داروهای تقلبی عامل وحشتناک مرگ و میر

قاچاق دارو علاوه بر زیان اقتصادی، تهدید کننده حیات بشر است، بر همین اساس لازم است مقابله و مبارزه جدی با این پدیده صورت بگیرد.

به گزارش ایسنا، گسترش ارتباطات در امر مبادلات و مناسبات اقتصادی بین کشورها، علت نزدیکی فرهنگ مصرفی جوامع شده و از طرفی،‌ وجود مرزها و سیاست‌های اقتصادی ناشی از اعطای حاکمیت دولت‌ها در امر صادرات و واردات،‌ موجب پیدایش پدیده ای به نام قاچاق شده و به عنوان یکی از معضلات عمده بر سر راه توسعه اقتصادی کشورهای در حال رشد قرار گرفته و آثار زیان‌باری مثل ایجاد اخلال در عملکرد نظام اقتصادی و سیاست‌های تجاری،‌ مالی و پولی و کاهش درآمدهای دولت را به دنبال داشته است.

در پژوهشی که توسط سونیا علیزاده سامع(دانشجوی دکتری حقوق کیفری و جرم شناسی دانشگاه آزاد) و بابک قهرمانی(استادیار حقوق کیفری و جرم شناسی دانشگاه آزاد اسلامی )انجام شده، آمده است:« فرهنگ‌سازی زیر بنای کنترل و پیشرفت هر جامعه است که با آگاه‌سازی و اطلاع رسانی این امر مهم میسر می‌شود. بنابر این، ‌با آگاهی بخشی،‌ اطلاع رسانی،‌ فرهنگ‌سازی و اتخاذ سیاست‌های مناسب، مقابله با پدیده قاچاق دارو امکان پذیر خواهدشد.»

مطالعه حاضر، توسط ۱۷۰ نفر از خریداران دارو در خیابان ناصرخسرو تهران به علت موقعیت ویژه در خرید و فروش داروهای قاچاق و تقلبی با ماهیت توصیفی_تحلیلی و با روش پیماشی انجام شده است و همچنین از پرسشنامه جهت جمع‌آوری داده ها بهره گرفته شده که توسط تعدادی از ماموران آگاهی و انتظامی مورد بازنگری قرار گرفته است.

در این پژوهش محققان می‌گویند:« قاچاق فرآیندی است که در پاسخ به یک نیاز جواب داده نشده از مجرای قانونی،‌ در قالب غیر قانونی شکل می‌گیرد. این فرآیند ممکن است در جهت جبران یک کمبود یا در مسیر ایجاد یک سود سرشار صورت پذیرد. گاهی اوقات نیز ممکن است علت پیدایش آن، عکس العملی به قوانین محدود کننده واردات کالا باشد که عدم تبادل اطلاعاتی، بین سازمان‌های مختلف سبب افزایش آن می‌شود.

صنعت دارو به عنوان یکی از صنایع راهبردی همواره مورد توجه بوده است. عواملی به طور مستقیم یا غیر مستقیم در برقراری امنیت اقتصادی دخالت دارند. قاچاق دارو هم بعد از مواد مخدر و اسلحه، پدیده ای است که علاوه بر زیان اقتصادی، سلامت و جان انسان‌ها را به خطر می‌اندازد و عوارض ناشی از سوء مصرف آن نیز خیلی زود دامن گیر فرد و اجتماع می‌شود.»

در ادامه این پژوهش در" خصوص مبارزه با قاچاق" آمده است:« از زمان تشکیل ستاد مبارزه با قاچاق، مبارزه جدی با قاچاق صورت گرفته، اما وجود حجم بالای قاچاق در کشور نشان می‌دهد که قاچاق تنها با کشف و مبارزه موردی قابل برطرف شدن نیست و ضروری است که با برنامه‌های اصلاح ساختار، فرهنگ‌سازی، نظارت بر بازار مصرف و حمایت مردم با آن مقابله شود. کنترل بازار دارو با سیاست‌های اتخاذی دولت در ارتباط بوده و است، ولی تورم اقتصادی و نوسانات ارزی نباید بر این صنعت اثرگذار باشد.

مفهوم قاچاق دارو اغلب در کشورهای غربی و توسعه یافته با مفهوم آن در کشورهای جهان سوم و در حال توسعه مطابقت ندارد. بزرگ‌ترین مشکل کشورها تولید و خرید و فروش داروهای تقلبی و مواد مخدر است که وحشت‌آور ترین عامل مرگ و میر به حساب می‌آید.»

در این پژوهش یافته‌ها در خصوص داروهای تقلبی نشان می دهند:«عدم دسترسی مردم به داروهای اساسی و ممنوعیت قانونی یا شرعی، مهم‌ترین عوامل قاچاق دارو است.همچنین، تبلیغات، نااگاهی پزشکان و القاء نادرست از سوی آنها، مسائل فرهنگی و باور مصرف کنندگان به بهتر بودن کالای خارجی می‌تواند به افزایش قاچاق دارو دامن بزند. داروهای تقلبی تهدید کننده زندگی، کاهنده توان مالی مصرف کننده و باعث عدم اعتماد به سیستم بهداشتی شده است. بررسی شکاف‌های قانونی، افزایش تولید داخلی دارو با کیفیت بالا و در نظر گرفتن مجازات سنگین برای مرتکبان از جمله راه‌های مبارزه با داروهای تقلبی است.»

محققان در این پژوهش می‌گویند:« داروها به دو گروه مجاز و ممنوع تقسیم می‌شوند که داروهای مجاز تولید داخلی دارند و تشخیص این داروها از قاچاق کاری بس دشوار است و داروهای ممنوع که تولید داخلی دارند و تشخیص این داروها از بعد قاچاق کاری بس دشواراست و داروهای ممنوع که تولید داخلی نداشته و در هر حال غیر قانونی تلقی می‌شوند. داروهایی چون مواد نیروزا، سقط جنین، محرک جنسی، مواد مخدر و داروهایی که محدودیت واردات دارند، معمولا بیشترمورد توجه قاچاقچیان است.»

پژوهشگران معتقدند:« برای مقابله با جرائم نیاز مبرم به ایجاد تحول و نوآوری در راهبردها احساس می‌شود. مبارزه با قاچاق کالا نیازمند عزم و اراده ملی است و برخورد قاطع با مجرمان اهمیت ویژه ای دارد. پلیس به عنوان یکی از سازمان‌های متولی مبارزه با قاچاق کالا مطابق قانون ناجا و برخی قوانین دیگر، وظیفه پیشگیری از جرائم قاچاق کالا و پیشگیری از جرائم قاچاق کالا و پیشگیری از شکل‌گیری باندهای قاچاق را بر عهده دارد.»

در نتایج این پژوهش آمده است:« صنعت دارو تعیین کننده سلامت جامعه است و کنترل بازار دارو جز با سیاست‌های اتخاذی دولت ممکن نیست و تاثیر نوسانات ارزی و تورم اقتصادی بر این چرخه تولیدی بی تاثیر نخواهد بود. با وجود افزایش تولید دارو بعد از انقلاب، گرایش به مصرف داروهای خارجی و قاچاق کم نشده و آمارها حاکی از افزایش وقوع این پدیده است. از آنجا که سطح آگاهی مردم در خصوص کالاهای قاچاق محدود به کالاهای ممنوعه مثل مواد مخدر، الکل و غیره است، قاچاق بودن برخی از کالا ها مثل دارو برای اکثر مردم قابل لمس نیست. از این رو، مردم به داروهایی که به صورت قاچاق وارد کشور می‌شوند و در برخی از اماکن مثل خیابان ناصرخسرو به فروش می‌رسند، حتی عنوان قاچاق نمی‌دهند. از این رو، آگاه‌سازی مردم نقش مهمی در پیشگیری و کشف داروهای قاچاق دارد.»

این پژوهش در شماره دوم فصلنامه پژوهش‌های اطلاعاتی و جنایی به چاپ رسیده است.