به اعتقاد عباس عبدی « اهمیت اخلاقی و سیاسی و اجتماعی خبر خودکشی چنان زیاد یود که اگر منتشر می شد به احتمال فراوان قتل خانم استاد رخ نمی داد و زندگی آنان در مسیر دیگری می افتاد.»

موضوع دوم این بود که تصور می شد چون انتظار دارند خانوادۀ استاد آنان را ببخشایند اتهامات اخلاقی را مطرح نمی کنند تا تحریک نشوند. نجفی خود چنین کرد اما نامۀ او قرائت شد و بدین ترتیب هم گفت و هم نگفت. گفت چون نامه را خود او ساعاتی پس از آن ماجرا نوشته بود و نگفت چون در دادگاه مطرح نکرد.

بازیگران محبوب

داستان همسر دوم نجفی اما اگر با خون همراه بود در ماجرای مهدی هاشمی بازیگر خونین نشد و بیشتر ستایش گلاب آدینه را به همراه داشت. هر چند که رفتار خانم سرور تابش همسر اول محمد علی نجفی نیز کم از گلاب آدینه نداشت و دومی وقتی بیشتر شگفت زده کرد که در «جشن حافظ» از مهدی هاشمی به عنوان «استاد نازنین» خود یاد کرد.