فیلم مستند «کارخانه آمریکایی» از اولین تولیدات شرکت تولید فیلم متعلق به خانواده اوباما است که توانست در اسکار 2020، جایزه بهترین فیلم مستند را دریافت کند.

این فیلم راوی سرمایه‌گذاری یک میلیاردر چینی در یک کارخانه متروک و تعطیل شده "جنرال موتورز" در "دیتون اوهایو"ی آمریکا و تبدیل آن به یک کارخانۀ تولید شیشۀ اتومبیل است.

در ابتدای فیلم، تعطیلی غم‌انگیز کارخانه جنرال موتورز و بیکاری 2000 نفر از کارکنان آن در میان غم و بهت شهروندان و کارگران نشان داده می‌شود.

بعد از مدتی یک میلیاردر چینی با سرمایه‌گذاری خود و تبدیل کارخانۀ متروکه به یک کارخانه مدرن تولید شیشۀ اتومبیل؛ هیجان، رونق و نشاط را به دیتون باز می گرداند. اما این شادی دیری نمی‌پاید و تفاوت سبک زندگی و فرهنگ کاری چینی‌ها و آمریکایی‌ها، آغاز چالش‌های بی پایانی است که ثمرۀ آن زیان مالی چینی‌ها و تحقیر آمریکایی‌ها در مقابل کارفرمایان چینی است.

به رغم همۀ تلاش‌هایی که برای درک متقابل فرهنگی به صورت می گیرد؛ اما چینی های منضبط، پرکار، مطیع و کم توقع نمی توانند سبک کاری کارگران و مدیران آمریکایی را برتابند و در انتها به دنبال جایگزینی کارگران آمریکایی با ربات ها و خط های خودکار تولید محصولات هستند.

کارخانه آمریکایی روایتی جذاب، تلخ و آموزنده از برخورد فرهنگ ها در اقتصاد جهانی شده امروز است. این فیلم می توانست کارخانه هندی، ایرانی و هر کشور دیگری باشد کارخانه هایی که کشورهای میزبان ناگزیرند که در آن پذیرای سرمایه گذاران خارجی شده و البته اولویتها و ارزشهای زیست کاری آنها را بپذیرند.

این روزها با توجه به فشارها، محدودیتها و تحریم های بین المللی، تصور سرمایه پذیری خارجی گسترده در ایران دشوار است اما دیروز و فردا ما تجربیاتی در خصوص این تقابل فرهنگی میان سرمایه گذاران و متعاملین داخلی داشته و خواهیم داشت.

اینجاست که هنر مطالعات تطبیقی و گفتگوی فرهنگی بمنظور کمک به جذب و نگهداشت سرمایه گذاران خارجی که با خود فرصت شغلی و توسعه به همراه می آورند ناگزیر است:

- از موضوعات قابل توجه در فیلم، سهولت توسعه کسب و کار توسط یک شهروند خارجی است که همراهی مالی و معنوی دولت محلی را به دنبال دارد. از طرف دیگر نهادهای حکومتی در تنش های میان کارفرمایان و کارگران عملا میدان را به اتحادیه های کارگری واگذار کرده و مسایل را با دخالتهای خود پیچیده نمی کنند.

- تفاوت های فرهنگی کار و مدیریت در کشورهای مختلف طبیعی است و جهانی سازی نمی تواند منجر به ایجاد یک فرهنگ و رویه معیار گردد و البته از معضلات جهانی سازی هم همین موضوع است.

مهارت پایین تطبیق پذیری به ویژه در میان کشور سرمایه پذیر (آمریکا) موجب می شود تا رضایتمندی دو طرفه در ابتدای تاسیس کارخانه به زیان هنگفت برای کارفرما و نارضایتی وسیع میان کارگران ناشی از پایین بودن مولفه های مالی و معنوی تبدیل شود.

این موضوع می‌تواند در کشور ما نیز رخ دهد. اینجاست که نقش آموزش و ترویج های مرتبط به منظور تسهیل و نرم سازی برخورد فرهنگ های زندگی و کاری می تواند منجر به توسعه سرمایه پذیری کشور و افزایش رفاه گردد.

- در اوایل فیلم وقتی دستیار سرمایه گذار چینی از او می‌پرسد تا نمادهای چین و آمریکا را بطور همزمان در سالن اصلی شرکت نصب کنند؛ او تاکید می کند فقط نمادهای آمریکا و ادامه می‌دهد وقتی در رم کار می کنی، رمی باش.

البته در ادامه اوضاع به همین روش نمی‌ماند اما همین رویکرد نشان می‌دهد که چینی که تازه از انزوای خود خارج شده، مسلح به ادبیات جهانی است.

البته که حضور و فعالیت در اقتصاد جهانی در مقابل تقویت بنیۀ داخلی و قدرت اقتصاد ملی در مرحله دوم اهمیت قرار می‌گیرد اما باید در نظر داشت که عملاً توسعۀ ملی بدون همکاری‌ها و همراهی‌های بین المللی در دسترس نیست و برای این امر که بتوان در همکاری‌های بین‌المللی اقتصادی (چه سرمایه‌گذاری و چه سرمایه‌پذیری) منافع ملی را همراه با عزت و حکمت و مصلحت فراهم ساخت؛ نیازمند فهم دقیق از قواعد و آداب این اقتصاد جهانی است.

چرا که تفاوت‌های فرهنگی می‌تواند رفاه اولیۀ ناشی از همکاری‌های اقتصادی را تبدیل به ملال و نارضایتی کند و بدبینی به سرمایه‌گذاران خارجی را به همراه آورد که این برای کشور در حال توسعه‌ای مانند ایران خطرناک است.

----------------------------------------------------------

*تحلیل‌گر مدیریت و توسعه

بیشتر بخوانید:

رونمایی از اولین مستند به تهیه‌کنندگی اوباما