راهنمایان گردشگری؛ دوستداران وطن

عصر ایران- 21 فوریه یا دوم اسفند (در سال‌های کبیسۀ سوم اسفند) به عنوان «روز جهانی راهنمایان گردشگری» نام گذاری شده است.

یادداشت زیر را دکتر منوچهر جهانیان رییس دانشکدۀ علوم گردشگری دانشگاه علم و فرهنگ و رییس کانون هماهنگی دانش، بازار و صنعت گردشگری به همین مناسبت نوشته و در اختیار عصر ایران قرار داده است:

سال‌نامۀ تحقیقات گردشگری برای اولین بار در سال 1985 موضوع نقش و اهمیت راهنمایان گردشگری را مطرح کرد.

مطالعات گسترده‌ای پیرامون اهمیت راهنمایان گردشگری انجام گرفته است؛ اما باید به این نکته توجه داشت که وظیفۀ راهنمایی گردشگران صرفاً بر عهدۀ «راهنمایان تور» نیست؛ بلکه راهنمایان محلی و ارگان‌های متولی گردشگری نیز خود می‌توانند به‌عنوانِ راهنمای گردشگری انجام‌ وظیفه کنند .

راهنمایانی که به‌نوعی سفیران فرهنگی و معرف فرهنگ، تاریخ، تمدن، مهمان‌نوازی، زیبایی‌ها و ارائه‌کننده تصویری جامع و کامل از مقاصد یک کشور و یک منطقه جغرافیایی به شمار می‌آیند.

این راهنمایان می‌توانند هریک از گردشگران را سفیر و معرف زیبایی‌ها و جاذبه‌های متنوع گردشگری به هموطنان خود تبدیل و آنان را در سفر به آن مقاصد، کشور و یا منطقۀ جغرافیایی ترغیب و تشویق کنند.

نتایج تحقیقات نشان می‌دهد نقش و عملکرد راهنمایان گردشگری چنان مهم است که عملکرد نامطلوب آنان، سبب بروز نارضایتی گردشگران می‌شود و درنتیجه برداشت منفی در تجربۀ آنان پیرامون سفر به همراه خواهد داشت.

ازاین‌رو، راهنمایان در تجربه‌اندوزی گردشگران، افزایش سطح لذت و رضایتمندی و نیز درک و شناخت فرهنگی به گردشگران نقش بسیار مهمی دارند. مسئولیت، مناسبات و تعهدات راهنمایان برای بهبود سفر گردشگران صرفاً مادی نیست و عناصر غیرمادی و رویکرد معنوی نزد آنان از اهمیت بیشتری برخوردار است.

در مطالعات گردشگری، راهنمایان به‌عنوانِ یکی از عناصر پایداری فرهنگی‌اند که برای معرفی و بهتر شناساندن محیط، مقاصد و ویژگی‌های آن اهمیت دارد.

به‌نوعی می‌توان گفت که راهنمای گردشگری ارائه‌کننده اطلاعات، تسهیل‌کننده روابط اجتماعی، مبانی فرهنگی، انگیزاننده، حافظ ارزش‌ها، مفسر محیط طبیعی و فرهنگی هستند. همچنین راهنمای گردشگری نقش‌های دیگری ازجمله آموزش، روابط عمومی، حل‌کننده مشکل، مشاور و معتمد برای جوامع میزبان وگردشگران دارند.

یک راهنمای گردشگری پیش‌ازآنکه مفسر و روایت‌گر ویژگی‌های محیطی مقاصد گردشگری باشد، شخصی قابلِ‌اعتماد برای ایجاد انگیزه، باورمندی، امیدبخشی، کسب تجربه و ایجاد انگیزه و تعالی نگرش افراد از سفر و گردشگری است.

راهنمای گردشگری دوستدار وطن و سرزمین مادری است که با قلبی مملو از عشق و علاقه به مردمان و جوامع میزبان و محلی و تاریخ و تمدن و زیبایی‌های مناطق مختلف، با تمام وجود، آن‌ها را دوست دارد و در جهت معرفی جاذبه‌های گردشگری و حفاظت و صیانت از آن‌ها تلاش می‌کند.

راهنمای گردشگری بیش‌ازآنکه صرفاً حضور فیزیکی داشته باشد، نقش معنابخشیِ ذهنی و تصویرسازی برای گردشگران دارند که به‌لحاظ فرهنگی بسیار باارزش هستند. راهنمایان واسطۀ اجتماعی و فرهنگی میان جامعۀ میزبان و گردشگران هستند که به تبادل و تعامل فرهنگی میان گردشگر و راهنما و جامعۀ میزبان تأکید دارند.

ارتباط میان‌فرهنگی بین گردشگر، راهنما و جامعۀ میزبان یا به عبارتی ارتباط بین فرهنگ گردشگر و فرهنگ راهنما به‌عنوانِ نماینده مقصد، خود مقولۀ بسیار مهمی است که می‌تواند از جانب پژوهشگران و دانشجویان گردشگری، موضوع تحقیق و بررسی‌های علمی باشد.

گردشگری در عینِ ‌سادگی، لذت‌بخشی و جذابیت‌های آن ازجملۀ پیچیده‌ترین صنایع خدماتی به شمار می‌رود که تبدیل منابع به محصول و مصرف آن همزمان صورت می‌پذیرد؛ لذا گردشگر به مثابۀ مصرف‌کننده، به‌نوعی از اجزای تولید محسوب می‌شود و خود در فرآیند تولید و تبدیل منابع به محصول مشارکت دارد.

ازاین‌رو، می‌توان گفت فعالیت‌های گردشگری یکی از دشوارترین امور خدماتی محسوب می‌شوند که باید به تمامی وجوه آن اعم از فرهنگ، تاریخ، تمدن، نوع روابط و تعامل مردمان و دولت‌ها توجه جدی شود.

در جهان کنونی به دیپلماسی گردشگری برای برقراری روابط فرهنگی، تعامل و توجه به قرابت‌ها و ویژگی‌های فرهنگی و اجتماعی مردمان و گردشگران جوامع میزبان و مهمان و تأثیرگذاری آن بر روابط دیپلماتیک رسمی توجه جدی می‌شود و راهنمایان گردشگری در این تلاش فرهنگی به‌عنوانِ خط مقدم عمل می‌کنند.

اهمیت گردشگری و اثرات آن بر فعالیت‌های اقتصادی، کارآفرینی و رونق اقتصادی و وجوه تمایز آن از سایر بخش‌های اقتصادی و خدماتی به لحاظ کارکرد و اثرات مستقیم و غیرمستقیم و همچنین در جهت معرفی فرهنگ، تاریخ، تمدن و زیبایی‌های یک کشور و خدمات جامعۀ میزبان به گردشگران، تحرک و پویایی سایر بخش‌های صنعتی و خدماتی و ارتباط آن‌ها با بخش گردشگری می‌تواند از گردشگری به‌عنوانِ صنعت خدماتی با کارکرد اقتصاد مقاومتی در مسیر توسعه و شکوفایی گام‌های بلند، اساسی و ارزشمندی را برداشت .

از این نظر نیز راهنمایان گردشگری یکی از ارکان مهم و تأثیرگذار بر توسعه و پویایی گردشگری هستند و نقش اثربخشی در این عرصه دارند و باید با شناخت و آگاهی و درک این قشر به‌درستی موردِتوجه جدی دست‌اندرکاران و متولیان این حوزه قرار گیرند.

در گذشته که سفرها به صورت گسترده و اصطلاحاً انبوه انجام می‌گرفت، گردشگر در اندیشۀ تجربه و کسب آگاهی از سفر نبوده است؛ اما پس از گذشت زمان در دنیای مدرن با گردشگرانی مواجه می‌شویم که به گفتۀ مک کنل در جستجوی عناصر زیبایی‌شناختی هستند، گردشگر نگاه دقیق‌تری پیدا کرده، تجربه و کسب رضایت اهمیت بیشتری یافته است و دانش‌اندوزی ازجملۀ انگیزه‌ها و دلایل سفر از نگاه گردشگر محسوب می‌شود.

به گفتۀ محققان «گردشگری به مثابۀ یک زندگی است که می‌تواند آموخته‌های بی‌شماری برای انسان به همراه داشته باشد.» در دنیای امروزی گردشگری به‌عنوانِ یکی از مهم‌ترین وجوه زندگی افراد موردِتوجه قرار گرفته است و در سطح بین‌المللی بسیار حائز اهمیت است و به‌عنوانِ یکی از بارزترین جریان‌ها در سطح بین‌الملل مطرح است.

در حالِ ‌حاضر، اهداف توسعۀ بین‌المللی گردشگری در راستای تحقق پایداری است؛ پایداری در همۀ جوانب اقتصادی، سیاسی، زیست‌محیطی، اجتماعی و فرهنگی.

در دنیایی که گردشگر با آگاهی و کسب تجربه به سفر می‌رود، در دنیایی که سفر به‌عنوانِ ابزار و وسیله‌ای برای بازیابی روحی و روانی انسان تلقی می‌شود؛ هدایت سفر و گردشگری اهمیت بیشتری یافته است و نمی‌توان بی‌اهمیت از کنار آن عبور کرد. ازآنجایی‌که گردشگران شبیه هم نیستند و با هم تفاوت دارند، لذا نوع رفتار و عملکرد و نقش و اهمیت راهنمای گردشگری بیش‌ازپیش موردِتوجه است.

راهنمایان گردشگری علاوه بر مهارت‌های ارتباطی و آگاهی به تاریخ و ویژگی‌های مقصد گردشگری، باید انگیزه و تعهد بالایی در قبال گردشگران داشته باشند و بتوانند نقش بسزایی در ایجاد تجربۀ دل‌انگیز و لذت‌بخش در میان گردشگران داشته باشند.

القای مبانی و مفاهیم پیرامون مقصد، ارزش‌های فرهنگی، فرهنگ عامه، آداب‌ و رسوم مقصد به گردشگران، ایجاد انگیزه و القای حس خوب و تصویر مثبت در گردشگران نسبت به مقصد گردشگری، ایجاد آگاهی و اطلاعات موردِنیاز با هدف تأمین پایداری می‌تواند گردشگران را بیش‌ازپیش به مقصد و تجربۀ کسب‌شده راضی و خشنود کند.

ضمن تبریک روز جهانی راهنمایان گردشگری به همۀ راهنمایان گردشگری این مرز پرگهر، تأکید به نقش راهنمایان گردشگری در تحقق اهداف، سیاست‌ها و برنامه‌های توسعه‌محورانۀ فعالیت‌های گردشگری باید موردِ توجه جدی دولت و متولین حوزۀ گردشگری قرار گیرد. راهنمایان گردشگری از ارکان ارتباطی ارائه‌کنندگان خدمات گردشگری مقصد با گردشگران هستند.

ازاین‌رو، با توجه به دانش و سطح آگاهی و اطلاعات گردشگران و انتظارات آنان از جوامع میزبان و مقاصد گردشگری، جایگاه و اهمیت راهنمایان گردشگری و نقش آنان در توسعۀ فعالیت‌های گردشگری مهم و ارزشمند است.

--------------------------------------------

بیشتر بخوانید:

روز جهانی گردشگری/ گردشگری الکترونیک، جاذبۀ ناشناخته باقی نمی گذارد

روز جهانی گردشگری؛ شعار امسال: گردشگری و اشتغال، آیندۀ بهتر برای همه

تماشاخانه

رسوایی اخلاقی در کلیساهای انگلستان / کسی که تاج شاه چارلز را بر سرش گذاشت چه کرد؟ (فیلم)

عروسک‌های پاپت به جای خانواده / اهالی یک روستا در ژاپن حسرت گذشته را به شکل عجیبی پر می‌کنند (فیلم)

فیلم های دیگر