چرا زمین گرم می‌شود؟

آنچه برای انسان امروز سبب نگرانی شده، کرده‌های خود او در دویست تا سیصد سال گذشته است.

به گزارش ایسنا، پرفسور یوسف ثبوتی عضو هیئت علمی دانشگاه تحصیلات تکمیلی علوم پایه زنجان در مقاله‌ای با عنوان "زمین چرا گرم می‌شود؟ " که در مجله نگاه نو شماره ۱۲۲ تابستان امسال به چاپ رسیده است، آورده است: آب و خاک و هوا، با الگوی راحت‌طلبانه‌ای که کشور‌های ثروتمند جهان رواج داده‌اند و دیگران گرته‌برداری می‌کنند، آسیب پذیرند. لازم است همه جوامع جهان در سالم‌سازی و سالم‌داری آب و خاک و هوا در حد توان و متناسب با بهره‌ای که می‌گیرند، سهیم باشند.

در بخشی از این مقاله آمده است: جو زمین از ۲۰.۹۵ درصد اکسیژن، ۷۸.۰۸ درصد نیتروژن، ۹۳ صدم درصد آرگان که جمع آن‌ها ۹۹.۹۶ درصد است، تشکیل شده است.

چند مولکول دیگر از جمله کربن دی‌اکسید، متان، اکسید‌های نیتروژن، آرن و ۴ صدم درصد به جا مانده را تشکیل می‌دهند، ولی همین چند مولکول و از میان آن‌ها به ویژه کربن دی‌اکسید، نقش سرنوشت‌ساز در نگاه‌داشت زیست‌بوم شاد و شادابی را دارند که در روی کره زمین می‌بینیم.

در این مقاله گفته شده است: شیشه در و دیوار گلخانه، نور خورشید را به زمین راه داده و از، از بین رفتن گرمای زمین جلوگیری می‌کند. به همین مناسبت، این گاز‌ها به گاز‌های گلخانه‌ای شناخته شده‌اند. گاز‌های گلخانه‌ای نقش لحاف را در روی کره زمین دارند.

زمین را گرم نگه می‌دارند. اقلیم‌شناسان می‌گویند اگر تنها کربن دی‌اکسید را از جو زمین بیرون بکشیم، دمای زمین تا شانزده درجه زیر صفر سرد می‌شود؛ آب اقیانوس‌ها و دریا‌ها یخ می‌زند و زندگی حیوانی و گیاهی به صورتی که آب‌ها و خاک‌ها در زیر و زبر زمین سراغ داریم، وجود نخواهد داشت.

در مقاله زمین چرا گرم می‌شود؟، آمده است: لحاف کربن دی‌اکسید و گاز‌های دیگر اگر نازک باشد زمین سرد و اگر ضخیم باشد زمین گرم خواهد شد. در طول تاریخ تحول زمین چنین چیزی بار‌ها اتفاق افتاده است.

در یک میلیون سال گذشته، دست‌کم ۱۰ دوره یخ‌بندان بسیار سرد و میان‌یخ‌بندان گرم شناسایی شده است.

دوره تناوب آمدن و رفتن آن‌ها کم و بیش ۱۲۰ هزار سال است. آخرین یخ‌بندان در ۲۰ هزار سال پیش پایان یافته است. گفته می‌شود در آخرین یخ‌بندان دمای زمین ۶ تا ۱۰ درجه سردتر از حالا و تراز اقیانوس‌ها به خاطر انباشت یخ و برف در قاره‌های جنوب و شمال و کوهستان‌ها، ۱۱۰ متر پایین‌تر از اکنون بوده است.

پرفسور ثبوتی در ادامه این مقاله عنوان کرده است: آنچه برای انسان امروز سبب نگرانی شده، کرده‌های خود او در دویست تا سیصد سال گذشته است. تمدن یکجانشینی امروز از میان رودان تا هند، چین، مصر، آفریقا و بعد‌ها در اروپا و بعد از آن‌ها تا قاره‌های جدید آمریکای شمالی، مرکزی و جنوبی بیش از ۱۲ هزار سال سابقه ندارد و در مقایسه با صد‌ها هزار و میلیون‌ها سال یاد شده در بالا، چشم به هم زدنی بیش نیست.

در این دوازده هزار سال، آب و هوا، برف و باران، سردی و گرمی، آمدن و رفتن فصل‌های سال، تغییرات زیادی نداشته است.

در این نوشته آمده است: اگر کربن دی‌اکسید حاصل از سوخت‌های فسیلی عامل اصلی تغییر اقلیم و گرمایش زمین است، چاره کار ممکن است مشکل و پرهزینه و زمان‌بر باشد، ولی روشن است که باید سوخت‌های فسیلی کم مصرف، بهتر مصرف و برایشان جایگزین پیدا شود.

این چاره‌‍‌ای است که پنل دولت‌ها برای تغییر اقلیم در چهل سال گذشته تجویز کرده است. پنل دولت‌ها برای تغییر اقلیم را سازمان جهانی هواشناسی و برنامه محیط زیست سازمان ملل در سال ۱۹۹۸ تاسیس کرده‌اند.

در این مقاله گفته شده جمهوری اسلامی ایران از سال ۱۹۹۶ عضو فدراسیون چارچوب است. یک کارگروه تغییر اقلیم مستقر در سازمان حفاظت محیط زیست کشور عهده‌دار ارتباطات و مکاتبات با کنوانسیون است.

رئیس‌جمهور ایران در کنفرانس پاریس تعهد کرده است که ایران داوطلبانه ۴ درصد از نشر گاز‌های گلخانه‌ای خود را در فاصله زمانی سال‌های ۲۰۲۰ تا ۲۰۳۰ بکاهد و مشروط به برداشته شدن تحریم‌ها و فراهم شدن امکانات مالی و تکنولوژیکی، ۸ درصد دیگر نیز تا سال ۲۰۵۰ از نشر گاز‌های گلخانه‌ای بکاهد.

در سال ۲۰۱۰، هدررفت گاز در میدان‌های نفت و گاز در پالایشگاه‌ها و صنایع پتروشیمی، ۱۸ درصد گاز‌های گلخانه‌ای کشور را تشکیل می‌داد. در حال حاضر، کمی کم‌تر از این مقدار است.

پژوهشگران پژوهشکده انرژی دانشگاه صنعتی شریف می‌گویند: جمع‌آوری ۷۵ درصد این گاز‌ها امکان پذیر است و با همین تدبیر می‌توان ۵ درصد از نشر گاز گلخانه‌ای کشور کاهش داد که یک درصد بیش از تعهد داوطلبانه آقای روحانی (رئیس جمهور) در کنفرانس پاریس است.

عضو هیئت علمی دانشگاه تحصیلات تکمیلی علوم پایه زنجان در این نوشته، خاطرنشان کرد: بدیهی است اجرایی کردن هر کدام از توصیه‌ها نیاز به سرمایه‌گذاری‌های کلان دارد، ولی هدررفت برق، آب و گاز در شبکه انتقال هدررفت گاز در میدان‌های نفت و گاز، خود ثروت‌هایی کلان‌ترند.

کارشناسان می‌گویند در عرض چهار تا پنج سال سرمایه بازگشته و پروژه‌ها به سوددهی می‌رسند. چنین فرصتی در کاهش شدت انرژی در تولیدات صنعتی نیز فراهم است.